Öğrenciler ilkokuldan başlayarak eğitim hayatları boyunca yazım kurallarıyla içli dışlıdırlar. Üniversiteye geldiklerinde de yazımla haşır neşir olma durumu bitmediği gibi mezuniyetlerinden sonra da bitmeyecektir. Yazım okur yazar her insanın bir şekilde sürekli olarak gündeminde olan bir konudur.
Ayrıntılarına girmeden önce yazımın bir karar verme konusu olduğunu, doğru yazım biçimlerinin karar vermeyle ortaya çıktığını, aynı kelimenin farklı biçimlerde de yazılabileceğini belirtmek gerekir. Ancak eğitimde esas olan standart yazım eğitimidir. Standart yazımın gerekli olduğu en önemli yerlerin başında da resmi yazışmalar gelir. Ancak her tür yazılı anlatımda doğru işaretin kullanımı ve kelimelerin doğru yazımı anlatılmak istenen konunun iyi anlaşılması için vazgeçilmez bir durumdur.
İş başvurulan, dilekçeler veya başka yazışmalarda yazım kurallarının doğru kullanılmış olması iyi bir tavsiye mektubu gibidir. Bu nedenle eğitimde standart dilin yazım kuralları öğretilir. Ancak yazı dili ile konuşma dili arasındaki farklılıklar veya başka tasarruflar nedeniyle yazım kurallarının değişebileceği, bunun dilin özüyle ilgili olmadığı unutulmamalıdır.
Popüler ortamda yayılan yanlış bilgilerin yanı sıra, Yazım Kılavuzu’ndaki bazı açıklamaların belli bir bilgi birikimi gerektirmesi, yazımla ilgili önemli sıkıntı kaynaklarındandır. Yazım Kılavuzu’ndaki açıklamalar zaman zaman zor anlaşılır durumdadır. Kılavuz’un içeriği ve kullanımı ile ilgili tartışmalı noktalar olsa da dil birliğinin sağlanması açısından Türk Dil Kurumu’nun yayımladığı Yazım Kılavuzu tereddütlü durumlarda başvurulacak önemli bir kaynaktır.
Yazım kurallarına dikkat etmeme veya konuştuğu gibi yazma, konuşma dilinin ve teknolojinin yazıyı etkilemesi yazısı olan her dilde görülen, doğal bir eğilimdir. Bu noktada, öğrenciler, yazı dilini bulundukları yere ve iletişim halinde olduklan kişiye göre kullanmalı, bulundukları sosyal ortama uygun konuşma ve yazma becerisine sahip olmalıdırlar.
Aşağıda yazımla ilgili konularda genel geçer görüşlere yer verilecek, resmî yazışmalarda kullanılan Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzunun da yardımıyla yazım konusu üzerinde durulacaktır.
Öğrencilerin konuşma ve yazma becerileri takip edildiğinde yazım açısından, hepsinin de açıklanabilir nedenleri olan aşağıdaki sorunlar öncelikli olarak göze çarpmaktadır.
1. Latin harflerine dayanan Türk alfabesi, 1 Kasım 1928 Gün ve 1353 Sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun ile kabul edilmiştir. Bu kanuna göre Türk alfabesinde 29 harf bulunmaktadır. Ancak, günümüzde Türk alfabesinde bulunmayan bazı harflerin kullanıldığı yahut keyfi olarak bazılarının değiştirildiği görülmektedir.
Örnek: x, q ve w harflerinin kullanımına zaman zaman rastlanmaktadır: Kazma, çok, seviyorum, evet, taksi, Göksün yerine sırasıyla qazma, çoq, sevmiyorum, ewet, taxi, Göxun gibi yazımlarla karşılaşmak mümkündür.
