Tırnak İşareti (“) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 101 Yorum var.
1. Doğrudan alıntıları göstermek için kullanılır. Bir yazıda başkasından söz alınıp kullanılacaksa olduğu gibi aktarılan başkasının sözünün basma ve sonuna konur.
Örnek: “Birazdan atlılar Çiftekoyaklar ‘in başına varıp beklerler.” diye düşündü. (Murathan Mungan).
Not: Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır:
“İzmir üzerine dünyada bir şehir daha yoktur! ” diyorlar. (Yahya Kemal Beyatlı)
2. Vurgulanmak istenen sözleri göstermek için kullanılır:
Örnek: Var mı böyle bir zaman, adı “şimdi” olan?
(Erendiz Atasü)
– Onların mutluluk kaleleri benim gibi “gerçekçiler” tarafından yıkılamayacak kadar sağlamdı. (Murathan Mungan)
3. Söylendiği şekilde yazıya aktarılmayan kişilerin sözleri tırnak içine alınmaz.
Örnek: Atatürk Türk olmanın mutluluğunu belirtmiştir.
4. Uzun alıntılarda her paragraf ayrı ayrı tırnak içine alınır.
Örnek: “Küçük salonun fes renginde, kalın, ağır perdeli penceresinden dışarı, muhteşem, parlak bir suluboya levhası gibi görünüyordu. Saf mavi bir sema… Çiçekli ağaçlar… Uyur gibi sessiz duran deniz… Karşı sahilde mor, fark olunmaz sisler altında dağlar, korular, beyaz yalılar…”
“Birden, üç dişi kalan buruşuk ağzını açtı. Esnedi. Bir mumya uzvu kadar sararmış, katılaşmış elini başına götürdü. Kahve rengindeki yemenisinin altında daha beyaz görünen saçlarına dokundu. Bir an düşündü.”
(Ömer Seyfettin; Bahar ve Kelebekler)
Kısa Çizgi (-) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 89 Yorum var.
1. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna heceleri ayırmak için konur.
Örnek: Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba-şöğ-ret-men, il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-noğ-lu.
Not: Satır sonunda, yer kalmadığı için yarım kalan kelimelerin bölünmüş olduğunu, yani devamının altta olduğunu göstermek için satır sonunda kullanılır. Bu görevde kullanılınca birleştirme çizgisi denir. Ayırmada satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz ve kesme işareti satır sonuna geldiğinde yalnız kesme işareti kullanılır; ayrıca kısa çizgi kullanılmaz.
Örnek: Tokat’
tan…
2. Ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
Örnek: Burada Nietzche ‘nin büyük buluşu, Dionysos-Apollon karşılaşması -yahut birleşmesi- tekrar kendiliğinden ortaya çıkar. (A. H. Tanpınar)
Giysi seçimi, -moda- insanın çevresine gösterdiği saygı olduğu gibi, çağdaş yaşama bakışını açıklayan, kendini takdim eden bir davranıştır (Nezihe Meriç).
Ünlem İşareti (!) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 121 Yorum var.
1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerden, seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
Örnek: Hayır, yalan!
Vay canına!
Ne mutlu Türk ‘üm diyene!
Senin dudakların pembe
Ellerin beyaz.
Al tut ellerimi bebek
Tut biraz! (Cahit Külebi)
Beyim gül olmaz ki bu mevsimde! (Ahmet Erhan)
2. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Örnek: Çok düşüncelisin (!) teşekkür ederim. Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
Soru İşareti (?) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 54 Yorum var.
1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
Örnek: Yalnız Tanrılar mı akla gelmez cezalar uygulayacak? (Ayla Kutlu)
– Beni avutmak için daha derli toplu bir yalan bulamadın mı? (Cenap Şehabeddin)
Gümrükteki memur başını kaldırdı:
— Adınız?
– Nereye doğru gidiyorsun?
Not: İçinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cümlelerde bu işaret kullanılmaz.
– Bu semtin güzel mi çirkin mi olduğuna bir türlü karar veremedim.
2. Bazen çekimlenmediği hâlde, konuşma cümlesi olarak kullanılabilen –yani bir yargı ifade eden– sözcüklerin sonuna soru işareti gelebilir.
Örnek: – Kim var orada?
– Asteğmen Orkun.
– Parola?
– Bora…