Ses Düşmeleri / Ünlü – Ünsüz Düşmesi
Tarih: 18 Ekim 2011 | Bölüm: Ses Bilgisi | Yorumlar: Yorum yok.
Kelime içindeki bir veya birkaç sesin, çeşitli sebeplerle kaybolmasıdır olayıdır. Düşmeler; düşen sesin kelimedeki yerine, düşen sesin niteliğine ve düşme biçimine göre farklı terimlerle adlandırılabilir.
Ünlü Düşmesi: Çoklukla iç seste, seyrek olarak ön ve son seste görülür.
Ön Ses Düşmesi: Türkçede nadiren görülür: ısı+cak>sıcak, ısıtma>sıtma vb.
İç Ses Düşmesi: Son hecesinde dar bir ünlü bulunan ve ünsüzle biten iki heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında, Türkçede vurgusuz olan orta heceye geçen hece sonu dar ünlüler düşer. Bu duruma orta hece ünlüsünün düşmesi denir: ağız+ı>ağzı, boyun+u>boynu, diri+lik>dirlik, kıvır-ık>kıvrık, buyur-uk>buyruk, yanıl-ış>yanlış vb. Orta hecede bulunan geniş ünlüler de konuşma dilinde bazen düşer: gazete>[gaste], bura+da>[burda].oradan >[ordan]. İç seste, çift ünsüzle biten yabancı kökenli kelimelerde türeyen ünsüzler, kelimenin ünlüyle başlayan ek/yardımcı fiil alması durumunda düşer ancak bu sıradan bir düşme değil, aslına geri dönmedir: akıl+ı>aklı, ömür+ü>ömrü, seyir et->seyret-.
Son Ses Düşmesi: Genellikle belirtisiz isim tamlaması kuruluşundaki yapılarda tamlanan öge üzerindeki iyelik ekinin düşmesi şeklinde görülür: Kadı köyü>Kadıköy, Adana kebabı>Adana kebap, tas kebabı>tas kebap, dip notu>dipnot.