Rumeli gazetesi yeni lisanı kabul ettiği günden beri iki misli satılmaya başladı. İstanbul’da iki genç tarafından yeni lisanda yapılan tercümeler -mevzular hususîliğine rağmen binlerce satılıyor. Hakikî (encümen-i daniş) halkın zevkidir. Lisandaki istifadır, bu zevke, bu istifaya karşı kafa tutan mağlûptur. İhmale, istihzaya mahkûmdur.
Muhîtü’l-Ma’ârif hâlin istikbale bir hediyesidir. Bu hediyenin istikbal lisanıyla yazılması vücub derecesinde lâzımdır. İlmî ve felsefî ıstılahların yeni lisanda daha kolay bulunabileceği Genç Kalemlerin, tıp tercüme encümeninin, tercüme olunan felsefî kitapların tecrübeleriyle sabittir.
Muhîtü’l-Ma’ârif’m üslûp ve ıstılahları yeni lisana tevfik edildiği ve lügatleri terkip olunurken iştikakça mürekkep olduğu hâlde sarfça basit olan kelimeler müstakil kelimeler suretinde tahrir ve tefsir olunduğu takdirde müstakbel nesiller tarafından daima güzel kabullere mazhar olacağı şüphesizdir. Muhîtü’l-Ma’ârif’m yeni lisanı kabul etmesi muhteşem istikbalimizin bir gün evvel hulul etmesi demektir. Bu surette Muhit istikbalin irfanını atînin lisanıyla yararak millete büyük bir adım attırmış olur.
Aksi takdirde eski lisan büyük ve devamlı bir eserin istihkâmları arkasında daha bir müddet yeni lisanın hücumlarına mukavemet edecek, fakat geç de olsa, nihayet bir gün tahassun ettiği kal’anın anahtarlarını bu genç mücahide teslim edecektir.
Cevdet Paşa merhum hayatı müddetince lisanın tahavvülüne tâbi olarak üç defa üslûbunu tebdil ettiğini söylüyor, Muhîtü’l-Ma’ârif de bu nasibe mazhar olarak her tab’ında zamanın lisanına tercüme edilmek mecburiyetinde kalmamak için şimdiden istikbalin lisanını keşfederek o lisanda yazılmalıdır.
Muhîtü’l-Ma’ârif’m birinci karileri gençler olacaktır. Gençler istikbale bir gün evvel kavuşmak için yalnız yeni lisanda yazılacak eserleri okumaya azm etmişlerdir. Şimdiden gençliğin kabulüne mazhar olmayacak bir eser istikbalden nasıl ümitvar olabilir. Muhîtü’l-Ma’ârif‘e düşen vazife, yeni lisanın müessisliği hizmetini başka eserlere terk etmemek, istikbale hakikî bir temel olmaktır.
Muhterem heyetiniz tarafından yeni lisanın tervicine muvafakat buyurulduğu takdirde yeni lisan encümeni, gerek yeni ıstılahlar bulmak ve gerek içtimaî ve felsefî kısımlardan bazılarını yazmak suretiyle Muhit’e muavenetini vaat eder. Encümenimizin İstanbul’da ve ekser vilâyetlerde muavinleri bulunduğundan Muhît’e az çok yardım edebiliriz itikadındayız. Muhterem heyetinizden yegâne talebimiz (yeni lisan)ın carî bir mesele suretinde dikkate alınarak bu husustaki içtihatların Yeni Muhîtü’l-Ma’ârif mecmuasında temhit buyurulmasıdır. Yüksek zihinler bir meseleyi abluka ettikleri zaman hakikatin az müddet zarfında feth olunacağı şüphesizdir. Bu layihamızın Muhit mecmuasına derci ricasıyla bahse hitam veririz.
Genç Kalemler Tahrir Heyeti
1830 AVRUPA’DA İHTİLÂL
Muharriri: Kaya Alp
-Drieu’den mütercem-
Belçika’da İhtilâl-Fransa’nın Temmuz ihtilâli havadisi bütün Avrupa içinde ehemmiyete şayan bir tesir husule getirdi. Bu ihtilâl kralların uyumuş, sönmüş ıstıraplarını tazelettiği gibi ahali için de bir serbesti işareti oldu. Bu büyük ihtilâlin taarruzî avdetinin haricî tezahürleri oldu. Acaba nasıl bir hudut dahilinde idame olunacaktı?
Bir sınaat sergisi münasebetiyle Brüksel’de büyük şenlikler icra kılınıyordu. Bir gün birtakım ilânlar 23 Ağustos Pazartesi sınaî ateş, 24 Salı tenvirat, 25 Çarşamba ihtilâl olacağını beyan ettiler. 25 Ağustosta filhakika “Muete de Portichi” piyesi temaşa olunuyordu. Burada halk
Ziya Gökalp