- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Anlatım Biçimleri

anlatım biçimleriİnsanlar gördüklerini, duyduklarını, düşündüklerini, tasarladıklarını başkalarına anlatma gereği duymuşlardır. Bu aktarmalarda insanın belli bir amacı vardır. Söyleyeceklerimizi amacımıza göre yönlendirir, biçimlendiririz. Amacımız, söyleyeceğimiz değiş­tikçe anlatım biçimimiz de değişir. Çeşitli amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen anlatımın etkileyici olması için çeşitli yöntemlere başvurulur. İşte, anlatımı gerçekleştirirken başvurulan bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz.

Anlatım biçimleri, anlatılacak olay veya kavramların nasıl anlatıldığını belirten edebiyat terimidir; yazarın anlatımını yaparken kullandığı üsluba, başvurduğu yöntemlerdir. Anlatılacakların türüne ya da amacına göre değişik anlatım biçimleri kullanılır. Örneğin romanda kullanılan anlatım biçimi ile bir makalede kullanılan anlatım biçimi birbirinden farklıdır.

Bir olay anlatımı ile, düşünce anlatımı aynı yöntemle olmaz. Düşünce yazılarında ve resmi mektuplarda anlatım daha ciddi; özel mektuplarda, anılarda daha içten; olay yazılarında sürükleyici, heyecan doludur.



Belli başlı anlatım biçimleri, aşağıda sıralanmıştır. İçeriğe, ilgili başlığa dokunarak ulaşabilirsiniz:

1- Öyküleyici Anlatım
2- Tartışmacı Anlatım
3- Betimleyici Anlatım
4- Açıklayıcı Anlatım

5- Hikaye Etme (Tahkiye)
6- Tasvir Yoluyla Anlatma
7- Şiirsel (Manzum) Anlatım
8- Emredici Anlatım
9- Söyleşmeye Bağlı Anlatım
10- Kanıtlayıcı (İspatlayıcı) Anlatım
11- Diğer Teknikler

NOT:Diğer Teknikler” kısmında gösterdiğimiz anlatım biçimleri, “düşünceyi geliştirme yolları” başlığında da anlatılmıştır ve o adla adlandırılmaktadır.

Anlatımdaki amaçları şöyle sıralayabiliriz:
– Kavramları tanımlamak
– Bir durum ya da karakteri incelemek
– Bir düşünceyi aydınlatmak
– Varlıkları belirgin özellikleriyle tanıtmak
– Bir olayı aktarmak
– Yerleşmiş duygu, düşünce, davranış ve kanıları değiştirmek
– Gözlemlenen varlıkları başkalarının zihninde can­landırmak
– Kişileri, tasarlanan olaylar içinde yaşatarak duygu ve izlenim kazandırmak

Ayrıca dolaylı ve doğrudan anlatım biçimi de bulunmaktadır:

Doğrudan anlatım: Öykü, roman gibi yazın türlerinde, olayların kahramanın ağzından anlatılmasıdır. Dolayı anlatım bir şeyi dolandıra dolandıra farlı yollardan anlatmak tır ama dolaysız anlatım ise bir şeyi direk söylemektir.
ÖRN: Kopuz sesi, bana eski günleri hatırlatıyor.

Dolaylı Anlatım: Herhangi bir konuda başkasından öğrendimiz bir haberi başkasına aktarmamaya dolaylı anlatım denir.
ÖRN: Dün Elif bana “Çok hastayım, yarın okula gelemeyeceğim.” dedi.

Bu konudan tam yararlanabilmek için aşağıdaki sayfaları da incelemenizi tavsiye ediyoruz:

| Düşünceyi Geliştirme Yolları | Kompozisyon |
| Yazılı Anlatım | Sözlü Anlatım |