Şahıs Ekleri Nelerdir?
Tarih: 24 Ağustos 2015 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 26 Yorum var.
Şahıs eki, daha doğrusu şahıs ekleri nelerdir, cümle örnekleri ve kullanımı ile ilgili hazırlamış olduğumuz bu yazıda, iyelik ekleriyle farkları sıkça karıştırılan ve fiil çekiminde kullanılan bu ekleri irdelemeye çalışacağız. Şahıs ekleri, fiil çekiminde işin kim tarafından yapıldığını göstermek amacıyla kullanılan çekim eklerinden biridir. Bununla birlikte ek fiil alan isimlerin çekiminde de kullanılmaktadır.
Öncelikle bir tanım yaparak başlayalım. Şahıs ekleri, “fiil çekimlerinde yüklemi şahısa bağlayan eklerdir” diyebiliriz. Şahıs ekleri, büyük çoğunlukla fiil kökünden gelen yüklemlerin çekiminde; iş, oluş veya kılışın kim veya kimler tarafından yapıldığını göstermek amacıyla kullanılır. Yani hareketi şahsa bağlayan eklerdir.
Örnek: – Sokağın başına doğru hızla koşuyordum. (1. tekil /ben)
– Mis gibi yayla havasında serinledik. (1. çoğul / biz)
– Tam aklımdan geçiriyordum ki sen geldin. (2. tekil / sen)
– Yarın İstanbul’a gidiyorum. (1. tekil / ben)
– Hep bu konuda hata yapıyorsunuz. (2. çoğul / siz)
Çekimli Fiil Nedir?
Tarih: 16 Kasım 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 78 Yorum var.
Türkçe dersi 7. sınıf konu anlatımı içerisinde çekimli fiil nedir, fiil çekimi, kip ekleri, çekimli fiiller örnekleri gibi konular gerçekten büyük bir yer kaplamaktadır. 7. sınıfın Türkçe müfredatının dil bilgisi kazanımları, büyük oranda fiiller üzerinde yoğunlaştığı için bu konuyu iyi kavramak gerekir. Çekimli fiiller, cümlelerin temel taşıdır; çünkü cümleler yargı bildirmek zorundadır ve fiil cümlelerinin yargı bildirebilmesi için mutlaka çekimlenmiş bir fiile ihtiyaçları vardır.
Çekimli fiili; “kip ve şahıs eki almış fiil” olarak tanımlamak mümkündür. Daha ayrıntılı bir tanımla, “bir fiilin, yargı bildirmek amacıyla zaman / dilek kiplerinden birini alıp, bir şahsı gösterebildiği fiiller” olarak tanım yapabiliriz. İki tanımada da ortak olan, fiilin “kip + şahıs” eklerini almasıdır. Kip ekleri, “-yor, -du, -ecek, -miş, -ar” gibi zaman ifade eden veya “-meli, -se, -e” gibi dilek anlamı ifade eden eklerdir. Şahıs ekleri ise, “yaptı-m, gördü-nüz, geliyor-lar” gibi kelimelerde görülen “-m, -nüz, -lar” gibi işi kimin yaptığını belirten eklerdir.
Eğer bir fiil, yukarıda gösterdiğimiz kip ve şahıs eklerinden herhangi birini almışsa, buna “çekimli fiil” diyoruz. Kip ve şahıs eklerini almayan fiiller, kök / gövde durumundadır ve bunlara “mastar” denilir. Örneğin “görmek, yürümek, çalışmak, sezmek, bakışmak, yazmak, gelmek” gibi fiiller, henüz kip ve şahıs eklerini almadıkları için mastar hâlindedir. Şimdi bu kelimelere kip ve şahıs ekleri getirerek, onları fiil çekimine sokalım ve sonucunda çekimli fiiller elde edelim:
Ek Fiil Nedir? / Konu Anlatımı
Tarih: 4 Ağustos 2014 | Bölüm: Dil-Anlatım | Yorumlar: 32 Yorum var.
7. sınıf Türkçe dersinde ek fiil nedir, ek fiilin çeşitleri, kullanımı, görevleri, örnekleri ve ek fiil çekimi ile ilgili konular bulunmaktadır. Konu anlatımı şeklinde hazırladığımız bu yazı ile ek fiilin ne olduğunu, nerelerde kullanıldığını, hangi görevler üstlendiğini, kaç çeşit olduğunu örnek cümlelerle göstermeye çalışacağız. Bu konu, isim ve fiil çekimi konularının bir dalıdır ve Türkçenin dil bilgisi konularından biridir. Dil bilgisi konularını anlamak birçok öğrenci için zor olsa da, bu yazıyı baştan sona okuyunca ek fiilin ne kadar basit bir tanımı ve işlevi olduğunu görebileceksiniz.
Öncelikle şunu hatırlamamız gerekir ki, cümlenin temel öğesi yüklemdir. Yüklemsiz cümle olamaz. Ve yüklemler, bildiğiniz üzere “isim” veya” fiil” köklerinden meydana gelirler. Bir isim veya fiil kökünün, yüklem olabilmesi için çekimlenmesi gerekmektedir. Çekimlenmek isimler için ayrı, fiiller için ayrıdır. Fiil çekiminde, “fiil kökü + kip + şahıs” formülü uygulanmaktadır. Örneğin “git-” fiili tek başına bir yargı ifade etmez; çünkü çekimlenmemiştir. Bu fiil köküne “-ti” görülen geçmiş zaman kip ekini ve “-m” birinci tekil şahıs ekini getirdiğimizde; “git-ti-m” şeklinde bir çekimli fiil meydana gelir. İşte bu işe fiil çekimi denilmektedir.
Fiiler kip ve şahıs eki alarak çekimlenirken, isimler “ek fiil” alarak çekimlenmektedir. Bilmemiz gereken ilk altın kural şudur: Ek fiilleri, yalnızca isim kökleri alabilir. Bir fiilin, ek fiile ihtiyacı yoktur; çünkü o tek başına bir iş, oluş veya hareket ifade eder ve “kip + şahıs” ekleriyle fiil çekimine girebilir. Fakat isimler kip ve şahıs ekleri alamazlar, sadece ek fiil eklerini alarak isim çekimine girebilirler. Örneğin “akıl” ismi bir cümlenin yüklemi olarak kullanılacaksa, ona bir ek fiil getirmemiz gerekmektedir. “En büyük sermayemiz akıldır.” cümlesinde görüldüğü üzere, “akıl” kelimesi “+dır” ek fiilini alarak isim çekimine girmiş ve yüklem olarak kullanılmıştır. İşte isimlerin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere, ek fiil denilmektedir.