İkilem (dilemma), hem eğitsel açıklaması bulunan bir kavram hem de mantık, fizik, felsefe ve matematik yönü bulunan bilimsel bir terimdir. “İki” kökünden gelmektedir ve buradan anlaşılacağı üzere iki olası durumdan birini seçme konusunda kişinin kararsızlık yaşamasını ifade etmektedir.

Kişilerin iyi ve istenilen iki farklı yol veya yöntemden birini seçme durumundan farklı olarak, genellikle iki kötü ve istenilmeyen durumdan birini seçme konusunda yaşadıkları kararsızlığı ifade eder. Olumlu şeyler arasında seçim yapamama durumuna “kararsızlık“; olumsuz şeyler arasında seçim yaparken zorlanmaya ise “ikilem” denilmektedir. Buna rağmen bu iki kavram da dilimizde benzer durumlar için kullanılabilmektedir.

Türk Dil Kurumu ikilemi “İki önermesi bulunan ve her iki önermenin vargısı olan tasım. İnsanı istenmeyen seçeneklerden birini, çoğunlukla iki seçenekten birini izlemeye zorlayan tartışma, sorun veya usa vurma durumu” olarak tanımlamaktadır. “Aşağı tükürsem sakal, yukarı tükürsem bıyık.” atasözü bu tanımı örneklemektedir.

Cümle türleri, sekizinci sınıfta öğrencilerin en çok zorlandıkları konulardan biridir. Çünkü cümle türleri konusu çok kapsamlıdır. Cümlenin ögelerini, fiil çatısını veya fiilimsileri bilmeden, cümlenin türünü bulmak çok zordur. Bunun için bu konuyu iyice kavramak için, öncelikle mutlaka önceki konuları iyice öğrenmelisiniz.

Karşımıza gelen her cümleyi dört açıdan ele almak gerekir. Yani bir cümlenin dört farklı başlık altında türü bulunmaktadır. Bunlar birbirinden bağımsız olarak değerlendirilir ve aşağıdaki gibidir:

1) Yüklemin türüne göre cümle çeşitleri
2) Yüklemin yerine göre cümle çeşitleri
3) Anlamına göre cümle çeşitleri
4) Yapısına göre cümle çeşitleri

Her cümle, yukarıdaki dört başlık açısından değerlendirilebilir özelliktedir. Yani bir cümlede yukarıdaki dört özellik mutlaka bulunur. Cümleye bazı soruları sorarak ve özellikle yüklemin sayısına, yerine, türüne bakarak cümle çeşitlerini sıralayabiliriz.

Kişilerin tartışma, konuşma ve dinleme becerilerinin gelişmesinde önemli bir etkinlik olan münazara şöyle tanımlanmaktadır: “İki karşıt yönü olan herhangi bir konunun, iki farklı grup tarafından bir jüri önünde ve belli kurallara göre tartışılmasıdır.” Tanımdan anlaşılacağı üzere münazara farklı yönlerine savunucu bulunabilen konular üzerinde yapılan kurallı ve yöntemli bir tartışma türüdür.

Münazara, genellikle okul ortamında yapılan bir etkinliktir. Farklı düşünebilme, kendi düşüncelerini savunabilme, karşısındakileri ikna edebilme, izleyicileri etkileme gibi kazanımlara yöneliktir. Öğrencilerin temel dil becerilerine dair birçok yararı bulunmaktadır. Münazara, tartışmadan farklıdır. Onu farklı kılan, kurallı ve yöntemli olmasıdır. Münazarada tartışma, medeni bir şekilde yapılır ve kişiler yapıcı eleştirilerde bulunurlar.

Sınıf etkinliği olarak münazara nasıl yapılır, bunu sırasıyla ve adım adım sizlerle paylaşacağız. Münazarada kuralları önceden belirlemek çok önemlidir. Aksi hâlde münazara, tartışmaya hatta kavgaya dönüşebilir. Amacımızın dil becerilerini geliştirmek olduğu, saygı ve sevgi çerçevesinden ayrılmamak gerektiği en ön planda tutulmalıdır. Münazaraya ilk adımla başlıyoruz:

1) Önce bu etkinlik için bir konu belirlenir. Münazara, konuşmacıların istekli olmalarını gerektirdiğinden grupların niteliğine, yaşına ve ilgilerine göre bir konu belirlenir. Mümkünse birkaç farklı münazara konusu sunularak, en istekli oldukları konu seçilir.

2) Konu belirlendikten sonra tez ve antitez savunucuları seçilir. Kimlerin hangi tarafta olacakları kesin bir şekilde belirlenir. Bu kişilere tartışma konusunda “mutlak doğrunun” olmadığı, önemli olanın kendi düşüncelerini en iyi şekilde savunmak ve karşı tarafı ikna etmek olduğu anlatılır.