Divanü Lügati’t Türk / Kaşgarlı Mahmut
Tarih: 23 Eylül 2015 | Bölüm: Divanü Lügatit Türk | Yorumlar: Yorum yok.
“Türk Dilleri Sözlüğü” diye çevirebileceğimiz Divanü Lûgat-it Türk hakkında bilgilerimiz, gözleme dayanan ve karşılaştırmalı dilcilik yöntemine uyan bir eser olduğu için, Türk kültür tarihi bakımından olduğu kadar, Türk dili tarihi bakımından da üstün değerde bir kaynak eser niteliğindedir. Kaşgarlı Mahmut‘un, eserini yazarken o devir Türk ülkelerini birer birer dolaşarak notlar almış ve doğrudan doğruya kendi derlediği dil malzemesine dayanmış olması, eserinin değerini bir kat daha arttırmıştır.
Divanü Lûgat-it Türk’ü, yalnızca bir “sözlük” olarak nitelemek, ona haksızlık etmek olacaktır. Çünkü bu eser, Türk lehçelerinin dil ve ses özelliklerini ortaya koyup, Türk tarihini aydınlatacak ayrıntılı bilgiler vermesinin yanında; bundan bin yıl önce yaşayan Karahanlı Türklerinin yaşantılarını, kültürel özelliklerini, gelenek-göreneklerini, yemek kültürlerini, oyunlarını, inanç yapılarını ve maddi / manevi “kültür” kavramı içerisinde düşünülebilecek tüm değerler hakkında az veya çok bilgiler sunmaktadır. Bu anlamda Divan, yazıldığı dönem için bile büyük bir hazineyken, günümüz için paha biçilmez bir bilgi pınarıdır.
Divanü Lûgat-it Türk on birinci yüzyıl Türkçesinin ses bilgisi ve biçim bilgisi özellikleriyle ilgili bilgileri, söz varlığının gücünü, inceliklerini yirmi birinci yüzyıla ulaştıran bir bilgi hazinesidir. Kaşgarlı Mahmut’un 1072 yılında yazmaya başlayıp 1074 yılında tamamladığı Türk dilinin anıtsal eseri Divanü Lûgat-it Türk, yalnızca bir sözlük değildir.
Divanü Lügatit Türk’ün Özellikleri
Tarih: 22 Eylül 2015 | Bölüm: Divanü Lügatit Türk | Yorumlar: 2 Yorum var.
Divanü Lügatit Türk hakkında bilgiler edineceğiniz; Divanı Lügatit Türk’ün özelliklerini, yazıldığı tarihi ve yazarı olan Kaşgarlı Mahmut ile ilgili ayrıntılı bilgi edinebileceğiniz bu yazımızda Karahanlı dönemi Türk edebiyatına ait olan muazzam eser tanıtılmaktadır. Bu eser Türk dili, kültürü ve tarihi açısından taşıdığı önem açısından edebiyatımızda tektir.
Aşağıda sıralanan bilgiler divan üzerinde en kapsamlı çalışmayı yapan Besim Atalay’ın “Divânü Lügât-it Türk” adlı eserinden ve Yavuz Tanyeri’nin “Türkmen Türkçesinin Divanü Lügat-it Türk’ün Söz Varlığı Açısından Karşılaştırılması” adlı yüksek lisans tezinden alınmıştır. Divanü Lügat-it Türk’ün ayrıntılı açıklamasına geçmeden önce, kısaca özelliklerini öncelikle sizlerle paylaşalım:
– Kaşgarlı Mahmut tarafından 1074 yılında yazılmış ve Bağdat halifesine sunulmuştur.
– Eser tam anlamıyla bir sözlüktür, Türkçe kelimelerin anlamları bulunmaktadır.
– Divan, Türkçenin gücünü göstermek ve Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmıştır.
– Eser, Karahanlı dönemine aittir ve Karahanlı Türkçesiyle yazılmıştır.
– Kaşgarlı Mahmut, bu eseri yazmak için dünyanın dört bir yanındaki Türk toplulukları gezmiştir.
– Ali Emiri tarafından tesadüfen bulunmuş ve üzerinde birçok çalışma yapılmıştır.
– Eserde ayrıca Türk kültürüne ve tarihine ait bilgiler de bulunmaktadır.