Yansıma Sözcük Nedir?
Tarih: 10 Kasım 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 48 Yorum var.
Türkçede yansıma kelimeler (sözcükler) sorularda sıkça karşımıza çıkan konulardan biridir. Kısaca tanımlayacak olursak, “doğada bulunan canlı veya cansız varlıkların çıkardığı seslerden esinlenerek ve o sesleri taklit ederek ortaya çıkan kelimeler” diyebiliriz. İnsanlar bazen anlatımlarını güçlendirmek için yansıma sözcükler kullanma ihtiyacı duyar. Doğadaki bazı varlıkların çıkardıkları sesler, bazen o varlıklarla ilgili bazen de benzer oldukları başka durumları ifade ederken kullanılabilir.
“Çatıdan gelen tıkırtıları sen de duyuyor musun?” cümlesinde, altı çizili kelime normalde kulağımıza gelen “tık” yansıma sözcüğünden gelmektedir. Bir nesneye orta sertlikte dokununca çıkan bu ses, “tıkırtı” kelimesinin meydana gelmesini sağlamıştır. İşte bu şekilde işitme duyusu ile ortaya çıkan kelimeler yansıma sözcük olarak kabul edilmektedir.
Örnekler: – Dışarıdaki gürültünün nedenini biliyor musun?
– Maymun elindeki çekirdekleri çıtır çıtır yedi.
– Annemin horultusundan gece boyunca uyuyamadım.
– Düden Şelalesi’nde şırıl şırıl akan sular tüm dertlerimi aldı.
– Kazandaki yemek fokur fokur kaynıyordu.
– Kulağımın dibine gelip duran sineğin vızıltısını duymak istemiyorum.
– Topu dikenlerin içine atınca aniden patladı.
– Gıcırdayan kapı menteşelerini güzelce yağladım.
– Pınardan gürül gürül su geliyor.
– Aranızda fısırdaşmayın, ayıp oluyor.
Özgünlük Nedir?
Tarih: 28 Ekim 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 5 Yorum var.
Aslında çok geniş bir çerçevede incelenmesi gereken “özgünlük” kavramı, dil – anlatım açısından bizim konu alanımıza girmektedir. Bu kavramla bilim, sanat, edebiyat vb. alanlara ait eserlerde, o çalışmayı ortaya koyan kişinin farklılığı, kendine has olan yönleri kastedilmektedir. Yani yarattığınız eser başka eserlere benzemiyor ve sizin imzanızı taşıyan farklı yönleriyle dikkat çekiyorsa böyle bir eserin özgün olduğundan söz edilebilir.
Özgün kelimesi, sözlük tanımından da anlaşılacağı üzere “öz” kelimesinden gelmektedir. Özü, kendine has olan anlamı kazanan bu kavrama “orijinal” kelimesiyle yabancı dilden karşılık bulunabilir. Özgünlük, aslında bir tarz, biçim olarak algılanabilir. Bir insanın yaşamı da özgün olabilir, ortaya koyduğu eser de… Veya yeni keşfedilen bir gezegen, deneme yanılma ile ortaya çıkan bir aşılı ağaç türü de özgün olabilir; çünkü onları başkalarından ayıran “kendilerine has” yönleri bulunmaktadır.
Sık sık kullandığımız “özgü” kelimesi, işte tam bu noktada özgünlük kavramının içini doldurmaktadır. Bu kelimeyi ilk okuduğunuzda “özgürlük” olarak algılama eğilimi içine girersiniz. Bir harfi farklı olduğundan ve sık kullanıldığından, anlamı da bunu çağrıştırır. Fakat ikisi birbirinden apayrı anlamlara gelmektedir. Özgünlük kelimesi, kendine özgü nitelikleri bulunan her şeyi karşılamak için kullanılabilir.
Zarf Tümleci Nasıl Bulunur?
Tarih: 12 Ekim 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 8 Yorum var.
Cümlenin öğelerinden zarf tümleci nedir, nasıl bulunur ve soruları nelerdir gibi konulara bu yazımızda cevap bulabileceksiniz. Zarf tümleci, “yüklemde gösterilen iş, oluş veya yargının durumunu, zamanını, yönünü, miktarını veya koşulunu belirten” ögelerdir. Tanımdan anlaşıldığı üzere zarf tümleci, doğrudan yüklemi gösteren bir ögedir.
Zarf tümlecini bulmak için yükleme “nasıl, ne zaman, niçin, neden, niye?” soruları sorulur. Bu sorular, zarf tümlecinin aslında farklı alt dallarını gösterir; fakat genel anlamda hepsi zarf tümleci olarak adlandırılır. Zarf tümleci genellikle yüklemden önce bulunur diye bir kural yoktur, cümlenin başında veya sonunda bile görülebilir. Ayrıca bir cümlede birden çok zarf tümleci olabilir.
Örnek: – Hava kararmadan eve dönmeyi düşünüyoruz. (ne zaman?)
– Renk körü olduğum için ehliyet alamadım. (neden?)
– Sizi görünce eski günlerimi hatırladım. (ne zaman?)
– Topallayarak ilerlemeye çalışıyordum. (nasıl?)
Özne Nasıl Bulunur?
Tarih: 18 Eylül 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 5 Yorum var.
Özne nasıl bulunur, gerçek, gizli ve sözde özneyi cümlenin öğelerini bulurken hangi sorularla buluruz gibi soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz. Cümlenin öğelerinden özne, sık sık nesne ile karıştırılır. Ayrıca üç çeşit öznenin olması ve öznelerin bazen kelime gruplarından oluşması, öznenin bulunmasını zorlaştırabilir. Fakat küçük bir dikkatle cümlenin öğelerinden özneyi kolayca bulabiliriz.
Bir cümlenin öznesini bulmak için, öncelikle yüklemin bulunmuş olması gerekir. Çünkü yüklem, cümlenin temel öğesidir. Yüklemi bulduktan sonra yapılacak iş, “yüklemin ifade ettiği eylemi, hareketi, işi yapan kim veya kimlerdir?” sorusunun cevabını aramaktır. Cümlede özneyi bulduran iki soru vardır: “KİM?” ve “NE?”. Bu soruların gerçek, gizli veya sözde özneyi buldurabileceği akılda tutularak aşağıdaki örnek üzerinde inceleme yapalım:
“Deniz, bana her zamankinden daha tuzlu geldi.” cümlesinin öznesini bulmaya çalışalım. Öncelikle yüklemi belirliyoruz. “Yüklem nasıl bulunur?” konumuzda anlatılanların yardımıyla cümlenin yükleminin “geldi” çekimli fiili olduğunu anlıyoruz. Şimdi yükleme soruyoruz: “Tuzlu gelen, gelme işini yapan kim / ne?” Ve sorunun cevabının “deniz” olduğunu kolayca buluyoruz. O hâlde cümlenin öznesi “deniz” kelimesidir.