Aitlik Eki Nedir?
Tarih: 21 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 5 Yorum var.
Aitlik eki nedir, kullanımı ve örnekleri üzerine hazırladığımız bu yazı sayesinde, aitlik ekininin iyelik ve ilgi eklerinden farklarını en kolay yoldan öğrenmiş olacaksınız. Kelimenin sözlük anlamından hareket edildiği zaman “aitlik” ve “iyelik” kelimelerinin benzerliği bizi yanıltabilir. Bu iki terimin, farklı iki dil bilgisel karşılığı vardır. Şimdi aitlik ekini tanımlayarak başlayalım:
“Aitlik eki, isim tamlamalarında tamlanan düştüğü zaman onun yerini tutan “-ki” ekidir.” Yani bu ek bir ismin yerini tutar, her zaman birleşik yazılır ve büyük çoğunlukla bulunma hâl eki “-de” ve ilgi eki “-in” ile birlikte kullanılır. Eğer ilgi ekiyle birlikte kullanılırsa, daha önceki konumuzda da anlattığımız üzere bu kullanıma ilgi zamiri denir.
Örnek: “Kalemin kırılırsa, benimkini kullanabilirsin.” cümlesinde, “benim kalemimi” tamlamasında “kalemimi” tamlananı düşmüştür. Bu kelimeyi “-ki” aitlik eki karşılar hâle gelmiştir. Eğer bir cümlede “-ki” ekinin yerine bir kelime koyduğumuzda anlam değişmiyorsa, orada aitlik eki var demektir.
İlgi Eki / Zamiri Nedir?
Tarih: 21 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 13 Yorum var.
İlgi eki veya zamiri nedir, ilgi ekinin özellikleriyle ilgili örnekler Türkçe dersi 6. sınıf müfredatında bulunan konulardır. İyelik ekleriyle sıklıkla karıştırılan bu ek, “tamlayan eki” olarak da anılmaktadır. Aslında çok basit bir açıklaması ve kullanımı olan bu isim çekim eki, ne yazık ki bu benzerlikler nedeniyle sıklıkla karıştırılmaktadır. Şimdi bu karışıklığı ortadan kaldırıp, bu terimleri açıklayalım:
İlgi eki, “bir ismin bir varlığa bağlantısını ve aidiyetini göstermek üzere getirilen ek” olarak tanımlanabilir. İlgi eki “-ın, -in, -un, -ün” şeklinde kullanılmakla birlikte, birinci ve üçüncü çoğul çekimlerinde “-im” şekline dönüşebilir. İlgi eki, tamlayan eki ile aynıdır. İsim tamlamalarında tamlayanın aldığı eke, ilgi eki denilmektedir.
Örneğin “saatin sesi” isim tamlamasında saat isminin almış olduğu “-in” eki, ilgi eki olarak adlandırılır. Çünkü sesin hangi varlığa ait olduğunu gösteren ek, ilgi ekidir. Bunun için, belirtili isim tamlamalarında tamlayanın aldığı ekin ilgi eki olduğunu mutlaka görmemiz gerekir. Belirtisiz isim tamlamalarında ilgi eki kullanılmaz.
İsimlerle Fiillerin Farkları Nelerdir?
Tarih: 11 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 3 Yorum var.
İsimlerle fiillerin farkları nelerdir, isimle fiil nasıl ayırt edilir gibi sorular ilkokuldan liseye kadar tüm sınıflarda karşımıza çıkar. Aslında çok basit bir bilgi ile bu soruya yanıt bulabilirsiniz; fakat dil bilgisi terimleri işin içine girince bazen fark etmek zor olabiliyor. İşte bu yazı aracılığıyla isimlerle fiillerin farklarını kolayca öğrenebileceksiniz.
İsimler ve fiilleri iki başlık altında karşılaştıracağız. Bu karşılaştırmalarla, bir kelimenin isim mi yoksa fiil mi olduğunu kolayca anlayabilirsiniz:
1. Anlam Yönünden Faklar
İsimler, varlıkları ve kavramları karşılayan kelimelerdir. Fiiller ise iş, oluş, hareket bildiren kelimelerdir. Yani isimlerde canlı veya cansız bir nesneyi, varlığı, eşyayı veya kavramı karşılama söz konusuyken; fiillerde bir hareket, devinim, iş, gerçekleşen bir olay söz konusudur. İşte bu durum, isimlerle fiillerin anlam yönünden farkını ortaya koyar.
Örnek: Anahtar, portakal, bulut, sezgi, ışık, Özkan, araba… (isim)
gezmek, düşünmek, yüzmek, bakmak, yürümek, konuşmak (fiil)
Birinci ve Üçüncü Ağızdan Anlatım
Tarih: 30 Temmuz 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 42 Yorum var.
Hikaye veya roman gibi olay yazılarında birinci (1.) veya üçüncü (3.) ağızdan anlatım, olayların yazarın başından geçip geçmemesine göre yapılan bir sınıflandırmadır. Özellikle son yıllarda Türkçe ve edebiyat sorularında çok yerde karşımıza çıkan bu kavramlar, aslında çok basit bir şekilde çözümlenebilir. Bunun yolu, metinde anlatılan olaylarda yazarın var olup olmadığını kontrol etmektir.
Daha kapsamlı bir şekilde tanımlayacak olursak; “birinci ağızdan anlatım” yazının olay örgüsünde yazarın bizzat bulunduğu ve genellikle fiillerin “gördüm, yaptık, başlıyoruz” gibi yazarın da içinde bulunduğu kiplerle çekimlenen anlatım türüdür. Bu anlatım türünde yazar, anlatılan olayın bizzat kahramanlarından biridir. Yani yazar kendi başından geçen olayı anlatmaktadır.
Örnek: “Kapıdan çıkarken soluk yüzlü, sert bakışlı, iri yarı bir adam karşımda dikildi ve gözleri benden hesap sorar gibiydi. Aldırmadan yoluma devam etmeye çalıştım. Çirkin suratını aklıma kazıdım ve onun bakışlarındaki derin anlamı çözme gayretiyle saatlerce yürüdüm.”