Kitap Telif Ücretleri
Bir kitap yazmak, gerçekten çok zahmetli ve yoğun bir süreci gerektiriyor. Elbette öyle baştan savma bir kitap yazmak değil, ciddi ve bilimsel bir esere imza atmaktan bahsediyorum. Bir kitabı yazdıktan sonra, yayınevi bulma ve o yayınevi ile telif konusunda anlaşma sürecinde olanlar için yararlı birkaç bilgi vereceğim.
Öncelikle “telif” ne demektir, onunla başlamak gerekir. TDK şöyle tanımlamaktadır: Bir fikir veya sanat eserini yaratan kişinin, bu eserden doğan haklarının hepsi, telif, yazar hakkı, röyalti.
Kitap telif ücretleri, iki şekilde hesaplanmaktadır. Bunlardan birincisi, yazdığınız eserin tüm haklarını yayınevine devretmek koşuluyla olmaktadır. Diğeri ise, eserin hakları sizde saklı kalmak koşuluyla, yayınevinden kitabınızı basmaları karşılığında alacağını telif ücretidir. Birinci yöntemde, yani kitabın tüm haklarını yaynevine devretmeniz durumunda alacağınız telif ücreti, yayınevinin kitabınıza verdiği değerle paraleldir. Yani eğer çok mükemmel bir kitap yazmışsanız ve yayınevi bu kitabı çok sevip, yüz binlerce satabileceğini düşünüyorsa, ona karşılık size aklınızdan geçmeyecek telif ücreti teklif edebilir. Veya sırf basmak için basılaca bir kitap yazmışsanız, çok düşük telif ücretleri teklifi alabilirsiniz.
İkinci yöntemde, yani telif hakları sizde saklı kalmak koşuluyla, yayıneviyle geçici anlaşma yapmanız durumunda ise kitabın etiket fiyatının %9’u üzerinden telif ücreti alırsınız. Örneğin bir kitap yazdınız ve bu kitaptan yayınevi 5.000 adet bastı. Kitabın satış fiyatını 10 TL olarak düşünürsek, alacağınız telif ücreti şöyle hesaplanır:
Telif Ücreti = Baskı Sayısı x Etiket Fiyatı x 0,09
Örnekteki Telif Ücreti = 5.000 x 10 x 0,09 = 4.500 TL
Memurlar, yine yasalarda geçtiği üzere yazdıkları kitaplardan telif ücreti alabilmektedirler. Telif haklarıyla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı‘nın sitesinden ayrıntılı bilgiyi alabilirsiniz.
Bilmeniz gereken şudur. Türkiye’de yayınevleri batı ülkelerindeki gibi çalışmazlar. Bu firmalar kendilerini daha çok matbaa gibi hissederler. Siz elinizdeki metinle başvuru yaparsınız, ne kadar isim yapmış da olsa yayınevi sizin isminize bakarak, yazdığınız eserin değerini anlama gereği duymadan reddedebilir ki kesinlikle böyle olacaktır. Bundan sonra tekrar iletişim kurarsanız veya başka bir yayınevine gittiğinizde moraliniz yerlerde olacaktır. Bu “yazarlığın öldürülmesi” anlamına gelmektedir. Eğer her şeye rağmen basılsın diyorsanız bu defa karşınıza matbaa-yayınevleri çıkacaktır. Bunlar da size; Eserinizi incelediklerini, piyasada daha iyisinin olmadığını ancak basılması halinde yazarın da maddi katkısının olması gerektiğini söyleyeceklerdir. (Böyle çalışanlara da yayınevi diyorlar) Siz para verdiniz ve bastırdınız. Bunu şehrinizde mukim bir matbaa da yapabilirdi. Ancak siz firmanın dağıtım kanalları olduğunu düşündüğünüzden bu yayınevini tercih ediyorsunuz. O ise eseri sepete düşürmekle meşgul. Diyelim ki siz eseri bir yüzde karşılığında yayınevine verdiniz. O firma kitabı bastı. Fiyatı 20 lira olarak belirlemiştiniz. Ancak kısa süre sonra eserin sepette 2 liradan satıldığını gördünüz. Hiç bir hakkınız yoktur. Hiç bir şey iddia edemezsiniz. Yayınevi 2 lira sepet bedelini almakla zaten büyük kar etmekte. Siz ise %9 peşindesiniz. Neyin %9 u? Sepetteki kitabın mı? Yoksa 20 liralık ilk tespit bedelinin mi? Sonuçta elinize geçecek bedel kuruş hesabında olacağından kenara çekiliyor, internette kendi isminizi görmek bile istemiyorsunuz. İşte bu “yazarlığın işkenceyle öldürülmesi”dir. Sonrasında bir daha kalemi elinize almayacaksınız. Bir heves de böyle bitti.
Merhabalar. Çocuk kitabım basılacak çok beğendiklerini ve güzel bir iş çıkacağını söylediler. İlk baskıda 1.000 adet basılacak ama matbaa masrafının yarısını benim ödemem koşulu ile. Reklam masraflarında onlara aitmiş. İlk baskıda telif alamayacağımı da söylediler. Sizce ne yapmalıyım.
Bu durumda yayın evi kitabın iyi bir iş çıkarıp çıkarmayacağı fark etmeksizin kendini garantiye almış oluyor. İlk baskıdan telif hakkı da verilmeyeceğine göre, kitabın tüm baskı maliyeti size ait olmuş gibi oluyor. Kitabınızın sonraki baskıları olacağına eminseniz göze alınabilir fakat böyle kalacak olursa hiçbir gelir elde etmemiş ve paranızla kitap bastırmış gibi olursunuz.
Bahsettiğiniz yerde eseriniz kitap olarak basılır ama ne şekilde, nereye ve ne miktarda gönderilir düşünmek gerek. Evet, % 40 telif alırsınız da önemli olan basılan eserin dağıtım ağıdır. Hiç tanınmayan bir yazarın üç beş yere dağıtılan hele internette satılan kitabını kaç kişi görür veya görüp de alır. Velhasıl kelam, % 40 telif beklerken, asıl satılmayı bekleyen kitapları beklersiniz. Tanınmış bir yazar değilseniz, kitap yazıp Türkiye de para kazanmak deveye hendek atlatmak gibidir. Zira para kazanmak amacı ile yazılan eserin başarısı da aşikardır. Saygılarımla.