Dolaylı Anlatım Nedir?
Tarih: 4 Temmuz 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 16 Yorum var.
Dolaylı anlatım cümleleri nedir ve örnekler üzerinde nasıl bulunacağını bu yazıda sizlere göstermeye çalışacağız. Dolaylı anlatım, bir anlatım yöntemidir. Günlük hayatta –belki de farkında olmadan– sıkça başvurduğumuz bu anlatım yöntemini tanımlayarak konu anlatımına başlayalım:
“Başkalarından duyulan sözlerin, alınan bilgilerin; cümledeki duygu ve düşünce yapısı bozulmadan, bilgiler değiştirilmeden başka bir kişi tarafından yeni bir cümle içerisinde ifade edilmesine” dolaylı anlatım denilmektedir. Burada önemli olan, cümle içerisinde belirttiği bilgileri başka birinden duymuş olması; fakat yargıyı değiştirmeden ve kendi sözcükleriyle aktarmış olmasıdır.
Örnek: “Öğretmen son sınavın oldukça zor olacağını söyledi.” cümlesinde, sınavın zor olacağını öğretmen söylemiştir; fakat öğrenci bunu kendi cümlesi içerisine sindirmiştir. İşte bu cümle bir dolaylı anlatım örneğidir. Eğer bu cümle “Öğretmen -Son sınav oldukça zor olacak.- dedi.” şeklinde bir cümle kullanılsaydı, bu alıntı olarak değerlendirilir ve dolaylı anlatım örneği olmazdı.
Gövde Nedir?
Tarih: 1 Temmuz 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 25 Yorum var.
6. sınıf Türkçe dil bilgisi konularından gövde nedir, tanımı, örnekleri vb. konuları bu yazı aracılığıyla öğrenebilirsiniz. Gövde denildiğinde aklımıza önce “canlılarda baş, kol ve bacaklar dışında kalan bölüm” gelebilir. Fakat burada kastettiğimiz, dil bilgisi terimi olan isim veya fiil kök ve gövdeleridir. Bir kelimenin yapım eki alıp almadığına bakarak gövdeyi tespit ederiz. Öncelikle ayrıntılı bir tanım yaparak konuya başlayalım:
“İsim ve fiil köklerinden yapım ekleriyle türetilmiş olan her yeni kelimeye gövde denir.” Yani kök hâlindeki bir kelime bir yapım eki alırsa, o kelimenin yapım eki alarak yeni bir anlamı karşılayan hâline gövde denilir. Örneğin “baş” kelimesi, bir isim köküdür. Bu kökün üzerine “-lık” isimden isim yapım eki getirdiğimizde, ortaya yepyeni bir anlamı karşılayan “başlık” kelimesi çıkar. İşte bu kelime artık bir “isim gövdesi” olmuştur. Daha net ifadeyle, her yapım eki bir gövde oluşturur.
Gövdeler, tıpkı kökler gibi “isim gövdeleri” ve “fiil gövdeleri” olmak üzere ikiye ayrılır. Eğer kök üzerine gelen yapım eki, isim türünde bir kelime oluşturduysa bu “isim gövdesi“; fiil türünde bir kelime oluştuduysa “fiil gövdesi” olarak kabul edilir. Örneğin “simit + çi” kelimesinde yapım eki yeni bir isim türetmiştir. Bu nedenle “simitçi” bir isim gövdesidir. “Gör-ün-” kelimesinde ise, “-ün” eki yeni bir fiil ortaya çıkardığı için “görün(mek)” bir fiil gövdesidir.
Sözde Özne Nedir?
Tarih: 30 Haziran 2015 | Bölüm: Cümlenin Öğeleri, Dil-Anlatım | Yorumlar: 13 Yorum var.
