türkçe, edebiyat, dil ve anlatım, roman özetleri, özlü sözler, çok bilmiş günlük
  • Ana Sayfa
  • Hakkımda
  • Türkçe Konuları
  • Edebiyat Konuları
  • Türk'çe Kalem
  • Geçmiş Kayıtlar
  • Reklam
  • İletişim
  • Türkçesi Varken
      Türk Dili
      Görünüş : Profil (Fr.)



  • Türk Dili
      türk dili
    • Türkçenin Tarihi
    • Alfabeler
    • Türk Dilleri Ailesi
    • Türk Lehçeleri
    • Göktürkçe
    • Önemli Türkologlar
    • Dil Devrimi
    • Türkoloji
    • Türkçe Öğretimi
    • Terimler
    • Deyimler
    • Atasözleri
    • Yazım Kılavuzu
  • Dil - Anlatım
      Dil ve Anlatım
    • Sözcükte Anlam
    • Cümlede Anlam
    • Yazım Kuralları
    • Noktalama İşaretleri
    • Ses Bilgisi
    • Sözcük Türleri
    • Fiil Çatısı
    • Çekim ve Yapım Ekleri
    • Cümlenin Öğeleri
    • Cümle Türleri
    • Anlatım Bozuklukları
    • Dil Bilgisi Sunuları
    • Kompozisyon
    • Hızlı Okuma
    • Rehberlik
  • Türk Tarihi - Kültürü
      Türk tarihi ve kültürü
    • Atatürk
    • Türk Adının Anlamı
    • Türklerin Ana Yurdu
    • Türk Soyu
    • Göktürkler
    • Eski Türk Yaşamı
    • Gök Tanrı Dini
    • Türk Dünyası
    • Türk Boyları
    • Türklük Bilginizi Sınayın!
    • Türkler Kardeştir!
    • Nihal Atsız
      • Bozkurt
      • Kültür
      • Türkçülük
      • Ön Türkler

Birleşik Sözcüklerin Yazımı

yazım kuralları, imla nasıl yazılırBirleşik sözcükler, iki ya da daha çok sözcüğün kalıplaşıp kaynaşmasıyla oluşurlar. Hangi biçimde oluşursa oluşsun birleşik sözcük anlamca bir bütündür, tek bir kavramı karşılar; biçimce bir bütündür, sözcükleri birbirinden ayrılmaz ve sözcükleri arasına çekim ekleri, yapım ekleri ya da başka bir sözcük getirilemez.

Birleşik sözcükler belirli kurallar çerçevesinde bitişik veya anlamca tek bir kavramı gösterdikleri halde ayrı yazılabilirler. Birleşik sözcüklerin yazımı ile ilgili birtakım ilkeler varsa da tereddütlü durumlar oldukça fazladır. Bu nedenle bitişik veya ayrı yazma konusunda tereddüt edilen durumlarda sözcüğün nasıl yazıldığını görmek için Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu’na bakılmalıdır.

Birleşik sözcükler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar:

1. İki ya da daha fazla sözcüğün, yeni anlamda bir sözcük oluşturması için birlikte kullanılmasına “birleşme” denir. Birleşme sırasında sözcüklerde anlam, tür ve ses değişiklikleri olabilir. Ses değişimine uğrayan birleşik sözcükler birleşik yazılır:

Örnek: kaynana (<kayın ana), kaynata (<kaym ata), birbiri (<biri biri), seksen (<sekiz on), emretmek (<emir etmek), kaybolmak (<kayıp olmak); affetmek (<af etmek), reddetmek(<retetmek)…



NOT: Birleşme sırasında sözcüklerde ses aşınması ya da ses türemesi olabilir.