Buna benzer sorunlardan biri de/’nin büyük harf olarak kullanılması gereken yerlerde /’nın tercih edilmesidir. Öyle ki bir sokakta karşılıklı iki işletme aynı sözcüğü iki farklı biçimde yazabilmektedir:
2. İngilizce günümüzde farklı dilleri konuşanlar arasında bir iletişim aracına dönüşmüş durumdadır. Özellikle elektronik ortamda (internet, cep telefonu vb.) yazışma kültürünün yaygınlaşması, teknolojik araçlarda ç, ğ, i, ö, ş, ü gibi Türkçeye özgü harfler yerine İngilizce yazıma uyarlanmış biçimlerin tercih edilmesine neden olmaktadır.
Örnek: çilek yerine chilek, şeftali yerine sheftali, şefytr’me shef…
Özellikle işletme adları ve ilanlarda bu tür kullanımlar görülmektedir:
3. Harflerin yazımıyla ilgili bir başka sorun da iki noktalı harflere (d, ü) tek nokta konulmasıdır:
Noktaların önemi, olduğunu ile öldüğünü sözcükleri arasındaki anlam farkı örnek verilerek açıklansa da öğrencilerin çoğu zaman buna dikkat etmediği aşağıdaki örnekte görülmektedir:
4. Yine harflerdeki özensiz yazım g/ğ’nin yazılışı için de söz konusudur. Yukarıdaki örnekte g/ğ harflerinin ayırt edilemediği görülüyor:
Örnek: Harflerin doğru yazılmadığı özensiz bir kullanım örneği de aşağıdadır:
Dıs özellikleri: Hece olcusu yoktur. Serbest nazım türüyle yazılmıştır, iç Özellikler: Aşktan duyulan acı.
5. Öğrencilerin sıklıkla yaptığı hatalardan biri de öyle, böyle, şöyle, söylemek gibi sözcüklerdeki y sesini düşürerek konuşma diline yakın öle, bole, şöle, sölemek şeklinde yazmalarıdır. Bu sözcüklere çağre, ayit, dimi yanlış yazımlannı da ekleyebiliriz (doğrusu çare, ait, değil mi). Yine konuşma dilinin etkisiyle sözcüklerin söylendiği gibi yazıldığına sık ça rastlıyoruz:
Örnek: yapıcam, olıcak, gelicek, giremiyeceğini, biti-ricem, yapıcağı
6. Herkes sözcüğünün herkez şeklinde yazımı ol
dukça yaygındır.
Yukarıdaki fotoğrafta -de/-da ekiyle de/da bağlacı birbirine karıştırıldığı görülmektedir:
7. Yarı Türkçe, yarı İngilizce dükkan adları görülebilmektedir.
8. Yabancı sözcüklerin yazımında, henüz yerleşmiş bir standart yazım biçimi olmadığından, farklılıklar da dikkat çekici boyuttadır:
9. Öğrencinin noktalama işaretlerini doğru kullanmanın önemine inanmaması ise başka bir sorundur. Noktalı virgül ile virgül sıkça karıştırılan iki işarettir. Yerli yersiz noktalı virgülün kullanılması da aslında virgül ve noktalı virgülün nerelerde kullanılacağının bilinmediğini göstermektedir.
10. Öğrencilerin en çok ihmal ettiği noktalama işaretlerinden biri de kesme işaretidir. Özel adlara getirilen çekim eklerinin kesme işareti ile ayrılması gerektiği bilinse de yazarken gerekli özen gösterilmemektedir. Öğrenciler kesme işaretini ya hiç kullanmamakta ya da yanlış biçimde kullanmaktadırlar.
11. Türkçede yerleşmiş karşılığı olmasına rağmen bazı İngilizce sözcükler Türkçeye girebilmektedir. Aşağıdaki örneklerde merkez yerine center sözcüğü tercih edilmiştir. Ancak bu gibi durumların dilin özüyle ilgili sorunlar olmadıkları, merkez kelimesinin de bir alıntı sözcük olduğu unutulmamalıdır.
12. Bazı firmalar düzenleme, bakım vb. çalışmaları sırasında sanki halkın bütünü İngilizce ya da başka dil biliyormuşçasına bu dillerde uyarılar koymaktadır.