Fransızca bir terim olan “edisyon kritik“, yazma eserlerin karşılaştırmalı olarak özgün hâlini tahmin etme arayışı için kullanılmaktadır. Türkçede “tenkitli basım” olarak da kullanılmaktadır. Oldukça akademik bir iştir ve dil bilimsel yetkinlik gerektirir. Orijinal baskısı bulunmayan eserlerin nüshaları üzerinde yapılan ayrıntılı bir çalışmadır. Bu nüshaların karşılaştırılıp, en doğru hâlinin bulunma çabasıdır.

Matbaanın icat edilmediği zamanlarda, döneme damgasını vurmuş olan bazı eserler muhtelif bölgelere veya kişilere gönderilmek için müstensihler tarafından elle çoğaltılırdı. Bu çoğaltma işlemi sırasında, eser orijinal hâlinden uzaklaşabilirdi. Müstensihler bilerek veya bilmeyeren kendi dil özelliklerini, eserlerin kopyasını çıkarırken yansıtırlardı. Yazım yanlışları, cümle kısaltmaları vs. gibi değişiklikler, eserin orijinalliğine gölge düşürürdü. Önemli eserler savaşlar sırasında kütüphanelerde yakılmış, bazen kaçırılmış, sahafların tozlu raflarında unutulmuş ve bir şekilde kaybolmuştur. Bu da edisyon kritik yaparak eserin en orijinal hâlini bulma çalışmalarını ortaya çıkarmıştır.

Belki o zaman fark edilmeyen bu küçük farklılıklar, üzerinden yüzyıllar geçtikten sonra bugünün akademisyenlerini üzerinde düşünmeye sevk etmiştir. Eserin orijinali bulunmadığı için, en doğru hâlini tahmin etme arayışı içine girilmektedir. Tüm nüshalar toplanır, bu nüshalar tek tek karşılaştırılır ve bir nüsha üzerinden hareket edilerek tüm nüshalara atıfta bulunulur, çeşitli dipnotlarda açıklamalarda bulunulur. İşte yapılan bu işleme edisyon kritik denilmektedir.

| Devamını Oku... | Yorum Yap! | Bu Yazıyı Paylaşın! |

Türkçede tıpkı eş anlamlı kelimeler gibi, sözcükte anlam teması altında yakın anlamlı kelimeler diye bir terim vardır, ki genellikle eş anlamlı kelimelerle karıştırılır. Kelimenin anlamıyla hareket edilince, anlamları birbirine yakın olan sözcükler gibi düşünebiliriz. Fakat burada bir nüans vardır. Eş anlamlı kelimeler doğrudan aynı anlamı karşılayan kelimelerdir; fakat yakın anlamlı kelimeler her zaman aynı anlamı karşılamaz, genellikle benzer anlamlar için kullanılabilirler.

“Hediye – armağan” kelimeleri arasında eş anlamlılık ilişkisi vardır. Bu kelimeler tüm cümlelerde birbirinin yerine kullanılabilir, her zaman aynı anlamı taşırlar. Fakat öyle kelimeler vardır ki bunları bazen birbirlerinin yerine kullandığımızda anlam bozulmadığı hâlde, aslında aralarında küçük farklar bulunur. Anlamdaki bu farkları genellikle günlük dilde görmezden geliriz ve bu kelimeleri yakın anlamlı olarak birbirinin yerine kullanabiliriz.

Tanımlayacak olursak, “tamamen aynı anlamı karşılamayan, aralarında küçük farkların bulunduğu; fakat anlam olarak çok yakın oldukları için birbirlerinin yerine kullanılabilen kelimelere” yakın anlamlı kelimeler denilir. Örneğin “dost – arkadaş” kelimeleri yakın anlamlıdır. Fakat “dost” ile “arkadaş” kelimeleri arasında fark vardır. Dost, arkadaştan daha yakındır ve aradaki sevgi – saygı daha yoğundur. Fakat bu kelimeleri günlük hayatta birbirinin yerine kullanmayı yanlış bulmadığımız için bu kelimeler yakın anlamlı kabul edilir.