Örnek: pazar – ertesi -> Pazartesi, sütlü- aş -> sütlaç, his etmek -> hissetmek, af olmak -> affolmak

NOT: Birleşme, farklı türdeki sözcüklerin farklı biçimlerde kullanılmasıyla oluşabilir:

Örnek: Hanımeli (belirtisiz ad tamlaması biçiminde), Atatürk (eksiz iki ad), Akciğer (sıfat tamlaması biçiminde), Mirasyedi (bir isim, bir çekimli fiil), Gökdelen (bir isim, bir fiilimsi), Birkaç (iki sıfat), Biçerdöver (iki çekimli fiil), Çıtçıt (ikileme), Bakakalmak (iki fiil)…

2. Sözcüklerinden biri veya ikisi birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğrayan birleşik sözcükler birleşik yazılırlar:

Örnek: bal arısı (iki sözcük de anlamını taşıyor), suböreği (birinci sözcük anlamını yitir­miş), rüzgârgülü (ikinci sözcük anlamını yitir­miş), aslanağzı (iki sözcük de anlamını yitir­miş), keçiboynuzu, kuşburnu, camgüzeli, karabaş, karagöz (balık), karafatma (böcek), yeşilbaş (ördek), yalıçapkını (kuş)…

3. Gelenekleşmiş olarak bitişik yazılanlar:

Örnek: başbakan, başçavuş, başhekim, başhemşire, başkent, başkomutan, başköşe, başöğretmen, başparmak, başrol; aşçıbaşı, binbaşı, elebaşı, ustabaşı…

4. Tür değişmesi yoluyla oluşmuş bileşik sözcükler bitişik yazılır:

Örnek: mirasyedi, uyurgezer, sıkboğaz

imla kuralları5. Bir veya iki öğesi emir kipiyle kurulan birleşik sözcükler: albeni, ateşkes, çalçene, rastgele, sıkboğaz, çekyat, kapkaç, örtbas…

6. -an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş sıfatfiil eklerinin kalıplaşmasıyla oluşan birleşik sözcükler:

Örnek: ağaçkakan, cankurtaran, oyunbozan; barışsever, bilgisayar; hacıyatmaz, kuşkonmaz, külyut-maz; çokbilmiş, güngörmüş…

7. İkinci sözcüğü veya her iki sözcüğü de -di, -di/-du/-dü/-tı/-ti/-tu/-tü kalıplaşmış belirli geçmiş zaman ekleriyle kurulan birleşik sözcükler:

Örnek: albastı, çıtkırıldım, gecekondu, imambayıldı, mirasyedi, şıpsevdi…

8. Ev, hane, name, zade sözcükleriyle oluşturulan birleşik sözcükler:

Örnek: aşevi, doğumevi, huzurevi, orduevi, yayınevi; dershane, kahvehane; beyanname, siya-setname; amcazade, teyzezade…

9. Farsça ve Arapça kurallara göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış biçimler:

Örnek: ehlibeyit, gayrimenkul, gayrimeşru, hüsnükuruntu, hüsnüniyet, suikast; darülaceze, fevkalade, şeyhülislam, tahteşşuur; aleykümselam, bismillah, inşallah, maşallah, velhasıl…

10. Yardımcı birleşik eylemler, bileşme sırasında ses değişikliği olmuşsa bitişik; ses değişikliği olmamışsa ayrı yazılır:

Örnek: hal-olmak -> hallolmak, zan-etmek -> zannetmek, seyir-etmek -> seyretmek, kayıp-olmak -> kaybolmak, fark-etmek -> fark etmek, muhtaç-olmak -> muhtaç olmak…

11. Kurallı birleşik eylemler her zaman bitişik yazılır

Örnek: anlayıvermek, görebilmek, uyuyakalmak, düşeyazmak

|» “Yazım Kuralları“ sayfasına dön! «|

| Yorum Yap! | Yazı Ayrıntıları... | Yazdır! | Bu Yazıyı Paylaşın! |

BENZER KONULAR

Bu Yazıya 48 Kişi Yorum Yazmış!

« Eski yorumlar
  1. nisa nur bulus
    19 Eylül 2017, 20:10

    Aslında fena değil ama cok uzatmışlar.

    Cevapla
« Eski yorumlar

Yorum Yaz! | Görüş Bildir!

