türkçe, edebiyat, dil ve anlatım, roman özetleri, özlü sözler, çok bilmiş günlük
  • Ana Sayfa
  • Hakkımda
  • Türkçe Konuları
  • Edebiyat Konuları
  • Türk'çe Kalem
  • Geçmiş Kayıtlar
  • Reklam
  • İletişim
  • Türkçesi Varken
      Türk Dili
      Bakış açısı : Perspektif (Fr.)



  • Türk Dili
      türk dili
    • Türkçenin Tarihi
    • Alfabeler
    • Türk Dilleri Ailesi
    • Türk Lehçeleri
    • Göktürkçe
    • Önemli Türkologlar
    • Dil Devrimi
    • Türkoloji
    • Türkçe Öğretimi
    • Terimler
    • Deyimler
    • Atasözleri
    • Yazım Kılavuzu
  • Dil - Anlatım
      Dil ve Anlatım
    • Sözcükte Anlam
    • Cümlede Anlam
    • Yazım Kuralları
    • Noktalama İşaretleri
    • Ses Bilgisi
    • Sözcük Türleri
    • Fiil Çatısı
    • Çekim ve Yapım Ekleri
    • Cümlenin Öğeleri
    • Cümle Türleri
    • Anlatım Bozuklukları
    • Dil Bilgisi Sunuları
    • Kompozisyon
    • Hızlı Okuma
    • Rehberlik
  • Türk Tarihi - Kültürü
      Türk tarihi ve kültürü
    • Atatürk
    • Türk Adının Anlamı
    • Türklerin Ana Yurdu
    • Türk Soyu
    • Göktürkler
    • Eski Türk Yaşamı
    • Gök Tanrı Dini
    • Türk Dünyası
    • Türk Boyları
    • Türklük Bilginizi Sınayın!
    • Türkler Kardeştir!
    • Nihal Atsız
      • Bozkurt
      • Kültür
      • Türkçülük
      • Ön Türkler

Zarf Tümleci

zarf tümleci konu anlatımıBir işin, oluşun veya hareketin yapıldığı zamanı, durumu veya hareketin taşıdığı şartları, hareketin nedenini, nasıl yapıldığım bildiren isim türü kelimeler zarf tümleci olarak adlandırılır. Cümlede yükleme/ fiile en yakın unsurlardandır.

Seni yıllarca bekledim, (zaman) Sporcu hızlı koşuyordu, (durum) Elindeki silahı yavaşça vere bıraktı, (tarz) İyi çalışmadığından sınıfta kaldın, (neden) Öğrenci koşarak sınıfa girdi, (tarz)

Yüklemin zamanını, durumunu, miktarını, yönünü, koşulunu vb. bildiren öğelerdir. Bunların her biri değişik bir soruyla bulunur.

“Hava kararmadan köye inmeliyiz.” cümlesindeki altı çizili zarf “ne zaman”; “Dosta düşmana muhtaç olmadan yaşamalıyız.” cümlesinde altı çizili zarf “nasıl”; “Aldığı notlar şaşılacak kadar yüksekti.” cümlesindeki altı çizili zarf “ne kadar”; “Tek bir söz bile söylemeden içeri girdi.” cümlesindeki altı çizili zarf “nereye”; “Zamanımız kalırsa bir örnek daha çözeriz.” cümlesindeki altı çizili zarf “hangi takdirde” sorularına cevap vermişlerdir. Yükleme sorulan bu sorulara cevap veren öğeler daima zarftır. Ancak burada “nereye” sorusuna dikkat etmeliyiz. Dolaylı tümleç konusunda da söylemiştik, bu soru dolaylı tümleci de buldurur. Ancak cevabın da aynı eki alması gerekir. Örnekteki “içeri” sözü ise bu eki almamıştır. Bu özelliği, yani hal eki almadan yön bildirme özelliğini yer-yön zarfları gösterir.



