Özne Nasıl Bulunur?
Özne nasıl bulunur, gerçek, gizli ve sözde özneyi cümlenin öğelerini bulurken hangi sorularla buluruz gibi soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz. Cümlenin öğelerinden özne, sık sık nesne ile karıştırılır. Ayrıca üç çeşit öznenin olması ve öznelerin bazen kelime gruplarından oluşması, öznenin bulunmasını zorlaştırabilir. Fakat küçük bir dikkatle cümlenin öğelerinden özneyi kolayca bulabiliriz.
Bir cümlenin öznesini bulmak için, öncelikle yüklemin bulunmuş olması gerekir. Çünkü yüklem, cümlenin temel öğesidir. Yüklemi bulduktan sonra yapılacak iş, “yüklemin ifade ettiği eylemi, hareketi, işi yapan kim veya kimlerdir?” sorusunun cevabını aramaktır. Cümlede özneyi bulduran iki soru vardır: “KİM?” ve “NE?”. Bu soruların gerçek, gizli veya sözde özneyi buldurabileceği akılda tutularak aşağıdaki örnek üzerinde inceleme yapalım:
“Deniz, bana her zamankinden daha tuzlu geldi.” cümlesinin öznesini bulmaya çalışalım. Öncelikle yüklemi belirliyoruz. “Yüklem nasıl bulunur?” konumuzda anlatılanların yardımıyla cümlenin yükleminin “geldi” çekimli fiili olduğunu anlıyoruz. Şimdi yükleme soruyoruz: “Tuzlu gelen, gelme işini yapan kim / ne?” Ve sorunun cevabının “deniz” olduğunu kolayca buluyoruz. O hâlde cümlenin öznesi “deniz” kelimesidir.
UYARI: Tüm öğelerde olduğu gibi, tamlamalar / deyimler veya kelime grupları özne olduğunda bütün olarak alınmalıdır. Ayrıca özne her zaman bir kişi olacak diye bir kural yoktur. Bütün varlık ve kavramlar cümle içerisinde özne olarak kullanılabilir.
Örnek: “Vizyona giren sinema gişe rekorları kırıyor.” cümlesinde özne “vizyona giren sinema” tamlamasıdır. Çünkü cümlenin ögeleri bulunurken tamlamalar ayrılmaz.
NOT: Noktalama işaretlerinin kullanım kurallarına göre, özneden sonra virgül gelmelidir. Bunun için soruları çözerken, genellikle cümlenin baş kısmında eğer virgülle ayrılan bir kısım varsa oranın özne olabileceği düşünülmelidir.
Örnek: “Teknik servis, makinenin kireçlenmeye bağlı bir problemi olduğunu söyledi.” (özne: teknik servis)
Cümlede yüklemin bahsettiği işi yapan bir varlık veya nesne apaçık belliyse, o cümlede “gerçek özne” vardır. Gizli özne ise “ben, sen, o” gibi şahıslar olabileceği gibi, cümlenin öncesinden çıkarılabilecek bazı şahıslar da olabilmektedir. “Sözde Özne” konusunda anlatılanlar da dikkate alınırsa, cümlede özneyi bulmak, yükleme “kim” ve “ne” sorularını sormak kadar kolaydır.
Aşağıdaki cümlelerde gerçek, gizli ve sözde özneler, örnek olarak altı çizilerek gösterilmiştir:
Örnekler: – Çay, Türk milletinin vazgeçilmez içeceğidir.
– En yakın arkadaşım beni eve kadar getirdi.
– Okullar, bu sene gecikmeli olarak açılacak.
– Bu sene futbol maçları pek renkli geçiyor.
– Bu kadar vefatsız olacağını tahmin etmiştim. (gizli özne: ben)
– Haberlerde sürekli ölüm haberleri geliyor.
– Nihal Atsız, Türk edebiyatına ve tarihine çok değerli eserler bırakmıştır.
– Tekneler bir bir suya indirildi. (sözde özne: tekneler)
– Deniz seviyelerindeki değişmelere küresel ısınma sebep olmaktadır.
Orkun KUTLU
BENZER KONULAR
- Yazının Bağlantısı: Özne Nasıl Bulunur?
- Yazının Bölümü: Dil-Anlatım
- Diğer kaynaklarda arayın:
- Etiketler: Cümlenin Öğeleri, Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı, Cümlenin Öğeleri Nasıl Bulunur, Cümlenin Temel Öğesi, Dil Bilgisi, Dil ve Anlatım, Gizli Özne Nasıl Bulunur, Konu Anlatımı, Özne, Özne Çeşitleri, Özne Cümleleri, Özne Cümlenin Öğeleri, Özne Konu Anlatımı, Özne Nasıl Bulunur, Özne Nasıl Gösterilir, Özne Nasıl Tespit Edilir, Özne Ne Demektir, Özne Nedir, Özne Örnek Cümleler, Özne Örnekleri, Özne Türleri, Öznee Sorulan Sorular, Öznenin Bulunması, Öznenin Bulunuşu, Özneyi Bulduran Sorular, Özneyi Hangi Sorular Buldurur, Özneyi Nasıl Buluruz, Sözde Özne Nasıl Bulunur, Tümcenin Öğeleri, Türkçe
- Rastgele 10 Yazı:
- Çin Seddi Uzaydan Görünür mü?
- Atatürk’ün Eğitim Hakkındaki Sözleri
- Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu
- Söz Varlığının Önemi
(Dil ve Kültür Açısından) - Karacaoğlan Efsanesi / Türk Efsaneleri
- Rodos Heykeli / Dünyanın Yedi Harikası
- Atatürk İnkılaplarının Adları ve Tarihleri
- Arap Alfabesi
- “Mi” Soru Ekinin Yazımı
- Galileo Galilei Hayatı ve Buluşları
Çok iyiydi hocam konuyu anladım.
“Kuşların kanat sesleri” özne dir.
“Kuşların kanat sesleri duyuluyor.” cümlesinde,
Özne kuşlar mıdır, kanat sesleri midir, kuşların kanat sesleri midir?
Yardımcı olursanız sevinirim teşekkürler.
Çok sağ olun hocam anladık sayenizde.
Çok iyi ve anlamadığım konuyu anladım.