Cümlenin öğelerinden sözde özne nedir, hangi soru ile nasıl bulunur ve sözde özne örnekleri nelerdir gibi soruların yanıtlarını yazımızdan öğrenebilirsiniz. Cümlede işin kim tarafından yapıldığını belirten öznenin üç farklı çeşidi vardır. Bunlardan biri gerçek öznedir, ki bu cümlede işin kim tarafından yapıldığı apaçık gösterildiği zaman kullanılır. İkinci özne türü gizli öznedir, ki bu da işin kim tarafından yapıldığı aslında belli olduğu hâlde cümlede gösterilmeyen özne türüdür. Üçüncü özne türü olan sözde özneyi ise ayrıntılı olarak şöyle açıklayabiliriz:
“Cümlede işin kim ya da kimler tarafından yapıldığı belli olmadığında, yapılan işten etkilenen nesnenin üstlenmiş olduğu geçici görevdir.” tanımı, bize sözde özneyi açıklar. Dil bilgisi terimleriyle açıklayacak olursak, eğer cümle edilgen çatılı bir yapıda ise, yani cümlede işin kim tarafından yapıldığı belli değilse, o cümle içerisinde kullanılan nesne, cümlede gösterilen işi üstlenir ve sözde özne olarak adlandırılır. Şimdi bu tanımları bir örnek ile açıklamaya çalışalım:
“Otoparktaki araçlar temizce yıkandı.” cümlesinde yüklem, “yıkandı” çekimli fiilidir. Yükleme işi kimin yaptığını soralım. “Otoparktaki araçları kim yıkadı?” İşte bu soruya cevap vermemiz mümkün değildir. Çünkü araçları kimin yıkadığı cümlede gösterilmemiştir. Bu durumda soruyu şöyle değiştiriyoruz: “Kim / ne yıkandı?” İşte bu soruya “araçlar” cevabını verebiliriz. Normalde araçlar, yapılan yıkanma işinden etkilenen bir nesnedir. Fakat cümlenin gerçek öznesi olmadığı için, “sözde özne” görevini üstlenmiştir. Demek ki cümledeki sözde özne “otoparktaki araçlar” sözcük grubu olmalıdır.
Duygusal Anlatım Nedir?
Tarih: 27 Haziran 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 12 Yorum var.
Türkçe dersi 5. sınıf konu anlatımı içerisindeki duygusal anlatım nedir, duygusal anlatıma örnek cümleler ile ilgili hazırladığımız yazımızdan yararlanarak bu konuyu ayrıntılarıyla kavrayabilirsiniz. Cümlenin anlatım özelliklerinden, 5. sınıf düzeyinde verilen iki başlık vardır. Bunlardan biri abartılı anlatım, diğeri ise duygusal anlatımdır. Aslında cümlede anlam çok farklı başlıklar altında da sınıflandırılabilir. İşte duygusal anlatım bunlardan biridir.
Duygusal anlatım, isminden hareket edilerek tanımlanacak olursa; “Cümle içerisinde iyi veya kötü herhangi bir duygusal ifade bulunuyorsa, bu cümle duygusal anlatımlı denilmektedir.” şeklinde tanım yapabiliriz. “Üzülmek, sevinmek, hüzünlenmek, gururlanmak, gözleri dolmak, neşesi yerine gelmek…” gibi iyi veya kötü tüm duygu ifadeleri, duygusal anlatım için yeterlidir. Cümlenin içerisinde bu ve buna benzer ifadelerden herhangi biri bulunuyorsa, bu cümle duygusal anlatımlıdır denilebilir.
Sevinmek, üzülmek, telaşlanmak, kaygılanmak, umutlanmak gibi duyguların anlatıldığı ifadelere duygusal anlatım adı verilir. Duygusal anlatım ile kendi duygularımızı anlatırız ya da başkaların duygularını anlarız. Duygusal anlatım; acıma, sevinme, üzülme, şaşma, kızma, pişman olma, korkma gibi çeşitli duygu hallerini aktarmak için kullanılan anlatımdır. Abartılı anlatım; bir durumu ya da olayı olduğundan farklı göstermek amacıyla kullanılan anlatımdır. Örneğin “Aldığımız kaza haberi ile hepimiz şok olduk.” cümlesinde kişilerin yaşadığı duygusal bir olay yansıtıldığı için, bu cümle duygusal anlatımlıdır.