Mektup Nedir? – Tanımı ve Özellikleri
Tarih: 1 Ekim 2011 | Bölüm: Mektup | Yorumlar: 5 Yorum var.
Mektup, bir haberi iletmek veya bir şeyi sormak/ istemek üzere kaleme alınır. Mektup sözcüğü, yazmak anlamındaki “ketb” sözcüğünden türetilmiştir ve yazılan şey demektir. İnsanların düşünce alışverişi gereksiniminden doğmuş bir anlatım yoludur.
Mektup, “Bir şey haber vermek, bir şey sormak veya istemek için, birine çoğunlukla posta yoluyla gönderilen, zarfa konulmuş yazılı kâğıt, nâme” demektir. Bir başka tarifle,”yazılı nesne, yazılmış şey” demektir. Farsçası nâme, Türkçesi betik, bitigdir. Birbirinden uzakta bulunan kişi ve kurumlar arasında haberleşmeyi sağlayan bir yazı türü. Mektuplar, insanların bilgi, görüş ve düşüncelerini birbirine bildirmek, istek ve dileklerini iletmek için sık sık kullandıkları bir araçtır.
Mektubun Türk dünyasındaki yeri henüz açıklığa kavuşmamakla beraber, MS.580 yılında İstanbul’a gönderilen diplomatik bir mektup ve daha sonraki yüzyıllarda Uygur prenslerinin yazdıkları mektuplar ele geçmiştir. Bunların dışında diğer Türk hükümdarlarının da komşularına veya devlet adamlarına siyasî nitelikte mektuplar gönderdikleri şüphesizdir. Türk edebiyatında mektup türünü Anadolu’ya yerleştikten sonraki tarih içinde takip edebiliyoruz.
Mektup Türleri
Tarih: 1 Ekim 2011 | Bölüm: Mektup | Yorumlar: Yorum yok.
Mektuplar konularına göre adlandırılabileceği gibi, yere veya mesleklere göre de adlandırılabilir. Bizim burada yer vereceğimiz sınıflamada/adlandırmada ise, Kemal Demiray’ın sınıflaması esas alınmıştır.
Düzyazı olarak yazılan mektuplar: Normal mektup formatında, düz yazı (nesir) biçiminde kaleme alınmış mektuplardır.
1. Özel mektuplar: Hemen her konuda yazılabilir. Yakın arkadaşlar, karı-koca, anne-oğul, baba-kız, teyze-yeğen… gibi kişiler arasında iletişimin gerçekleşmesini sağlar. Bu mektupların gizliliği vardır.
2. Resmî ya da iş mektupları: Kurumlara işle ilgili yazılan mektuplardır. Kullanılan dil daha resmîdir ve amaç özel mektuplarda olduğu gibi bir iç dökme, kendinden haber verme vb. yerine konuyla ilgili bir bilginin/isteğin iletilmesi esastır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, üst makama yazılıyorsa “arz ederim”, ast makama yazılıyorsa “rica ederim” gibi kullanımlardır.
3. Mektup biçiminde yazılan başka yazılar: Roman, öykü, şiir, gezi yazıları, tartışma, eleştiriler de mektup biçiminde kurgulanabilir. Ayrıca mektup metin ekleme yöntemiyle de diğer edebiyat türlerini besler. Halide Edip’in Handan romanı, Nurullah Ataç’ın Okuruma Mektuplar deneme/eleştiri kitabı mektup biçiminde yazılmış diğer türlerden örneklerdir.
Koşuk (Şiir/ Manzum) biçimindeki mektuplar: Burada şiir biçiminde yazılmış mektuplar söz konusudur. Orhan Seyn Orhon’un Sevgiliye Mektup, Aziz Nesin’in Atatürk’e Mektup, Kemalettin Kamu’nun İzmir Yollarında Son Mektup şiirleri bu şekilde yazılmış mektuplara örnektir.
|» “Mektup” sayfasına dön! «|
Türk Edebiyatında Mektup Türü
Tarih: 1 Ekim 2011 | Bölüm: Mektup | Yorumlar: Yorum yok.
Edebî anlamda olmasa bile ilk Türkçe mektup örnekleri bin yıl öncesine, Doğu Türkistan‘daki Uygurlara aittir. Mektubun, Türkçe karşılığı “betik/bitik“tir. İslamiyet’in kabulünden sonra “mektup” sözcüğü yaygınlık kazanmıştır.
Divan edebiyatında ise, mektup inşa (düzyazı) içinde değerlendirilmiştir. İnşa seçili düzyazı demektir; ancak edebiyatımızdaki ilk yazıya geçmiş mektup örnekleri olarak “münşeat” kitaplarındaki bu inşalar kabul edilmektedir. Tanzimat dönemine kadar, mektup inşa başlığı altında yer alır. Halk edebiyatında da türkülere , mânilere ve âşıkların manzum/mensur mektuplarına, asker mektuplanna –ki anonim kültür içinde değerlendirilebilir– yansıyan bir mektup kolu daha vardır.
Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır. Bugün posta günü canım sıkılır. Ellerin mektubu gelmiş okunur. Benim yüreğime hançer sokulur…
Tanzimat/Yenileşme dönemiyle her alanda kendini gösteren değişim, mektup türünün gelişimine de yansımıştır. Sosyal yaşamda okur-yazar oranının artması, posta hizmetlerinin düzenlenmesi ve posta pulunun kullanılması gibi nedenlerle mektup –bugün ileti/e-posta gibi– sosyal yaşamda yerini almıştır.
Mektup Türünün Özellikleri
Tarihi Gelişimi ve Temsilcileri
Tarih: 1 Ekim 2011 | Bölüm: Mektup | Yorumlar: 14 Yorum var.
Edebî anlamda olmasa bile ilk Türkçe mektup örnekleri bin yıl öncesine, Doğu Türkistan’daki Uygurlara aittir. Mektubun, Türkçe karşılığı “betik/bitik”tir. İslamiyet’in kabulünden sonra “mektup” sözcüğü yaygınlık kazanmıştır.
Divan edebiyatında ise, mektup inşa (düzyazı) içinde değerlendirilmiştir. İnşa seçili düzyazı demektir; ancak edebiyatımızdaki ilk yazıya geçmiş mektup örnekleri olarak “münşeat” kitaplarındaki bu inşalar kabul edilmektedir. Tanzimat dönemine kadar, mektup inşa başlığı altında yer alır. Halk edebiyatında da türkülere, mânilere ve âşıkların manzum/mensur mektuplarına, asker mektuplanna –ki anonim kültür içinde değerlendirilebilir– yansıyan bir mektup kolu daha vardır.
Uzakta bulunan herhangi dosta, arkadaşa gönderilen ya da kamu kuruluşları arasında haberleşmeyi sağlayan bir yazı türüdür. Mektuplarda dilek ve arzu bildiren duygu ve düşüncelere yer verilir.