Hem Ayrı Hem de Bitişik Yazılabilen Ekler
Tarih: 23 Nisan 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 1 Yorum var.
Ek-fiilin çekimleri olan “iken, ile, ise” kelimeleri kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır. Ama bunların bitişik yazılış şekilleri de vardır: -ken, -le, -se. Bitişik yazılırken araya kaynaştırma harfi de girebilir.
Ama bu eklerden sadece “-ken“, hiçbir zaman ünlü uyumlarına uymaz; her kelimeden sonra “iken” ya da “-ken” olarak yazılır.
Alır iken > alırken
okulda iken > okuldayken
gelenler ile > gelenlerle
Ali ile > Ali’yle
çanta ile>çantayla
olacak ise > olacaksa
okumalı ise > okumalıysa…
Birleşik Sözcüklerin Yazımı
Tarih: 20 Nisan 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 50 Yorum var.
Birleşik sözcükler, iki ya da daha çok sözcüğün kalıplaşıp kaynaşmasıyla oluşurlar. Hangi biçimde oluşursa oluşsun birleşik sözcük anlamca bir bütündür, tek bir kavramı karşılar; biçimce bir bütündür, sözcükleri birbirinden ayrılmaz ve sözcükleri arasına çekim ekleri, yapım ekleri ya da başka bir sözcük getirilemez.
Birleşik sözcükler belirli kurallar çerçevesinde bitişik veya anlamca tek bir kavramı gösterdikleri halde ayrı yazılabilirler. Birleşik sözcüklerin yazımı ile ilgili birtakım ilkeler varsa da tereddütlü durumlar oldukça fazladır. Bu nedenle bitişik veya ayrı yazma konusunda tereddüt edilen durumlarda sözcüğün nasıl yazıldığını görmek için Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu’na bakılmalıdır.
Birleşik sözcükler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar:
1. İki ya da daha fazla sözcüğün, yeni anlamda bir sözcük oluşturması için birlikte kullanılmasına “birleşme” denir. Birleşme sırasında sözcüklerde anlam, tür ve ses değişiklikleri olabilir. Ses değişimine uğrayan birleşik sözcükler birleşik yazılır:
Örnek: kaynana (<kayın ana), kaynata (<kaym ata), birbiri (<biri biri), seksen (<sekiz on), emretmek (<emir etmek), kaybolmak (<kayıp olmak); affetmek (<af etmek), reddetmek(<retetmek)…
Alıntı (Yabancı) Kelimelerin Yazılışı
Tarih: 1 Nisan 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: Yorum yok.
Alıntı kelimelerin yazımı, özellikle batı dillerinden (İngilizce ve Fransızca gibi) alınan yabancı sözcüklerin yazılışında karşılaşılan sorunları ifade etmektedir. Batı kökenli dillerden doğrudan alınan yabancı sözcükler olduğu gibi yazıldığı hâlde; birçok dilden dilimize uyarladığımız alıntı sözcüklerin yazımında belli başlı kurallar vardır. Bu kurallar yabancı sözcükleri Türkçenin ses ve yazım yapısına uygun hâle getirmeyi amaçlamaktadır.
Alıntı (yabancı) sözcüklerin yazımı ile ilgili belli başlı kurallar şöyledir:
1.Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır:
Örnek: francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb.
NOT: Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir:
Örnek: iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.
Tarihlerin Yazımı
Tarih: 29 Mart 2012 | Bölüm: Yazım Kuralları | Yorumlar: 82 Yorum var.
a. Bilinen bir tarihi anlatan ay ve gün adları her yerde büyük harfle yazılır:
Örnek: 23 Nisan kutlamaları, 19 Mayıs hazırlıkları, 31 Mart ayaklanması …
b. Tarihler zaman birimi olarak en kısa olandan en uzun olana doğru -yani “gün/ay/yıl” şeklinde- sıralanır.
Örnek: 30 Haziran 1998
30.06.1998
30/06/1998
c. Ay ve gün adları yanlarında sayı olmadan kullanıldıklarında küçük harfle başlayarak yazılır.
Örnek: Bu yıl şubat ve mart ayları çok soğuk geçti.