Uzun Çizgi / Konuşma Çizgisi (—)
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 97 Yorum var.
1. Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir. Karşılıklı konuşmalarda konuşmanın ve konuşmacının değiştiğini belirtmek için cümlelerin başında (satır başında) kullanılır.
Örnek: Bir hikâye müsveddesi, Panco ‘nun bir resmi, bir kalemi daha.
—Nüfus kâğıdın yok mu senin?
—Ne iş yaparsın?
—Yazı yazarım.
—Ne yazısı, kâtip misin?
—Kâtibim.
—Kimin yanında ?
—Kocaeli, İkbal ambarında (Sait Faik Abasıyanık).
Anjelik— (Anna ‘ya) Uyuyor musun kızım?
Anna — Seni rahatsız etmezsem azıcık dizinde yatayım valideciğim.
Anjelik— Yat kızım. (Koynundan kitabını çıkarıp mütalâaya başlar.)
(Recaizade Mahmut Ekrem).
Not: Konuşmalar uzun çizgi içinde verildiği zaman konuşma çizgisi kullanılmaz.
Eğik Çizgi (/) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 135 Yorum var.
1. Yan yana yazılması gereken durumlarda mısraların arasına konur.
Örnek: Memleket isterim /Yaşamak sevmek gibi gönülden olsun; /Olursa bir şikâyet ölümden olsun. (Cahit Sıtkı Tarancı).
– Sarı Zeybek şu dağlara yaslanır, / Yağmur ya-ğar silahları ıslanır. / Bir gün olur deli gönül uslanır, / Yazık olsun telli doru şanına, / Eğil bir bak mor cepkenin kanma… (Türkü)
2. Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
Örnek: Laleli Sokak, 5/10 Kavaklıdere/ANKARA
3. Bir yazıda sözcüğün her iki anlama da gelebileceğini vurgulamak için kullanılır.
Örnek: Diyelim bazılarını da analar babalar bağırlarına basmışlardı, ama, ortada dönen para /sızlık göz önündeydi.
(Nezihe Meriç)
Parantez / Yay Ayraç “()”
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 56 Yorum var.
1. Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır.
Örnek: Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz (Nurullah Ataç).
– O kitabın çıkış tarihinde (1968) sen okuma yazma bilmiyordun.
Not: Yay ayraç içinde bulunan cümleler büyük harfle başlar ve sonuna uygun noktalama işareti getirilir. Ayrıca “yani” ile yapılan açıklamalar yay ayraç içine alınmaz.
Örnek: Babasından, yani okumasında büyük emeği geçen insandan daha ne isteyebilirdi ki?
2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
Örnek: Zîbâ Dudu (Habbe Kadın ‘a) — A dostlar, damat bey gelin hanımı görür görmez sevincinden bayıldı.
Müştak Bey —Hayır, sevincimden bayılmıyorum: kederimden yüreğime iniyor. (Şinasi)
3. Parantez içinde yazılan tam anlamlı bir cümle ise cümlenin sonundaki nokta, soru veya ünlem işareti parantezi kapamadan konur.
Örnek: Bugünkü medeniyet yolunda ilerleyişimiz (Daha önceki müslüman Türk medeniyetlerini düşünün.) pek de büyük bir ilerleme olmasa gerek.
Kesme İşareti (’) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 115 Yorum var.
1. Kurum ve kuruluş adları ve türemiş adlar dışında kalan özel adlardan sonra kesme işareti konur.
Örnek: Gül Baba’ya, Iraz Ana’nın, İngiliz’den, Rus’muş, Türkiye Cumhuriyeti’ni, Allah’ın; Asya’nın, Marmara Denizi’nden; Hisar’dan, Boğaz’dan; Jüpiter’den, Venüs’ü; Çankaya Köşkü’ne, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Kiralık Konak’ta, Sinekli Bakkal ’ı; Millî Eğitim Temel Kanunu’na. Medeni Kanun’un; Nihat Bey’e, Ayşe Hanım ’dan gibi.
Not: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
2. Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının…
3. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
Örnek: 1985 te, 8’inci madde, 2’ncikat; 7,65’lik, 9,65lik.