| Devamını Oku... | Yorum Yap! | Bu Yazıyı Paylaşın! |

Yenidoğan bebeklerin dil gelişiminin kritik dönemleri vardır. Tüm çocukların yaklaşık üç yaşına kadar dilin tüm kurallarını uygulayarak uzun cümleler kurabilmeleri beklenir. Elbette her çocuk özeldir ve hepsinin gelişim çizgisi diğerinden farklıdır. Ayrıca dil gelişiminde cinsiyetin, kalıtsal özelliklerin, zekânın, yakın çevrenin… büyük etkisi vardır. Fakat dünyanın dört yanında eşit şartlar altında büyüyen çocukların dil gelişim dönemleri benzerlik göstermektedir.

Yukarıdaki görselde görüldüğü (*) üzere bebeklerin dil gelişimini dört dönemde incelenmek mümkündür. Bu konuda Piaget ve Vygotsky gibi gelişim psikolojisi üzerine araştırma yapanlar farklı tasnifler yapmıştır. Dil gelişiminin daha geniş bir dönemde ele alınması da mümkündür. Fakat özellikle bebeklerdeki dil gelişimi konusuna eğilmek, ilk kelimelerin ve cümlelerin oluşmaya başladığı evreleri göstermek istediğimiz için dil gelişiminin ilk üç yılındaki dönemleri açıklamaya çalışacağız.

Dil gelişimindeki sınıflandırmalarda, genellikle ilk bir yıl konuşma öncesi olarak kabul edilmektedir. Bu dönemde çocuklar önce anlamsız ve bilinçsiz sesler çıkarırlar. Daha sonra bu seslerden tek ve birden çok heceler oluştururlar. Bunları taklitler izler ve bir yılın sonunda bilinçli bir şekilde kelimeler kullanmaya başlarlar. Tüm bu gelişim evreleri esas olarak aşağıdaki dört başlık altında incelenir. Şimdi konuşma öncesi dönemi kendi içerisinde birkaç evreye ayırarak incelemeye çalışalım:

| Devamını Oku... | Yorum Yap! | Bu Yazıyı Paylaşın! |

Türklerin en eski ve millî alfabesi olan Göktürk alfabesi, aynı zamanda bir yazı sistemidir ve bu alfabe ile yazılmış metinlerde kullanılan yazı dili için Göktürkçe terimi kullanılmaktadır. Dünyanın en eski milletlerinden biri olan Türklerin, kendilerine özgü bir yazı sistemi olması zaten pek tabiî bir durumdur. Türkler zaten dil becerisi yüksek bir millettir. Bu bağlamda yarattıkları dil gibi, yazı sistemleri de kendi içerisinde harika bir sisteme ve estetik güzelliğe sahiptir.

Göktürk alfabesi temelinde gelişen yazı sistemine, yazı içinde Göktürkçe demeyi yanlış bulmuyoruz. Aslında Türkçede “+Çe” eki, dil türeten bir yapım ekidir. Yani Göktürkçe adı, bu bağlamda Türkçeden farklı bir dili gösteriyor gibi düşünülmemelidir. Sonuçta Türk tarihinin hangi döneminde olursa olsun, Türk milletine ait olan dilin adı yalnızca Türkçedir. Fakat burada Göktürkçeyi, Göktürkler döneminde kullanılan Türk yazı sistemi, ses yapısı ve söz varlığı olarak düşünmenizi istiyoruz.

Göktürkçe, Türklerin bilinen en eski yazı sistemidir. Bugüne kadar Türklere ait olduğu kanıtlanan en eski yazılı metin Orhun Yazıtları’dır. Orhun Yazıtları da Göktürk alfabesi ile yazılmıştır. Bu alfabenin ne zaman ortaya çıktığı, daha önce ne kadar süre kullanıldığı ile ilgili bir bilgi veya belge yoktur. Bu nedenle Türklerin en eski ve ilk milli yazıları Göktürkçedir diyebiliriz.

| Devamını Oku... | Yorum Yap! | Bu Yazıyı Paylaşın! |