Zarf tümleci, bir kelimeden oluşabildiği gibi kelime gruplarından da oluşabilir.
Çocuk dersine çok çalıştı, (tek kelime)
Araba çok hızlı gidiyordu, (kelime grubu)
Çocuk babasının geldiğini görünce saklanacak yer aradı, (kelime grubu)

Zarf yapan ek aldığı sürece, fiil soylu kelimeler (zarffiil) de zarf tümleci olabilir.
Koparıp aldı kalbimi dalından bir zalim. (zarffiil)
Hırsız olay yerinden koşarak uzaklaştı. (zarffiil)
Yaslı dururken vatan, (zarffiil)

Zarf görevinde kullanılan kelimelere ilave olarak edat grupları, sayı grupları, dayanma (isnat) grupları veya yan cümle olarak kullanılan zarffiil grupları da zarf tümleci olarak kullanılabilir.
Dersine çalışmadığın için sınıfta kaldın. (edat grubu)
Müsrif tüccar kalan malını da üçbeş kuruşa sattı, (sayı grubu)
Ayağı valin yollara düştü Mecnun. (isnat grubu)
Sevdiğine bir kez olsun doyarak bakamadan göçüp gitti adam. (yan cümle zarffiil grubu)

Bulunma, ayrılma ve yönelme hal ekini almış olarak kullanılan zarflar da vardır. Bu nedenle, bazı kaynaklarda yer ve yön bakımından yüklemi tamamlayan zarf tümleçlerinden de bahsedilir. Bu tür tümleçleri yer tamlayıcısı olan diğer tümleçlerden ayırmak gerekir.

Bu saatte yatılır mı? Beni anlamaya çalışmıyorsun. Sabah erkenden kalkıp yola çıktı. Çok uzak bir yerde yaşar.

Bu tür kullanımlarda zarf olan unsurlar doğrudan yer veya yön değil zaman, şekil, miktar ve durum belirttikleri için yer tamlayıcısından farklıdırlar. Cümlede zarf tümlecini bulmak için yükleme nasıl, ne zaman, niçin, neyle, kiminle, ne kadar gibi sorular sorulur.

Koşarak sitti. (Nasıl gitti? -koşarak)
Dün geldiler. (Ne zaman geldiler? -dün)
Korktuğu için ağlıyordu. (Niçin ağlıyordu? -korktuğu için)
Bu çınar binlerce yıldır ayakta duruyor. (Ne kadar süredir ayakta? -binlerce yıldır)
Bir cümlede birden fazla zarf tümleci bulunabilir. Bu tümleçler aynı türden olabileceği gibi farklı türden de olabilir.
Her gün saat yedide yürüyerek hiç oyalanmadan işe giderim.
İşten çıktıktan sonra zamanın nasıl geçtiğim genellikle anlamam.
Sıralı birleşik cümlelerde diğer unsurlarda olduğu gibi zarf tümleçleri de ortak olabilir.
Günlerce ağladı, (günlerce) inledi, (günlerce) yalvardı durdu.

Zaman, tarz veya durum ifade eden mı, mi mu mü soru edatlı kullanımlar da zarf tümleci olabilmektedir: “Vurdu mu toz çıkarır, atlı mı vurur, koştu mu iyi koşardı.”

“O, çok çalışkan bir öğrencidir.” cümlesinde yüklem, altı çizili sözün tamamıdır. Çünkü “öğrenci” isimdir, “çalışkan” öğrencinin sıfatıdır. “çok” da çalışkan sıfatının zarfıdır. Dolayısıyla, “çok çalışkan bir öğrenci” sıfat tamlaması olduğundan bunlar birbirinden ayrılmaz.

Oysa biz aynı cümleyi; “O, çok çalışkandır.” şeklinde kullansak, “çalışkandır” yüklem “çok” zarf tümleci olacaktır. Kısaca adlaşmış sıfatlar yüklem olduğunda, onun derecesini bildiren zarflar zarf tümleci olur. Çıkmış soruların birinde, “Kafesteki kuşların tüyleri, şaşılacak kadar parlaktı.” cümlesi verilmiş ve “şaşılacak kadar” öğesine zarf tümleci denmiştir.

|» “Cümlenin Öğeleri” sayfasına dön! «|

| Yorum Yap! | Yazı Ayrıntıları... | Yazdır! | Bu Yazıyı Paylaşın! |

BENZER KONULAR

Bu Yazıya 1 Kişi Yorum Yazmış!

