Anlatım Biçimleri
İnsanlar gördüklerini, duyduklarını, düşündüklerini, tasarladıklarını başkalarına anlatma gereği duymuşlardır. Bu aktarmalarda insanın belli bir amacı vardır. Söyleyeceklerimizi amacımıza göre yönlendirir, biçimlendiririz. Amacımız, söyleyeceğimiz değiştikçe anlatım biçimimiz de değişir. Çeşitli amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen anlatımın etkileyici olması için çeşitli yöntemlere başvurulur. İşte, anlatımı gerçekleştirirken başvurulan bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz.
Anlatım biçimleri, anlatılacak olay veya kavramların nasıl anlatıldığını belirten edebiyat terimidir; yazarın anlatımını yaparken kullandığı üsluba, başvurduğu yöntemlerdir. Anlatılacakların türüne ya da amacına göre değişik anlatım biçimleri kullanılır. Örneğin romanda kullanılan anlatım biçimi ile bir makalede kullanılan anlatım biçimi birbirinden farklıdır.
Bir olay anlatımı ile, düşünce anlatımı aynı yöntemle olmaz. Düşünce yazılarında ve resmi mektuplarda anlatım daha ciddi; özel mektuplarda, anılarda daha içten; olay yazılarında sürükleyici, heyecan doludur.
Belli başlı anlatım biçimleri, aşağıda sıralanmıştır. İçeriğe, ilgili başlığa dokunarak ulaşabilirsiniz:
1- Öyküleyici Anlatım
2- Tartışmacı Anlatım
3- Betimleyici Anlatım
4- Açıklayıcı Anlatım
5- Hikaye Etme (Tahkiye)
6- Tasvir Yoluyla Anlatma
7- Şiirsel (Manzum) Anlatım
8- Emredici Anlatım
9- Söyleşmeye Bağlı Anlatım
10- Kanıtlayıcı (İspatlayıcı) Anlatım
11- Diğer Teknikler
NOT: “Diğer Teknikler” kısmında gösterdiğimiz anlatım biçimleri, “düşünceyi geliştirme yolları” başlığında da anlatılmıştır ve o adla adlandırılmaktadır.
Anlatımdaki amaçları şöyle sıralayabiliriz:
– Kavramları tanımlamak
– Bir durum ya da karakteri incelemek
– Bir düşünceyi aydınlatmak
– Varlıkları belirgin özellikleriyle tanıtmak
– Bir olayı aktarmak
– Yerleşmiş duygu, düşünce, davranış ve kanıları değiştirmek
– Gözlemlenen varlıkları başkalarının zihninde canlandırmak
– Kişileri, tasarlanan olaylar içinde yaşatarak duygu ve izlenim kazandırmak
Ayrıca dolaylı ve doğrudan anlatım biçimi de bulunmaktadır:
Doğrudan anlatım: Öykü, roman gibi yazın türlerinde, olayların kahramanın ağzından anlatılmasıdır. Dolayı anlatım bir şeyi dolandıra dolandıra farlı yollardan anlatmak tır ama dolaysız anlatım ise bir şeyi direk söylemektir.
ÖRN: Kopuz sesi, bana eski günleri hatırlatıyor.
Dolaylı Anlatım: Herhangi bir konuda başkasından öğrendimiz bir haberi başkasına aktarmamaya dolaylı anlatım denir.
ÖRN: Dün Elif bana “Çok hastayım, yarın okula gelemeyeceğim.” dedi.
Bu konudan tam yararlanabilmek için aşağıdaki sayfaları da incelemenizi tavsiye ediyoruz:
Sağolun çok teşekkür ederim ALLAH razı olsun.
Tahlil, “unsurlarına ayırma, çözümleme, analiz” anlamlarına gelir. Bu yazılar, kahramanların iç dünyalarını daha yakından tanımamız, davranışlarının sebeplerini sıkıntı çekmeden anlayabilmemiz içni, genellikle roman ve hikâyelerin bazı bölümlerinnde rastladığımız bir anlatım türüdür.
İnsan, en zor anlaşılan, karmaşık bir iç dünyaya sahip yaratıktır. Her insan da değişikn bir yapı ortaya koyduğuna göre. insanı dünyada yaşayan tek bir var-lıkmış gibi inceleyip tasvir etmek ve tahliline yönelmek çok zordur.
Bir kişinin tahlilini yaparken çok sabırlı olmak, onu maddî (dış görünüş) ve manevî (iç dünyası, ruh hâli, karakteri gibi) bütün yönleriyle ortaya çıkarabilmek önemlidir. Kişinin olgunluğa erişmesi için çok uzun bir zamana ihtiyacı vardır.
Varlık-yokluk, sevgi, hırs, inanç-inançsızlık gibi daha pek çok duygu, insanı ya olgunluğa veya hiçliğe götürür. İşte, bu hususları yakından inceleyip, gözleyerek yapılan tahlil başarılı olur.
Çok iyi olmuş ama düşünceyi geliştirme yolları ile ilgili kısa bir metin yazılmış olsaydı ödevime çok çok yararlı olurdu.40 almaktan kurtulurdum.Türkçe dersi için tercih ettiğim site burası olacaktı.
Emeği geçenlere teşekkürler…
Bilgiler için teşekkürler.