Ünlem İşareti (!) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 121 Yorum var.
1. Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerden, seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
Örnek: Hayır, yalan!
Vay canına!
Ne mutlu Türk ‘üm diyene!
Senin dudakların pembe
Ellerin beyaz.
Al tut ellerimi bebek
Tut biraz! (Cahit Külebi)
Beyim gül olmaz ki bu mevsimde! (Ahmet Erhan)
2. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
Örnek: Çok düşüncelisin (!) teşekkür ederim. Adam, akıllı (!) olduğunu söylüyor.
Soru İşareti (?) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 54 Yorum var.
1. Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
Örnek: Yalnız Tanrılar mı akla gelmez cezalar uygulayacak? (Ayla Kutlu)
– Beni avutmak için daha derli toplu bir yalan bulamadın mı? (Cenap Şehabeddin)
Gümrükteki memur başını kaldırdı:
— Adınız?
– Nereye doğru gidiyorsun?
Not: İçinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cümlelerde bu işaret kullanılmaz.
– Bu semtin güzel mi çirkin mi olduğuna bir türlü karar veremedim.
2. Bazen çekimlenmediği hâlde, konuşma cümlesi olarak kullanılabilen –yani bir yargı ifade eden– sözcüklerin sonuna soru işareti gelebilir.
Örnek: – Kim var orada?
– Asteğmen Orkun.
– Parola?
– Bora…
Üç Nokta (…) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 154 Yorum var.
1. Herhangi bir nedenle tamamlanmamış, eksik bırakılmış cümlelerin sonuna konur.
Örnek: Ey kimsesiz, avare çocuklar, hele sizler, hele sizler… (Tevfik Fikret)
– Güneşin altına uzanmış pencereler, kapılar, parıltılı teller, boyalı elektrik direkleri, otomobiller… (Adnan Özyalçıner)
2. Kaba sayıldığı için veya açıklanmak istenmeyen sözcük veya bölümleri göstermek, kurmaca metinlerde duraklı, kesik kesik süren bir anlatımı yansıtmak için kullanılır.
Örnek: Kılavuzu karga olanın burnu b…tan çıkmaz.
– Olaya … Hanım ‘ın da adı karışmış.
– Üç ay oldu geleli… Komşulardan biri anlattıydı ama… Gene de… Siz… Ne de olsa…
(Adnan Özyalçıner)
İki Nokta (:) / Noktalama İşaretleri
Tarih: 24 Aralık 2011 | Bölüm: Noktalama İşaretleri | Yorumlar: 73 Yorum var.
1. Kendisinden sonra açıklama yapılacak ya da örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Örnek: Şimdi başka bir açıdan aynı noktaya bakalım: Bana, düşüncelerini şiir yoluyla okuyucularına bildiren bir toplumbilimci, tek bir filozof gösterebilir misiniz? (Suut Kemal Yetkin)
– Yeni harfler alındıktan sonra eski yazı ile bir tek sözcük bile yazmayan iki kişi görmüşümdür: Atatürk ve İnönü! (Falih Rıfkı Atay)
– İnce sesli harflerimiz şunlardır: e, i, ü, ö.
Not: İki noktadan sonra gelen bölüm, bağımsız bir cümle ise bu cümlenin ilk sözcüğü büyük harfle, yalnızca örnekler sıralanıyorsa ilk örnek küçük harfle başlar.
2. Edebî metinlerde konuşma çizgisinden önce kullanılır.
Örnek: Yoluma devam ederken:
– Hişt, hişt, dedi. (Sait Faik Abasıyanık)
Not: İki noktadan sonra gelen açıklama bağımsız bir cümle ile başlıyorsa, cümlenin ilk kelimesi büyük yazılır:
– Annesi merak ederek sordu: Bu çalışmadan kırık mı aldın?