Her geçen gün hayatımızın biraz daha içine giren teknolojinin yararları ve zararları yıllardır tartışılmaktadır. Okullarda münazara konusu olan ve genellikle toplum yaşamını olumsuz etkileyen birçok sorunun kaynağı olarak öne sürülen teknoloji, acaba hayatın vazgeçilmezi hâline getirilecek kadar yararlı veya hastalıklarımızın bile sebebi hâline gelecek kadar zararlı mıdır? Elbette bu tartışmayı sadece bilimsel veriler ışığında yapmak imkânsızdır. Bazen öznel yargılar da işin içine gireceği için, muhtemelen bu tartışma daha uzun yıllar devam edecektir.

Teknoloji gündelik yaşamda “insanın hayatını kolaylaştıran ve onlara imkân yaratan araç ve gereçlerin üretilmesini sağlayan bilgi ve beceri” şeklinde bir anlam yüklenmiştir. Telefon, televizyon, bilgisayar, internet, beyaz eşyalar, araba, uçak… gibi araç ve gereçlerin hepsi teknoloji ürünüdür. Bu anlamda teknoloji, bir çağın gelişmişliğini belirleyen ve toplumların çok kısa zamanda kalkınmasını sağlayan bir kavramdır. Hayatımıza kazandırdığı araç ve gereçlerle insan hayatını kolaylaştırırken, hayatımızdan alıp götürdükleri ile de çağın sorunu hâline gelmiştir.

Sanayi devrimi ile dünyada güç dengeleri değişmeye başlamış ve devletler bilim ve teknik ile kalkınmanın önemi üzerine yoğunlaşmıştır. Bu süreç her geçen yıl artarak devam etmiş ve sanayileşme beraberinde teknolojinin hayatımızın içine çok hızlı bir şekilde girmesinde etkili olmuştur. En basitinden elektrik, bir teknolojik buluş olarak arkasından binlerce elektronik ürünün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bugün iletişim, ulaşım, inşaat, ticaret, yaşam ve çalışma kavramları teknoloji sayesinde yepyeni bir boyut kazanmıştır.

Keşif, buluş ve icat kelimeleri sıklıkla birbirine karıştırılır ve bu kavramlar arasındaki farklar nedir çoğu kimse bilmez. Bunun için bu kavramlar tıpkı fotoğraf ve resim kelimeleri gibi sıklıkla ve yanlış bir şekilde birbirinin yerine kullanılır. Bu yazımızda aynı anlama gelen buluş ve icat kelimeleri ile çok farklı bir anlamı karşılayan keşif kelimelerini ayrıntılarıyla ve hem tarihten hem de günümüzden örnekler vererek açıklamaya çalışacağız.

Öncelikle “keşif” kelimesini tanımlayarak başlayalım: “Doğada var olan fakat var olduğu bilinmeyen bir şeyin bilerek veya farkında olmadan ortaya çıkarılması durumu.” Demek ki keşfedilecek şey aslında doğada kendiliğinden bulunmaktadır ve insanlar bir gün onu keşfederek kullanmaya başlamıştır. Örneğin ateş, doğada kendiliğinden de var olabilen bir şeydir. İnsanlar onu ilk defa görüp, kullanmaya başladıklarında bir keşif yapmışlardır. Veya gemi yolculukları sırasında tesadüfen keşfedilen kıtalar, Newton’un yer çekimini bulması da yine keşif örneğidir.

“Buluş” veya “icat” kelimeleri aynı anlamı karşılamaktadır ve “Bilgi ve becerilerimizden yararlanarak, daha önce doğada var olmayan bir şey ortaya çıkarma, yepyeni bir şey üretme” olarak tanımlanmaktadır. Yani icat edilen şey, doğada daha önceden yoktur ve onu bulan kişi tarafından meydana getirilmiştir. Örneğin çakmak, bilim ve teknik kullanılarak elde edilmiş bir alettir ve bir buluştur. Bilgisayar ve internet de doğada kendiliğinden yoktur. Bunları insan aklı, bilim ve tekniğin yardımı ile yepyeni bir icat olarak ortaya çıkarmıştır.

