Her geçen gün hayatımızın biraz daha içine giren teknolojinin yararları ve zararları yıllardır tartışılmaktadır. Okullarda münazara konusu olan ve genellikle toplum yaşamını olumsuz etkileyen birçok sorunun kaynağı olarak öne sürülen teknoloji, acaba hayatın vazgeçilmezi hâline getirilecek kadar yararlı veya hastalıklarımızın bile sebebi hâline gelecek kadar zararlı mıdır? Elbette bu tartışmayı sadece bilimsel veriler ışığında yapmak imkânsızdır. Bazen öznel yargılar da işin içine gireceği için, muhtemelen bu tartışma daha uzun yıllar devam edecektir.

Teknoloji gündelik yaşamda “insanın hayatını kolaylaştıran ve onlara imkân yaratan araç ve gereçlerin üretilmesini sağlayan bilgi ve beceri” şeklinde bir anlam yüklenmiştir. Telefon, televizyon, bilgisayar, internet, beyaz eşyalar, araba, uçak… gibi araç ve gereçlerin hepsi teknoloji ürünüdür. Bu anlamda teknoloji, bir çağın gelişmişliğini belirleyen ve toplumların çok kısa zamanda kalkınmasını sağlayan bir kavramdır. Hayatımıza kazandırdığı araç ve gereçlerle insan hayatını kolaylaştırırken, hayatımızdan alıp götürdükleri ile de çağın sorunu hâline gelmiştir.

Sanayi devrimi ile dünyada güç dengeleri değişmeye başlamış ve devletler bilim ve teknik ile kalkınmanın önemi üzerine yoğunlaşmıştır. Bu süreç her geçen yıl artarak devam etmiş ve sanayileşme beraberinde teknolojinin hayatımızın içine çok hızlı bir şekilde girmesinde etkili olmuştur. En basitinden elektrik, bir teknolojik buluş olarak arkasından binlerce elektronik ürünün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bugün iletişim, ulaşım, inşaat, ticaret, yaşam ve çalışma kavramları teknoloji sayesinde yepyeni bir boyut kazanmıştır.

Keşif, buluş ve icat kelimeleri sıklıkla birbirine karıştırılır ve bu kavramlar arasındaki farklar nedir çoğu kimse bilmez. Bunun için bu kavramlar tıpkı fotoğraf ve resim kelimeleri gibi sıklıkla ve yanlış bir şekilde birbirinin yerine kullanılır. Bu yazımızda aynı anlama gelen buluş ve icat kelimeleri ile çok farklı bir anlamı karşılayan keşif kelimelerini ayrıntılarıyla ve hem tarihten hem de günümüzden örnekler vererek açıklamaya çalışacağız.

Öncelikle “keşif” kelimesini tanımlayarak başlayalım: “Doğada var olan fakat var olduğu bilinmeyen bir şeyin bilerek veya farkında olmadan ortaya çıkarılması durumu.” Demek ki keşfedilecek şey aslında doğada kendiliğinden bulunmaktadır ve insanlar bir gün onu keşfederek kullanmaya başlamıştır. Örneğin ateş, doğada kendiliğinden de var olabilen bir şeydir. İnsanlar onu ilk defa görüp, kullanmaya başladıklarında bir keşif yapmışlardır. Veya gemi yolculukları sırasında tesadüfen keşfedilen kıtalar, Newton’un yer çekimini bulması da yine keşif örneğidir.

“Buluş” veya “icat” kelimeleri aynı anlamı karşılamaktadır ve “Bilgi ve becerilerimizden yararlanarak, daha önce doğada var olmayan bir şey ortaya çıkarma, yepyeni bir şey üretme” olarak tanımlanmaktadır. Yani icat edilen şey, doğada daha önceden yoktur ve onu bulan kişi tarafından meydana getirilmiştir. Örneğin çakmak, bilim ve teknik kullanılarak elde edilmiş bir alettir ve bir buluştur. Bilgisayar ve internet de doğada kendiliğinden yoktur. Bunları insan aklı, bilim ve tekniğin yardımı ile yepyeni bir icat olarak ortaya çıkarmıştır.

