Galileo, 16. yüzyılın bilim dünyasında büyük bir çığır açan, ünü ve buluşları günümüze kadar gelen; matematik, astronomi, fizik, felsefe ve mühendislik gibi bilim dallarında ciddi çalışmalar yapmış bir bilim adamıdır. Çocukluğundan beri gözlemci bir ruhu olan, genç yaşında evrenin sorunlarına kafa yoran, bilime katkı sağlayacak çeşitli aletler bulma çabası içine giren Galileo Galilei, 25 yaşıda profesör unvanına kavuşmuş ve 17. yüzyıldaki bilim devrimine öncülük etmiştir.
Bir deha doğuyor…
İtalya’nın Pisa kentinde müzisyen bir babanın oğlu olarak dünyaya gelen Galileo, 1564 – 1642 yılları arasında yaşamıştır. Eğitim hayatına Floransa’ya bağlı olan Pisa Üniversitesi’nde Tıp fakültesinde başlamış; fakat maddi sıkıntılar yüzünden okulu bırakmak zorunda kalmıştır. Aslında Galileo’nun ilgisi daha çok gökbilimi, mühendislik ve fizik üzerinedir. Ömrü boyunca bu alanlarda kullanılacak çeşitli buluşlar ve teoriler ortaya koymuştur.
Galileo’nun hayatı boyunca yapmış olduğu çalışmalar, bugün bile bilimsel araştırma ve çalışmalarda kullanılan bazı teorilerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca bilimde ilerlememizi sağlayan astronomik teleskop ve modern saat gibi birçok mühendislik ürününü tasarlayan ve kullanan ilk kişidir. Ayrıca pusulanın yaygınlaşmasını sağlayan, mikroskobu geliştiren ve ilkel termometrenin ilk örneği olan termoskobu bulan da kendisidir.
Hareket ve düşme üzerine çalışmalar…
Yaşadığı yüzyılda bilimsel çalışmalar, genellikle çok tutucu bir yönü olan kilisenin baskısı altında yapılmaktadır. Galileo, çalışmalarına önce fizik üzerine başlamıştır. O dönemde kabul gören Aristo’nun yaklaşımının yanlış olduğunu kanıtlamak için birçok çalışma yapmıştır. Hareket ve düşme kavramları üzerine kafa yoran ve bunu matematiksel olarak ifade eden Galileo, “eylemsizlik” kuramını ve “serbest düşme” kuralını ortaya atmıştır.
Aristo fiziğine göre nesnelerin hareketi birbirine bağlıydı ve her hareket ine bir harekete bağlıydı. Bu düşünceyi nesnelerin eylemsizliğini açıklayarak ortadan kaldıran Galileo, aynı zamanda Pisa Kulesi’nden aşağı bıraktığı cisimlerin kazandığı ivme ile de serbest düşme kuralını ortaya koymuştur. Daha sonraları Newton’un matematiksel olarak ifade edeceği bu kurama göre, nesneler hareket hâlinde sadece durum değiştirirler ve bu hareketleri ancak bir kuvvete bağlıdır. Genç yaşta edindiği bu bilgiler sayesinde sarkaçların çalışma prensibini çözmüş ve bugünkü modern saati keşfetmiştir.
Bilimde çığır açan buluşlar…
Galileo yaptığı bu çalışmalar ile fiziği, matematiksel olarak ifade etmeyi başarmıştır. Bunun yanında yaşadığı dönemde ilkel formda bulunan teleskobu, astronomik boyuta taşıyan -ona Hollanda dürbünü demeyi tercih etmiştir- ve geliştiren yine Galileo’dur. Daha önce mercekleri kullanarak uzağı görmeye yarayan bazı aletler üretilmiş; fakat bunlar gökyüzünü incelemek için kullanılmamıştı. Galileo bunu geliştirerek bugünkü modern astronomik teleskobu icat etmiştir. Ayrıca yine merceklerden yararlanarak ve teleskoptan hareket ederek en yakını görmeyi amaçlayarak mikroskobu da yine Galileo geliştirmiştir. Sıcağı ve soğuğu ölçmek amacıyla bulduğu termoskop da bugünkü termometrelerin atası sayılmaktadır.
Galileo Galilei, Aristo’dan beri kabul gören ve son olarak Batlamyus tarafından ortaya konulan Güneş merkezli evren sistemine teleskobu kullanmaya başladıktan sonra karşı çıkmaya başlamıştır. Bu görüşe göre Dünya sabittir ve Güneş Dünya’nın etrafında dönmektedir. Fakat yaptığı gözlemlerle Dünya’nın hem kendi etrafında hem de Güneş’in etrafında döndüğünü, geoit biçiminde olduğunu, Ay’ın uydu konumunda olduğunu, samanyolunun yıldızlardan ve yıldız takımlarından oluştuğunu, Güneş’in üzerinde lekeler olduğunu, Ay’da dağların ve çukurların bulunduğunu, Jüpiter’in etrafında dört gezegen bulunduğunu, Venüs’ün Dünya’ya bazen yaklaşıp bazen uzaklaştığını… gözlemlemiştir. Bu bilgiler bugün bile doğruluğunu korumaktadır.
Batlamyus ve Kopernik’in düşünceleri tarih oluyor…
1613 yılında Güneş’in üzerindeki bulut gibi görünen şeylerin lekeler olduğunu açıklayan çalışmasını yayınlamış ve bu çalışmaya papazlar şiddetle karşı çıkmıştır. Çünkü bu yeni çalışma, kilisenin neredeyse 1400 yıldır değişmeyen öğretilerinde esas kabul edilen Kopernik sistemine apaçık karşı çıkmaktaydı. Galileo, kilise tarafından yargılandı. Kurul, Dünya’nın döndüğü iddiasını reddetmesi şartıyla onu bağışladı. Galileo, inandığı fikirlerini reddetmek zorunda kalmıştır. Ki bu, bugün düşünüldüğünde acı ve gülünç bir durumdur.
Galileo’nun Eserleri: 1586’da Küçük Terazi‘yi, 1590 yılında Hareket Üstüne adlı eseri, 1600 yılının başında Mekanik‘i, 1610’da Yıldızların Habercisi‘ni, 1632 yılında Dünyanın İki Esas Sistemi Üzerine Konuşmalar‘ı ve 1638 yılında Hareket Kanunları ve Mekanik adlı eseri yazmıştır.
Galileo, bu olaylardan sonra astronomik gözlemlerine biraz ara verip, yukarıda sıralanan bazı bilimsel aletlerin keşfi veya geliştirilmesi üzerine kafa yormaya başlamıştır. Yayınladığı “İki Kainat Sistemi Üzerine Konuşmalar” adlı kitabı tekrar infial yaratmış, Kilise tarafından yargılanmış ve mahkeme onu 1633 yılında ömür boyu hapse mahkum etmiştir. Bu sürede yaptığı çalışmalar ve kitapları yasaklanmış, hapiste geçirdiği zor günlerde kör olmuş ve yine hapisteyken 78 yaşında ölmüştür.
Orkun KUTLU
