Besim Atalay
Tarih: 29 Kasım 2011 | Bölüm: Önemli Türkologlar | Yorumlar: Yorum yok.
Besim Atalay 1882′de Uşak’da doğmuş, Türk dilbilimci, yazar ve politikacıdır. Özellikle dilbilimi alanındaki çalışmaları ile tanınmıştır. Uşak Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra Uşak’ta medrese eğitimi gördü. 1909’da medrese diploması (icazet) aldı. 1912’de Yüksek Öğretmen Okulu’nu bitirdi. Konya Öğretmen Okulu’nda öğretmenlik; Trabzon, Ankara Öğretmen okullarında müdürlük; İstanbul Darüşşafaka Lisesi’nde öğretmenlik yaptıktan sonra Konya Öğretmen Okulu Müdürü oldu. Maraş, İçel ve Niğde’de milli eğitim müdürlüğü yaptı.
Silifke’de Müdafaayi Hukuk Cemiyeti’ni kuranlar arasındaydı; Kurtuluş Savaşı’nı destekleme çalışmalarını Uşak’ta sürdürdü. 1920’de Kütahya bağımsız milletvekili olarak TBMM’ne girdi ve milletvekilliğini yedi dönem sürdürdü.
Milli Eğitim Bakanlığı’nda Kültür Müdürlüğü görevi yaptı ve bu görev sırasında halk ağzından söz derleme çalışmaları yürüttü. Türk Dil Kurumu’nda 19 yıl yönetici olarak çalıştı (1932-1951). Aynı zamanda Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’nde ve Polis Enstitüsü’nde Farsça dersleri verdi (1937-1942). Türkçenin biçimbilgisiyle (morfoloji) ilgili incelemeler yayımladı: Türk dili kuralları (1931), Türkçemizde –men, -man (1940), Türk dilinde ekler ve kökler üzerine bir deneme (1942), Türkçede kelime yapma yolları (1946).
Tahsin Banguoğlu
Tarih: 29 Kasım 2011 | Bölüm: Önemli Türkologlar | Yorumlar: Yorum yok.
1929 yılında İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. Berlin ve Breslau üniversitelerinde Osmanlı Türkçesi üzerine 1932-1936 yılları arasında doktora çalışmasını yaptı. Döndüğü yılda Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Türk dili doçentliğine atandı. 1943’te Bingöl milletvekilliğine seçildi. 1948-1950 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı yaptı. 1955-1958 yılları arasında Londa Üniversitesi’nde karşılaştırmalı Türk dilleri dersi verdi. 1959-1961 yıllarında Ankara Üniversitesi İlahiyat ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültelerinde öğretim üyeliğini sürdürdü.
1961 yılında CHP Edirne senatörü seçildi. Cumhuriyet Senatosu Edirne Üyeliği (15 Ekim 1961 – 2 Haziran 1968) yılları arasında devam etti. 1960-1963 yıllarında Türk Dil Kurumu başkanlığı görevinde bulundu. İsmet İnönü’nün “ortanın solu” politikasına karşı çıkarak CHP’den ayrıldı. YTP’ye geçti, 1966 yılında bu partinin başkanlığını yaptı. 1973 seçimlerinden sonra siyasal yaşamdan çekildi. Evli ve 3 çocuk babasıydı.
1904 yılında bugün Yunanistan sınırları içinde yer alan Drama’da doğdu. Drama eşrafından merhum Ahmet Cevdet Efendi ile merhume Rukiye Hanım’ın evladı. Fazıl Salih, Tahsin Banguoğulları, Züleyha Serdaroğlu, Nezihe Onbaşıoğlu, Bedra Üçok’un kardeşi. Orta öğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde, yüksek öğrenimini İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı. Ardından öğretmen olarak atandı. Bir süre sonra Almanya’ya gitti. DTCF’ye Türk Dili doçenti olarak atandı.
1948-1950 yılları arasında Milli Eğitim Bakanı, 1943-1950 yılları arasında Bingöl Milletvekili, 1961-1968 yılları arasında Edirne Senatörü oldu. 1955-1959 yıllarında Londra üniversitesinde dersler verdi. 1966 yılında Yeni Türkiye Partisi (YTP) Genel Başkanı seçildi. 1960-1963 yıllarında Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanlığı yaptı. Çalışmalarıyla, Türk dilinin kurallarının belirlenmesi ve sorunlarının çözümüne katkı sağladı. 1989 yılında İstanbul’da öldü.