  1. samet
    22 Kasım 2014, 16:01

    Şu reklamlarıda kaldırsalar bu sitenin üstüne tanımam googlede çok reklam yapıyo abi ya.

    Cevapla

Yorum Yaz! | Görüş Bildir!

Cevabı iptal etmek için tıklayın.

→ Lütfen yorumunuzu yazmadan önce buraya dokunarak uyarıları okuyun!

Güvenlik Sorusu: Türkiye'nin başkenti neresidir?  

  • Yazının Bağlantısı: Zarf Tümleci
  • Yazının Bölümü: Cümlenin Öğeleri
  • Diğer kaynaklarda arayın:
  • Etiketler: Cümlenin Öğeleri, Cümlenin Öğeleri Konu Anlatımı, Dil ve Anlatım, Konu Anlatımı, Sbs, Sbs Konu Anlatımı, Türk Dili, Türkçe, Zarf Tümleci, Zarf Tümleci Çeşitleri, Zarf Tümleci Cümlenin Öğeleri, Zarf Tümleci Nasıl Bulunur, Zarf Tümleci Nedir, Zarf Tümleci Nerededir, Zarf Tümleci Örnekler, Zarf Tümleci Özellikleri
  • Rastgele 10 Yazı:
    • Endişe / Kaygı Cümleleri
    • Yabancı Özel Adların Yazımı
    • Gerekçe Cümleleri
    • Hece Ölçüsü
    • Sanat ve Felsefe İlişkisi
    • Dil Güneşinin İnsanlık Tarihine Doğuşu
    • Atatürk’ün Subaylık Dönemi Hayatı
    • Mesnevi / Mevlana Celaleddin-i Rumi
    • Nogay Türkçesi / Nogayca – Türk Lehçeleri
    • Çağdaş Türk Lehçeleri
  • Arama
      arama
      Ayrıntılı Arama


  • Türk Edebiyatı
      Edebiyat
    • Edebiyat Nedir?
    • Halk Edebiyatı
    • Divan Edebiyatı
    • Tanzimat Edebiyatı
    • Edebiyat Akımları
    • Edebi Sanatlar
    • Uyak ve Ölçü
    • Anlatım Biçimleri
    • Anlatımın Özellikleri
    • Düşünceyi Geliştirme Yolları
    • İstiklal Marşı
    • Edebiyatımızda İlkler
    • Pratik Edebiyat Bilgileri
    • Çocuk Edebiyatı
    • Edebiyat Sunuları
  • Yazınsal Eserler
      yazınsal eserler
    • Roman Özetleri
    • Yüz Temel Eser
    • Türk Efsaneleri
    • Türk Destanları
    • Şiir
    • Hikaye
    • Efsane
    • Deneme
    • Biyografi
    • Özgeçmiş
    • Mani
    • Ninni
    • Mektup
    • Eleştiri
    • Söyleşi
    • Günlük
    • Roman
    • Destan
    • Makale
    • Anı
    • Ağıt
    • Tekerleme
    • Dilekçe
    • Gezi Yazısı
    • Haber
    • Fıkra
    • Rapor
    • Nutuk
  • Karışık
      Dil ve Anlatım
    • Özlü Sözler
    • Dünyanın Enleri
    • Bunları Biliyor musunuz?
    • Üç Boyutlu Resimler
    • Dünyanın Yedi Harikası
    • Hazır Cevaplar
    • Güzel Sözler
    • İlginç Bilgiler
    • Bilmeceler
    • Kim Kimdir?
  •   Yukarı çık!
© Çokbilgi.Com - 2009 | Tüm hakları saklıdır, izinsiz alıntı yapılamaz.
| Sitemap | İletişim | Reklam | RSS | Gizlilik & Kullanım |