Bilginin ve iletişimin küresel boyutlara taşınmasını sağlayan internet, ülkemizde 1993 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Dünyanın hemen her yerinde olduğu gibi ülkemizde de öncelikle iletişim ağlarının geliştirilmesi, bilginin çok kolay bir şekilde ulaşılabilir hâle gelmesi, belge ve dosyaların genel bir ağ üzerinden gönderilebilmesi boyutuyla gelişmeye başlamıştır. Bu işlevine ek olarak internet üzerinde sosyal medya organları oluşmuş, elektronik ticaret yapılmaya başlanmış, çok yönlü iletişim ortamları meydana gelmiş, etkileşimli uygulamalar ve oyunlarla internet her evin vazgeçilmezi hâline gelmiştir.

Günümüzde gelişen teknolojik aletlerin birçoğu boyut olarak küçülmekle birlikte, çok büyük işlevleri karşılar hâle gelmektedir. Cihazlar küçülürken, işlevlerinin artmasını pek çok noktada internete borçludur. Çünkü internet sayesinde uzak noktalarda depolanan bilgiler ve yapılan işlemler artmıştır. Bu nedenle bugün geliştirilen teknolojik aletlerin çok büyük bir kısmı, internet altyapısını kullanmaktadır. Bu da internetin günümüz teknolojisini olmazsa olmaz bir öneme kavuşturmuştur.

İnternet her gün hayatımızın daha fazla içine girmekte, onunla geçirdiğimiz süre ve etkileşim gitgide artmaktadır. Hâl böyle olunca internetin toplumsal ve bireysel yaşamda devrim niteliğindeki katkılarının yanı sıra, olumsuz yönleri de ortaya çıkmıştır. Özellikle insanların sosyal medyaya çok fazla anlam yüklemesi ve onunla günün büyük kısmını geçirmeye çalışması, sosyal ilişkilerin zayıflamasına ve kişilerin daha pasif bir yaşam sürmelerine neden olmaktadır. Bununla birlikte özel hayatın gizliliği ve toplumun ahlâk kuralları da çöküntüye uğramıştır.

Akademik kariyer yapmak, üniversite kapısından giren birçok öğrencinin hayalidir. Akademisyenlik, bilimle uğraşmak, çeşitli araştırmalara öncülük etmek, kendi alanında söz sahibi olmak, hayat boyu sürecek bir öğrenme ve öğretme macerasına atılmak ve belki de en önemlisi yüzyıllar boyunca hatırlanmak amacıyla herkesin ilgisini çekmektedir. Bununla birlikte toplumda saygın bir yeri olan akademisyenlik, hep uzak bir hedef olarak görülür, hatta hep başkalarının bu mesleğe layık olduğu düşünülür. Bu yazımızda akademisyenlik mesleği ve nasıl akademisyen olunacağı gibi konularda bilgiler vermeye çalışacağız.

Kelimenin etimolojisinden başlarsak, “akademi” (yüksek okul) kökünden türeyen “akademisyen” kelimesi Türkçede “öğretim üyesi” veya “öğretim elemanı” olarak karşılık bulmuştur. “Akademisyenlik” mesleğini ise “üniversitelerde veya bunun gibi yüksek öğrenim kurumlarında uzmanı olduğu alanla ilgili araştırmalar yapan, bilimsel konular üzerinde çalışan ve eserler üreten, alanı ile ilgili öğretim faaliyetlerini doğrudan yürüten kişi” şeklinde tanımlayabiliriz. Akademisyenler, üniversitelerde öğretmenlik yapan ve kalan zamanlarında uzmanı oldukları alanlarda bilimsel çalışmalar yapan kişilerdir. Bir ülkenin gelişip kalkınmasında, bilim ve teknolojide ilerlemesinde akademisyenlerin önemi oldukça büyüktür.

Akademisyenler üniversite öğrencilerinin derslerine girer, onların bilgi ve beceri yönünden kendilerini yetiştirmelerine öncülük ederler. Ders programları, sınavlar, eğitimler ve kayıt işlemleri gibi idari işleri yaptıkları gibi, kalan zamanlarında da uzmanlık alanı olan konulara yoğunlaşır, araştırmalar yapar, makaleler yazarlar. Bir bakıma ülkenin bilim, sanat, edebiyat, teknoloji, mühendislik, tıp vb. alanlarının beyin takımı gibi çalışırlar. Bu anlamda kutlu ve önemli bir iş yapmaktadırlar. Sık sık çeşitli akademik toplantılara katılırlar. Emeklilik yaşlarına kadar yoğun bir tempoda öğrenmeye, öğretmeye, özgün şeyler üretmeye devam ederler.