Wilhelm Radloff
Tarih: 29 Kasım 2011 | Bölüm: Önemli Türkologlar | Yorumlar: Yorum yok.
Türk Dünyası’nı türlü yönlerden araştıran yabancı bilginler arasında müstesna bir yer tutan ve devir açan şahsiyetlerden biri de, hiç şüphesiz 81 yıllık uzun ömrünün (1837-1918) altmış yılını bu uğurda çalışmaya hasretmiş olan Alman asıllı Rus Türkoloğu Wilhelm Radloff’tur. 1813 Savaşları’na katılmış olan Prusya Ordusu yedek subaylarından ve Berlin şehri polis komiseri Wilhelm Radloff’un biricik oğlu olarak 5 Ocak (yeni takvime göre 17 Ocak) 1837’de Berlin’de doğmuştur.
İlk ve orta tahsilini aynı şehirde yaptıktan sonra, gelirleri mahdut olduğu halde çocuklarının ciddi bir tahsil görmesini isteyen ailesinin teşvikiyle 1854 yılının sonbaharında, Wilhelm henüz 17 yaşında iken Berlin Üniversitesi Felsefe Fakültesi’ne kaydolmuştur.
Lisede iken en çok Alman Edebiyatı ve klasik filoloji hocalarının derslerini sevmiş, bunlardan bilhassa klasik edebiyat öğretmeni ve iyi bir pedogog olan üniversite doçenti Benari’nin, Radloff’un yetişmesinde mühim rolü olmuştur.
Üniversite hayatının ilk aylarında manevi ilimlerin türlü dallarını denemiş, esas olarak önce ilahiyat tahsil etmek istemişse de, az zaman sonra fikrini değiştirerek filolojide karar kılmıştır. Tahsilinin büyük bir kısmını Berlin’da yapmış, iki sömestir Halle’de bulunmuş ve doktora sınavını da Jena’da vermiştir. (20 Mayıs 1858)…
Radloff mukayeseli dilbilgisini kuran ve bilhassa İndocermen dillerinin mukayeseli gramerini yazan F.Bopp’un son derslerini dinleyebilmiş, dilci ve filozof H.Steinthal’in derslerine devam etmiş Jena’da A.F.Pott’un takririlerini dinlemiştir. Bütün bu genel dersler meyanında Radloff Şark dillerini de merak ederek Berlin’da başlıca W.Schott’un talebesi olmuştur…
Radloff’un hocaları arasında W.von Humbold’un fikirlerini devam ettirenlerden A.F.Pott ile H. Steinthal’i görmekteyiz. Fakat bunların fikirleri de sonraları birbirinden ayrılmıştır…
Hüseyin Namık Orkun
Tarih: 29 Kasım 2011 | Bölüm: Önemli Türkologlar | Yorumlar: Yorum yok.
H. Namık Orkun 1902 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. İlk,orta ve lise eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Derin tarih merakı yüzünden Macaristan’a gitti. Orada Budapeşte Üniversitesi’nin Felsefe Bölümü’nde ünlü Macar Türkoloğu Gyula Nemeth’in öğrencisi olarak türkoloji öğrenimi yaptı.
1930 yılında yurda döndü ve Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü tarih öğretmenliğine atandı. Daha sonra buradaki görevi yanında Polis Koleji’nde, Devlet Konservatuarı’nda ve Ankara Tıp Fakültesi’nde Türk Tarihi ve İnkılap Tarihi dersleri verdi. Bu okullarda Türk tarihini seven, milli tarih şuuruna sahip binlerce gencin yetişmesine vesile ve yardımcı oldu.
Hüseyin Namık Orkun ilmi araştırmaları ile de Türklüğe çok değerli hizmetler sunmuştur. Bu araştırmaların sonuçlarını makaleler ve kitaplar halinde Türk ilim dünyasının bilgi ve eleştirisine sunmayı da ihmal etmedi.