Paragraf Soruları Nasıl Çözülür?
Tarih: 9 Şubat 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 8 Yorum var.
Teog, Ygs, Lys, Ales ve Kpss Türkçe ve edebiyat paragraf sorularının çözümü, paragraf çözme teknikleri, nasıl çözülür, örnek çözümler üzerine hazırladığımız bu yazı ile, genellikle öğrencilerin korkulu rüyası olan paragraf sorularını nasıl en kısa yoldan çözebileceğinizi göstermeye çalışacağız. Uzun sorular, genellikle “Ben bunu okuyup anlayana kadar çok zaman kaybederim.” veya “Bu kadar uzun bir soruyu çözmem imkânsız.” gibi ön yargılar yüzünden en fazla boş bırakılan veya yanlış yapılan sorular olmaktadır. Hâlbuki paragraf sorularının çoğunun cevabı, kendi içerisindedir. Dikkatinizi arttırmak, paragrafın sizden istediği şeyi görmeye çalışmak, anahtar kelimelerin altını çizmek gibi aşağıda sıralayacağımız çok basit yöntemlerle paragraf sorularını “çantada keklik” sorular olarak görmeye başlayabilirsiniz.
Öncelikle gelin ön yargılarımızı yıkalım. Bir paragraf sorusunun tanımını, çok basit bir dille yapmaya çalışalım: “Çeşitli konularda bilgi veya yorum içeren bir metnin içeriğini, sınırlı veya genel anlamda değerlendirmeyi amaçlayan, okuduğunu anlama ve yorumlama becerisini ölçmeye yarayan soru türü.” Evet, tanıma göre bu soruların amacı, bizim okuduğumuzu anlama ve yorumlama düzeyimizi ölçmek. Yani birinci sınıftan beri öğretmenlerin ısrarla “Kitap okumayı ihmâl etmeyin!” uyarılarına kulak asanların başarılı olma ihtimâlinin yüksek olduğu soru tipi.
Genel ve Özel Anlam Nedir?
Tarih: 6 Şubat 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 15 Yorum var.
Genel ve özel anlam nedir, genel anlamlı ve özel anlamlı kelime örnekleri, cümleler ile ilgili konu anlatımını bulacağınız bu yazımız, sözcükte anlam konularından birini içermektedir. Genel ve özel anlam, kelimelerin kapsamı ile ilgili özelliklerini belirtmektedir. Yani bir kelimenin karşıladığı kavram alanının genişliği ve darlığını ifade etmektedir. Bunu aşağıdaki örneklerle daha iyi anlayacağınızı düşünüyoruz.
Bir kelime, birden çok türde varlığı veya kavramı karşılayacak bir anlama sahipse buna “genel anlamlı” kelime; yalnızca bir türde varlığı veya kavramı karşılayacak bir anlamı var ise de buna “özel anlamlı” kelime denir. Daha iyi bir tanımla; sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına “genel anlam“, o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da “özel anlam” denir. Tanımlardan anlaşılacağı üzere, bir kelimenin kapsamı daraldıkça özel anlamlı, kapsamı genişledikçe genel anlamlı olur.
“Evren” çok kapsamlı bir kelimedir; çünkü bütün gök varlıklarını kapsar. “Galaksi” ise evrenden daha özel bir kelimedir; çünkü o evrenin bir parçasıdır ve milyonlarca gezegeni kapsar. “Dünya” galaksinin bir parçasıdır ve ondan daha özel anlamlı bir varlığı ifade eder. “Türkiye” dünyadaki ülkelerden biri olduğu için, dünyaya göre daha özel anlamlıdır. Bunu böylece sürdürebiliriz. Bu sıralamaya göre;
“Evren -> Galaksi -> Dünya -> Türkiye -> Mersin -> Silifke”
Nitel ve Nicel Anlam Nedir?
Tarih: 26 Ocak 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 37 Yorum var.
