Aslında çok geniş bir çerçevede incelenmesi gereken “özgünlük” kavramı, dil – anlatım açısından bizim konu alanımıza girmektedir. Bu kavramla bilim, sanat, edebiyat vb. alanlara ait eserlerde, o çalışmayı ortaya koyan kişinin farklılığı, kendine has olan yönleri kastedilmektedir. Yani yarattığınız eser başka eserlere benzemiyor ve sizin imzanızı taşıyan farklı yönleriyle dikkat çekiyorsa böyle bir eserin özgün olduğundan söz edilebilir.

Özgün kelimesi, sözlük tanımından da anlaşılacağı üzere “öz” kelimesinden gelmektedir. Özü, kendine has olan anlamı kazanan bu kavrama “orijinal” kelimesiyle yabancı dilden karşılık bulunabilir. Özgünlük, aslında bir tarz, biçim olarak algılanabilir. Bir insanın yaşamı da özgün olabilir, ortaya koyduğu eser de… Veya yeni keşfedilen bir gezegen, deneme yanılma ile ortaya çıkan bir aşılı ağaç türü de özgün olabilir; çünkü onları başkalarından ayıran “kendilerine has” yönleri bulunmaktadır.

Sık sık kullandığımız “özgü” kelimesi, işte tam bu noktada özgünlük kavramının içini doldurmaktadır. Bu kelimeyi ilk okuduğunuzda “özgürlük” olarak algılama eğilimi içine girersiniz. Bir harfi farklı olduğundan ve sık kullanıldığından, anlamı da bunu çağrıştırır. Fakat ikisi birbirinden apayrı anlamlara gelmektedir. Özgünlük kelimesi, kendine özgü nitelikleri bulunan her şeyi karşılamak için kullanılabilir.

Sorularda karşımıza daha çok yazarların üslup özelliklerini nitelemek amacıyla çıkar bu kavram. “Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, özgünlük vurgulanmıştır?” şeklinde gelebilir soru. İşte bu tip sorularda, seçenekler arasında “yazarı diğer yazarlardan ayıran, onu farklı ve orijinal kılan, alanına kattığı yeni şeylerle ön plana çıkaran yönlerin” vurgulandığı cümleleri aramak gerekir. Çünkü bir yazarı özgün kılan, bu yönlerdir. Eğer yazar edebiyata yeni bir tarz getirmişse, onun cümleleri okunduğunda ismi hemen akla geliyorsa o yazar özgün bir üslup yaratmış demektir.

Bir insanın yaşamı da özgün olabilir. Her insan, parmak izleri kadar farklı kişiliklere sahiptir. Bir o kadar da hayata bakış açıları, kısacık bir ömürden beklentileri… Yaşam tarzı, çalışma ahlâkı, düzen tutkusu, sağlıklı yaşama çabası, okuma merakı, dil zekâsı vb. gibi yönler insanları diğerlerinden farklı kılar. İşte bu anlamda özgünlüğü bir yaşam tarzı olarak düşünmek de mümkündür.

Kişinin kendisine fikir, ahlâk veya statü yönüyle rol model olarak kabul ettiği kişilere benzemesi kaçınılmazdır. Fakat her sanatkâr gibi, insan hayatına kendi imzasını atamadığı sürece kendine de yaşadığı dünyaya da hiçbir şey kazandıramayacaktır.

Orkun KUTLU