Aitlik Eki Nedir?
Tarih: 21 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 5 Yorum var.
Aitlik eki nedir, kullanımı ve örnekleri üzerine hazırladığımız bu yazı sayesinde, aitlik ekininin iyelik ve ilgi eklerinden farklarını en kolay yoldan öğrenmiş olacaksınız. Kelimenin sözlük anlamından hareket edildiği zaman “aitlik” ve “iyelik” kelimelerinin benzerliği bizi yanıltabilir. Bu iki terimin, farklı iki dil bilgisel karşılığı vardır. Şimdi aitlik ekini tanımlayarak başlayalım:
“Aitlik eki, isim tamlamalarında tamlanan düştüğü zaman onun yerini tutan “-ki” ekidir.” Yani bu ek bir ismin yerini tutar, her zaman birleşik yazılır ve büyük çoğunlukla bulunma hâl eki “-de” ve ilgi eki “-in” ile birlikte kullanılır. Eğer ilgi ekiyle birlikte kullanılırsa, daha önceki konumuzda da anlattığımız üzere bu kullanıma ilgi zamiri denir.
Örnek: “Kalemin kırılırsa, benimkini kullanabilirsin.” cümlesinde, “benim kalemimi” tamlamasında “kalemimi” tamlananı düşmüştür. Bu kelimeyi “-ki” aitlik eki karşılar hâle gelmiştir. Eğer bir cümlede “-ki” ekinin yerine bir kelime koyduğumuzda anlam değişmiyorsa, orada aitlik eki var demektir.
Örtülü Anlam Nedir?
Tarih: 19 Nisan 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 25 Yorum var.
Örtülü anlam nedir, cümlede örtülü anlam nasıl bulunur, örnekleriyle 8. sınıf konu anlatımını bu yazıda bulabilirsiniz. Cümlede anlamın bir alt başlığı olan örtülü anlam, TEOG ve YGS / LYS deneme sınavlarındaki öğrencilerin en çok yanlış yaptıkları sorulardan biridir. Bunun nedeni, örtülü anlamın kelime anlamından hareket edilerek çözülmeye çalışıldığında gayet zor bir soru tipi olmasıdır. Cümlenin ifade ettiği genel anlama bakıp, örtülü anlamın ne olduğunu bilerek hareket edildiğinde aslında bu soru tipi çok kolaylıkla çözülebilir.
Tanımını yapacak olursak, “cümle içerisinde doğrudan söylenmek istenmeyen veya ima edilen bazı bilgi / düşüncelere” örtülü anlam denir. Bazı cümlelerin içerisindeki kelimeler, doğrudan anlatmadığı hâlde bazı anlamları çağrıştırır. İşte cümleden anlaşılabilecek bu diğer anlamlara örtülü anlam denilmektedir. Örtülü anlam, adından da hareketle üstü kapalı ifade edilen bilgilerdir. Bir cümledeki örtülü anlamın ortaya çıkması, okuyucunun cümleyi iyi yorumlaması ile mümkündür.
Örneğin, “Sen de sinemaya gelsene.” cümlesinden, bu kişinin zaten başka birileriyle sinemaya gittiğini ve arkadaşını da davet ettiğini anlayabiliriz. İşte bu kişinin sinemaya tek başına gitmediği bilgisi, örtülü anlamdır. “Hava sıcaklıkları mevsim normallerine dönüyor.” cümlesinden, hava sıcaklıklarının cümlenin söylendiği zamana kadar mevsim normallerinin üstünde seyrettiği anlaşılabilir. İşte bu bilgiler, aslında cümlede söylenmediği hâlde cümlenin anlamından çıkarılmaktadır.
İyelik Eki Nedir?
Tarih: 27 Ekim 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 85 Yorum var.
Türkçe dersi 6. sınıf konu anlatımı içerisinde bulunan iyelik eki nedir, iyelik ekleri örnekleri, iyelik eki alan sözcükler üzerine hazırlamış olduğumuz bu yazı, bu koyu en kısa ve kolay yoldan öğrenmenize yardımcı olacaktır. Çekim ekleri grubuna dahil olan iyelik eklerinin isminden hareketle, onun “sahiplik” bildirdiğini söylemek mümkündür. Çünkü Eski Türkçede “iye”, sahip anlamına gelmektedir. O hâlde iyelik eklerinin kelimeye eklenme amacı, eklendiği varlığın / kavramın kime veya neye ait olduğunu ifade etmektir.