Cevabı iptal etmek için tıklayın.

→ Lütfen yorumunuzu yazmadan önce buraya dokunarak uyarıları okuyun!

Güvenlik Sorusu: Türkiye'nin başkenti neresidir?  

  • Yazının Bağlantısı: Birleşik Sözcüklerin Yazımı
  • Yazının Bölümü: Yazım Kuralları
  • Diğer kaynaklarda arayın:
  • Etiketler: Ayrı Yazılan Kelimeler, Birleşik Kelime Yazılışları, Birleşik Kelime Yazma Kuralları, Birleşik Kelimeler, Birleşik Sözcükler, Birleşik Sözcükler Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Kuralları, Birleşik Sözcüklerin Yazımı, Birleşik ve Ayrı Yazılan Sözcükler, Birleşik Yazılan Sözcükler, Bitişik Kelimelerin Yazım Kuralları, Blrleşik Sözcük Nasıl Yazılır, Blrşeik Sözcükler Nasıl Yazılır, Dil ve Anlatım, Edebiyat, İmla Kılavuzu, İmla Kuralları, imla Kuralları Nelerdir, İmla Kuralları Tdk Vikipedi, TDK, Türkçe, Yazım - İmla Kuralları, Yazım Kılavuzu, Yazım Kuralları, Yazım Kuralları Ders, Yazım Kuralları Konu Anlatımı, Yazım Kuralları Nelerdir, Yazım Kuralları Tdk Vikipedi, Yazım ve Noktalama, Yazım Yanlışları
  • Rastgele 10 Yazı:
    • Bozkurt Resimleri / 2. Sayfa
    • Divan Edebiyatının Temsilcileri
    • Atatürk’ün Vecizeleri / Özdeyişleri
    • Tekerlemeler
    • Anneler Günü Sözleri – (Güzel Sözler)
    • Eski Türklerde Dinin Tarihi Gelişimi
    • Türk İçkisi: “Kımız”
    • İkilemelerin Yazımı
    • İlginç Bilgiler – (7)
    • Edat – İlgeç
  • Arama
      arama
      Ayrıntılı Arama


  • Türk Edebiyatı
      Edebiyat
    • Edebiyat Nedir?
    • Halk Edebiyatı
    • Divan Edebiyatı
    • Tanzimat Edebiyatı
    • Edebiyat Akımları
    • Edebi Sanatlar
    • Uyak ve Ölçü
    • Anlatım Biçimleri
    • Anlatımın Özellikleri
    • Düşünceyi Geliştirme Yolları
    • İstiklal Marşı
    • Edebiyatımızda İlkler
    • Pratik Edebiyat Bilgileri
    • Çocuk Edebiyatı
    • Edebiyat Sunuları
  • Yazınsal Eserler
      yazınsal eserler
    • Roman Özetleri
    • Yüz Temel Eser
    • Türk Efsaneleri
    • Türk Destanları
    • Şiir
    • Hikaye
    • Efsane
    • Deneme
    • Biyografi
    • Özgeçmiş
    • Mani
    • Ninni
    • Mektup
    • Eleştiri
    • Söyleşi
    • Günlük
    • Roman
    • Destan
    • Makale
    • Anı
    • Ağıt
    • Tekerleme
    • Dilekçe
    • Gezi Yazısı
    • Haber
    • Fıkra
    • Rapor
    • Nutuk
  • Karışık
      Dil ve Anlatım
    • Özlü Sözler
    • Dünyanın Enleri
    • Bunları Biliyor musunuz?
    • Üç Boyutlu Resimler
    • Dünyanın Yedi Harikası
    • Hazır Cevaplar
    • Güzel Sözler
    • İlginç Bilgiler
    • Bilmeceler
    • Kim Kimdir?
  •   Yukarı çık!
© Çokbilgi.Com - 2009 | Tüm hakları saklıdır, izinsiz alıntı yapılamaz.
| Sitemap | İletişim | Reklam | RSS | Gizlilik & Kullanım |