Bilginin ve iletişimin küresel boyutlara taşınmasını sağlayan internet, ülkemizde 1993 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Dünyanın hemen her yerinde olduğu gibi ülkemizde de öncelikle iletişim ağlarının geliştirilmesi, bilginin çok kolay bir şekilde ulaşılabilir hâle gelmesi, belge ve dosyaların genel bir ağ üzerinden gönderilebilmesi boyutuyla gelişmeye başlamıştır. Bu işlevine ek olarak internet üzerinde sosyal medya organları oluşmuş, elektronik ticaret yapılmaya başlanmış, çok yönlü iletişim ortamları meydana gelmiş, etkileşimli uygulamalar ve oyunlarla internet her evin vazgeçilmezi hâline gelmiştir.

Günümüzde gelişen teknolojik aletlerin birçoğu boyut olarak küçülmekle birlikte, çok büyük işlevleri karşılar hâle gelmektedir. Cihazlar küçülürken, işlevlerinin artmasını pek çok noktada internete borçludur. Çünkü internet sayesinde uzak noktalarda depolanan bilgiler ve yapılan işlemler artmıştır. Bu nedenle bugün geliştirilen teknolojik aletlerin çok büyük bir kısmı, internet altyapısını kullanmaktadır. Bu da internetin günümüz teknolojisini olmazsa olmaz bir öneme kavuşturmuştur.

İnternet her gün hayatımızın daha fazla içine girmekte, onunla geçirdiğimiz süre ve etkileşim gitgide artmaktadır. Hâl böyle olunca internetin toplumsal ve bireysel yaşamda devrim niteliğindeki katkılarının yanı sıra, olumsuz yönleri de ortaya çıkmıştır. Özellikle insanların sosyal medyaya çok fazla anlam yüklemesi ve onunla günün büyük kısmını geçirmeye çalışması, sosyal ilişkilerin zayıflamasına ve kişilerin daha pasif bir yaşam sürmelerine neden olmaktadır. Bununla birlikte özel hayatın gizliliği ve toplumun ahlâk kuralları da çöküntüye uğramıştır.

Fabl adıyla bilinen hayvan masalları, genellikle çocuklar için yazıldığı için kısa ve anlaşılır bir şekilde kaleme alınırlar. İçerisinde hayvanların başından geçen olağanüstü olaylar, kişileştirme ve konuşturma sanatıyla akıcı bir kurguya dönüştürülür. Olaylar basit düzeyde işlendiği için aslında kalemine güvenen herkes basit bir fabl yazma çalışması yapabilir. Fabl hakkında ayrıntılı bilgi için “Fabl Türü ve Özellikleri” başlıklı sayfamıza bakabilirsiniz. Aşağıda kısa fabl örnekleri sizler için derlenmiştir.

BENEKLİ ve KRAL

Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, iki dağın arasında sonu görünmeyen çok büyük bir göl varmış. Bu göl, yakın köylerdeki insanlar kadar hayvanların ve bitkilerin de hayat kaynağıymış. Nice zambaklar ve yosunlar gölün çevresini süsler, kuşlar göç ederken bu gölde misafir olur ve içinde yaşayan rengarenk balıklar, gün boyunca şarkılar söyleyerek serin sularda gezer dururmuş.

Gölün küçük bir kısmında yaşayan sevimli balıkların bir de kralı varmış ve buradaki tüm balıklar kralın sözünden çıkmazmış. Kral çok uyanık ve yalnızca kendi keyfini düşünen biriymiş. Tüm balıkları tatlı yosunların az olduğu, yiyecek bulmanın çok zor olduğu dar bir alanda tutar ve bu alanın dışına çıkanları büyük balıklara yem etmekle tehdit edermiş. Ayrıca gölün derin yerlerinde çok tehlikeli yaratıkların olduğunu, dev yılanların, çift başlı köpek balıklarının ve timsahların oralarda gezip durduklarını anlatırmış sürekli. Kendisi ise gününü gün eder, hizmetçilerine en güzel yemekleri ve içecekleri onun için hazırlatır, muhafızlar onu gece gündüz korurmuş.