Cümleler, yansıttığı düşüncelerin özelliklerine göre “öznel” ve “nesnel” olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bazı cümleler, herkesin kabul ettiği; kimsenin itiraz edemeyeceği genel geçer doğruları ifade etmektedir. “Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.” örneğinde, dünya üzerindeki kimsenin itiraz edemeyeceği bir “olgu” ifade edildiğinden, bu cümle “nesnel“dir. Fakat “Türkiye’nin en güzel şehri Ankara’dır.” cümlesi, bir “görüş” belirtmektedir. Çünkü bu düşünceye çok kişi itiraz edip, “Hayır, bence…” ile başlayan binlerce ifadeyi dile getirebilirler.

“Bence” ile başlayan cümleler, “öznel” anlatımın tipik örneğidir. Öznel ve nesnel yargılı cümleleri ayırt ederken, yapmanız gereken yalnızca cümleye “Acaba ben buna itiraz edip, bence öyle değil böyledir gibi bir yanıt verebilir miyim?” şeklinde yaklaşmaktır. Bu yaklaşım, cümlenin genel geçer bir olguyu mu yoksa kişiden kişiye değişen bir görüşü mü dile getirdiğini ortaya koyacaktır.

Şimdi öznel ve nesnel yargılı cümleleri ayrıntısıyla işleyelim:

Öznel Yargılı Cümleler: Öznede, yani söz söyleyen kişide oluşan; nesnelerin gerçeğine değil, kişilerin duygu ve düşüncelerine bağlı olan, bu nedenle de kişiden kişiye değişebilen yargılardır. Öznel anlatımda kişi, cümleye kendi duygularını katar, bir yorum yapar. Bu tür yargılar, “bence, bana göre” anlamı taşır.

Nesnel Yargılı Cümleler: Öznenin, yani söz söyleyen kişinin düşünce ve duygularına değil, nesnenin, varlığın kendi gerçeğine dayanan, dolayısıyla kişilere göre değişmeyen yargılardır. Bu tür yargıların, yorum ve değerlendirme içermeme, kanıtlanabilir özellikte olma, herkes için aynı anlamı taşıma, akla ve mantığa dayalı olma gibi özellikleri vardır.

Örnek Cümleler:
– Dostluğun olmadığı yerde insanca hiçbir değerin gelişebileceğine inanmıyorum. (Öznel)
– Oyunda dört kadın, üç erkek oyuncu rol almış. (Nesnel)
– Dostluk, insanın ve insanlığın en büyük, ne yüce değerlerinden biridir. (Öznel)
– Öykünün yanı sıra birçok şiir yazmış, bunlardan bazıları bestelenmiştir. (Nesnel)
– Şairin, sesini daha geniş kitlelere duyurabilmesi için dergilerde daha sık görülmesinde yarar var. (Öznel)
– Köyden kente yapılan göçler her yıl biraz daha artmakta, bu nedenle kentlerde konut sorunu ciddi boyutlara ulaşmaktadır. (Nesnel)
– En iyi tatil, ormanda yapılan tatildir. (Öznel)
– Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u aldığında 21 yaşındaydı. (Nesnel)
– İyi bir romancı, şiir yazamaz; ama iyi bir şair, roman yazabilir. (Öznel)
– Türkiye Avrupa Topluluğu’na girebilmek için çeşitli girişimlerde bulundu. (Nesnel)

ÖZNEL CÜMLELER:

* Yeşilliklerin içinde bir dere kenarı, insana huzur verir.
* Bu uçsuz bucaksız deniz, insana yaşamdaki zavallılığını anımsatır.
* Başarılı olmak için, her şeyden önce başarıya koşullanmak gerekir.
* Oltayı atıp saatlerce beklemek bana zaman kaybı gibi geliyor.
* Cahit Sıtkı’nın şiirlerinin tadı başka bir ozanda yoktur.
* Kendisine yapılan iyiliği takdir etmeyecek insan yoktur.
* Sanatçıların çocukluk anılarının anlatıldığı bu kitap herkesin ilgisini çekecek nitelikte.
* Çok iyi bir insandır.

NESNEL CÜMLELER:

* Türkçe alfabede 29 harf vardır.
* Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi, Türk edebiyatında ilk tiyatro örneğidir.
* Türkiye’de ilköğretim 7 yıl önce 8 yıla çıkarıldı.
* Zeytinin en çok yetiştiği bölge Ege’dir.
* Bursa nüfus yönüyle Türkiye’nin beşinci büyük kentidir.
* Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun şiir türünde yapıtı yoktur.
* Nurullah Ataç yazılarında “ve” bağlacını kullanmamıştır.
* Ülkemizdeki tiyatro izleyicisi sayısında bu yıl artış oldu.
* Türkiye’nin yıllık ithalatı, ihracatından fazladır.