Nicel anlam (nicelik) ve nitel anlam (nitelik) nedir, bunlara uygun örnek cümle ve kelimeler nelerdir gibi soruların cevabını bulabileceğiniz bu yazımız, kelimede anlam temasının bir alt başlığına ait konu anlatımını içermektedir. Bu terimler, kelimenin miktar veya kalite gösterme yönlerini ifade eder. “Nicel“, sayılar ve ölçülerin kavram alanına ait bir kelimedir; “nitel” ise isimlerin özelliklerini, kalitelerini ifade eden kavram alanına aittir. Nicel anlam ile nicelik, nitel anlam ile nitelik aynı konunun farklı isimleridir. Şimdi bu iki terimi daha ayrıntılı olarak anlatmaya çalışalım.
Nitel Anlam (Nitelik)
TDK, nitelik terimini “bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran özellik, vasıf, keyfiyet” olarak tanımlamaktadır. Yani nitel anlam, “varlıkların nasıl olduğunu, niteliğini gösteren; sayılamayan, ölçülemeyen bir değeri, özelliği ifade eden sözcükler” olarak açıklanabilir. Nitel anlamı, bir bakıma “niteleme sıfatları” olarak düşünebiliriz. Çünkü bunlar bir ismin özelliğini, niteliğini, kalitesini, değerini, rengini, şeklini bir şekilde gösteren kelimelerdir.
Örnek: “Masanın üstündeki kırık cetveli bana uzattı.”
“Dünyanın en lezzetli yemeklerini annem yapar.”
“Son model arabasıyla yanımıza geldi.”
“Başındaki pembe şapka herkesin dikkatini çekti.”
“Bozuk parası olan var mı?“
Ara Söz / Ara Cümle Nedir?
Tarih: 17 Kasım 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 14 Yorum var.
Ara söz veya ara cümle nedir, tanımı ve ara söz örnekleri ile ara sözün cümlede nasıl yazıldığına dair ayrıntılı bilgileri ve uygulamaları, sizler için özel olarak hazırladığımız bu yazımızda bulabilirsiniz. Öncelikle ara sözün ve ara cümlenin TDK tarafından nasıl tanımlandığını gösterelim: Ara söz, “Doğrudan doğruya konuşulan veya yazılan konuyu ilgilendirmeyen dolaylı söz, istitrat” şeklinde; ara cümle ise “Birleşik veya yalın cümlelerde anlamı biraz daha açıklamak, gereksinim duyulan bir anlamı eklemek veya anlatıma zenginlik katmak için araya giren iki virgül veya iki kısa çizgi içinde verilen cümle, ara tümce” şeklinde tanımlanmaktadır.
Aslında ara söz ve ara cümle çok benzer iki kavramı ifade etmektedir. İkisinin de ortak yönü, cümle içerisinde konuyla alakalı olup yazarın belirtmekte fayda gördüğü bilgilerden oluşmasıdır. Aslında ara sözler olmadan / cümleden çıkarıldığında da cümle gayet anlamlıdır; fakat bazı bilgiler ek olarak gösterilmek istendiğinde ara sözlerden veya cümlelerden yararlanılmaktadır. Bununla birlikte ara söz ve ara cümleyi birbirinden ayıran şey, içerisinde bir yüklemin olup olmadığıdır. Ara söz, yukarıdaki tanımdan anlaşıldığı üzere sadece bir kelime veya kelime grubu şeklindeki açıklamalardır. Ara cümle ise, içerisinde yüklemi bulunan ve yargı bildiren bir açıklamadır.
Örnek: “Ömer Seyfettin, edebiyatımızın en güçlü öykücüsü, eserlerinde yaşadığı topluma yabancı kalmamıştır.” cümlesinde altı çizili yazılan ara söz cümleden çıkarılsa bile cümlenin anlamı bozulmaz. Fakat ara sözdeki bilgi, cümle içerisinde verilmek istendiği için bu bir ara söz olarak açıkladığı öğeden hemen sonra gösterilmiştir.