Masal Türünün Özellikleri
Tarih: 4 Nisan 2017 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
Sözlü edebiyat ürünlerinden olan masal; özellikle olağanüstü olayları ve kahramanları içeren, anlatılarak kuşaktan kuşağa aktarılan halk ürünü olan bir edebî türdür. Masalların yaşanması mümkün olmayan konu ve şahıs kadrosuna yer vermesi, belki de en belirgin özelliğidir. Halk hikayeleri olması yönüyle ait olduğu toplumun geleneklerini, yaşayışını, hayal gücünü ve ahlâki yapısını da masallarda görebiliriz. Zira masalları çocuklarda bazı erdemlerin oluşmasını sağlamak adına sıkça kullanırız.
Genellikle olağanüstü olayların ve kahramanların yer ve zaman belirtilmeksizin başından geçen olayların anlatıldığı, ağızdan ağıza aktarılarak günümüze kadar gelen halk hikayelerine masal denilmektedir. Bu tanım hâli hazırda masalın birçok özelliğini kendi içerisinde barındırmakla birlikte, aşağıda masalların genel özelliklerini küçük başlıklar hâlinde açıklamaya çalışacağım:
Masalların Genel Özellikleri
– Yer ve zaman belli değildir. Masallarda belirli bir zaman belirtilmez, herhangi bir zaman diliminde olaylar gelişmeye başlar. Çağ, yıl vs. da genellikle belirtilmez. Masalın içeriğine göre hangi zamanlarda geçtiğini okuyucu kafasında şekillendirir. Masalın geçtiği yer de bazen bir köy, bazen bir saray, bazen bir adadır. Bunun içindir ki masallara başlanırken “Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde…” diye bir tekerlemeyle başlanır. Masallarda Hint Eli veya Kaf Dağı gibi kalıplaşmış yerler görülebilir.
Tanrısal Bakış Açısı Nedir?
Tarih: 10 Mart 2017 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
Edebi metinlerde, anlatıcının olayın ne kadar içinde ve anlatılanlara ne kadar hâkim olduğu ile ilgili bakış açıları vardır. İlahi veya tanrısal bakış açısı da bunlardan biridir. Bu bakış açısında yazar olayı yaşayan değil, dışarıdan gözlemleyen kişidir. Yani bu bakış açısında anlatıcı vardır ve bu tür edebi metinler üçüncü ağızla yazılır.
Tanrısal bakış açısında yazar (yani anlatıcı), metindeki yaşanmış veya yaşanacak olan her şeye hâkimdir. Tıpkı Yaratıcı gibi her şeyi bilir, görür ve hatta olaydaki kahramanların iç dünyasına bile girebilir. Kahramanların davranışlarının sebeplerini, hangi duygu ve düşünceler içinde olduklarını da cümlelerine yansıtır.
İlahi veya Tanrısal bakış açısı, adından da anlaşılabileceği üzere insan gücünü ve yeteneklerini aşan bir bilgelikle ele alınan metinlerde kullanılır. Bu bakış açısında yazar, anlatılan olayların içinde yoktur. Yani başka insanların başından geçen olaylar kaleme alınır. Bununla birlikte yazar, kahramanların tamamının iç dünyasını ve psikolojilerini bilir, neler yapmak istediklerini açıklar. Zaman ve mekân bu bakış açısında sınırsızdır. Yazar sonsuz bir bilgi ve deneyime sahiptir.
İkilem Nedir?
Tarih: 3 Mart 2017 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: Yorum yok.
İkilem (dilemma), hem eğitsel açıklaması bulunan bir kavram hem de mantık, fizik, felsefe ve matematik yönü bulunan bilimsel bir terimdir. “İki” kökünden gelmektedir ve buradan anlaşılacağı üzere iki olası durumdan birini seçme konusunda kişinin kararsızlık yaşamasını ifade etmektedir.
Kişilerin iyi ve istenilen iki farklı yol veya yöntemden birini seçme durumundan farklı olarak, genellikle iki kötü ve istenilmeyen durumdan birini seçme konusunda yaşadıkları kararsızlığı ifade eder. Olumlu şeyler arasında seçim yapamama durumuna “kararsızlık“; olumsuz şeyler arasında seçim yaparken zorlanmaya ise “ikilem” denilmektedir. Buna rağmen bu iki kavram da dilimizde benzer durumlar için kullanılabilmektedir.
Türk Dil Kurumu ikilemi “İki önermesi bulunan ve her iki önermenin vargısı olan tasım. İnsanı istenmeyen seçeneklerden birini, çoğunlukla iki seçenekten birini izlemeye zorlayan tartışma, sorun veya usa vurma durumu” olarak tanımlamaktadır. “Aşağı tükürsem sakal, yukarı tükürsem bıyık.” atasözü bu tanımı örneklemektedir.
Cümle Çeşitleri / Örnek Çözümlemeler
Tarih: 28 Şubat 2017 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 7 Yorum var.
Cümle türleri, sekizinci sınıfta öğrencilerin en çok zorlandıkları konulardan biridir. Çünkü cümle türleri konusu çok kapsamlıdır. Cümlenin ögelerini, fiil çatısını veya fiilimsileri bilmeden, cümlenin türünü bulmak çok zordur. Bunun için bu konuyu iyice kavramak için, öncelikle mutlaka önceki konuları iyice öğrenmelisiniz.
Karşımıza gelen her cümleyi dört açıdan ele almak gerekir. Yani bir cümlenin dört farklı başlık altında türü bulunmaktadır. Bunlar birbirinden bağımsız olarak değerlendirilir ve aşağıdaki gibidir:
1) Yüklemin türüne göre cümle çeşitleri
2) Yüklemin yerine göre cümle çeşitleri
3) Anlamına göre cümle çeşitleri
4) Yapısına göre cümle çeşitleri
Her cümle, yukarıdaki dört başlık açısından değerlendirilebilir özelliktedir. Yani bir cümlede yukarıdaki dört özellik mutlaka bulunur. Cümleye bazı soruları sorarak ve özellikle yüklemin sayısına, yerine, türüne bakarak cümle çeşitlerini sıralayabiliriz.