İyelik ekini daha anlaşılır biçimde tanımlayacak olursak; “İsim veya isim soylu sözcüklere gelerek, onların kime veya neye ait olduklarını gösteren eklere iyelik ekleri denir.” biçiminde ifade edebiliriz. Adından anlaşıldığı üzere iyelik ekleri sahip olunma anlamı ifade eder ve bunun için bir diğer adıyla “sahiplik ekleri” olarak da bilinir. Örneğin, “kalemim” sözcüğünde kalemin bana ait olduğunu gösteren “+im” eki, iyelik ekidir. Eğer bu kalemin başka bir kişiye ait olduğunu belirtmek istersek, Türkçedeki altı iyelik ekinden birini isim veya isim soylu sözcüğe eklememiz gerekir.
İyelik ekleri, Türkçedeki belli başlı altı şahsa göre çekimlenir. Ben, sen, o, biz, siz, onlar şahıslarının sahip oldukları bir varlık veya kavramı göstermek için, aşağıda sıralanan ekler getirilir. Bu eklerin adlandırılışı, tekiller ve çoğullar için ikiye ayrılmıştır. 1-2-3. tekil şahıslar ve 1-2-3. çoğul şahıslar olmak üzere iki grupta toplanan iyelik eklerini şu şekilde gösterebiliriz:
Eş Sesli Kelimeler
Tarih: 20 Ağustos 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 96 Yorum var.
Sesteş sözcükler olarak bildiğimiz eş sesli kelimeler, sözcükte anlam konu anlatımı içerisinde özellikle 5. sınıf öğrencileri tarafından karıştırılan bir konudur. Eş anlamlı ve zıt anlamlı kelimeler gibi anlaşılması ve örneklenmesi gayet kolay olan bu konuyu, aşağıda sunacağımız listemiz ve örnek cümlelerimizle kolayca kavrayacağınızı düşünüyoruz. Eş sesli sözcükler “yazılışları aynı; fakat anlamları birbirinden farklı kelimeler” şeklinde basit bir tanım yapmak mümkündür. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere sesteş sözcükler, birebir aynı yazılışa sahip oldukları hâlde Türkçenin gücünü gösterecek şekilde birden fazla anlama gelen kelimeleri kapsamaktadır.
Eş sesli kelimeler için en güzel örneklerimizden biri “yüz” sözcüğüdür. Bu sözcüğün TDK sözlüğünde tanımlanmış yaklaşık 20 tane karşılığı bulunmaktadır. Bu anlamları üç grup altında toplamamız mümkündür. Bunlardan birincisi “sima, çehre” anlamına gelen yüz sözcüğüdür. İkinci anlam “el ve bacak hareketleriyle su yüzeyinde kalma veya ilerleme” olarak açıklayabileceğimiz yüzmek anlamıdır. Üçüncü anlam ise, sayı olarak “100’ün yazıdaki karşılığı“dır. Bu üç anlam da “yüz” sözcüğü ile ifade edildiği için, bu kelime sesteş bir kelimedir diyebiliriz. Bu kelimeyi üç farklı cümlede kullanalım:
– Yüzünde kocaman bir sivilce çıkmıştı.
– Vücuttaki tüm kasları çalıştıran en güzel spor yüzmedir.
– Çobanın dağın eteklerine yayılmış tam yüz tane koyunu vardı.
Yukarıdaki üç cümlede de “yüz” sözcüğü kullanılmış; fakat hepsi farklı bir anlamı karşılamıştır. İşte sorularda sıkça karşımıza çıkan böyle cümlelerde “yüz” gibi kelimelerin eş sesli olduklarını, yazılışları aynı olduğu hâlde farklı anlamları karşıladıklarını söyleyebiliriz. Bu konuda dikkat edeceğimiz bir husus, yazılışları aynı olmadığı hâlde bazı sözcükleri eş sesli gibi düşünerek yaptığımız yanlıştır. Örneğin “hâlâ” sözcüğü ile “hala” sözcüğü sesteş değildir; çünkü iki kelimeden birinde kullanılan a harfi farklıdır.