- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Yazılarda Kaynak Gösterme – Kaynakça

bilimsel yazıBilimsel bir yazı hazırlarken, yazıyı şekillendiren ve bilimsel hale getiren birden fazla basamak olduğu unutulmamalıdır. İyi bir konu seçimi ve faydalı bir kaynak araştırmasının ardından, yazıya geçiş sürecinde söz konusu kaynaklardan elde edilen bilgilerin metne nasıl dahil edileceği sorusu da gündeme gelmektedir. Bilimsel çalışmalarda yararlanılan kaynaklara göndermede bulunmak dikkat edilmesi gereken en önemli noktadır. Bilim ahlakı, çalışmanın doğruluğu ve inanılırlığı açısından, başkalarına ait özgün fikirlerin alındıkları kaynağın mutlaka gösterilmesi gerekir. Bilimsel çalışmalarda konu ile ilgili başka çalışmalara atıfta bulunmak, kendi görüşümüzün nerede durduğunu vurgulamak, konuya katkımızın ne olduğunu ortaya koymak ve konu ile ilgili araştırma yapanlara çalışılan konu ile ilgili bir çerçeve sunmak açılarından önemlidir.

Kaynakların yazı içinde ve yazı sonunda gösterimi konusunda Türkiye’de bir standart olduğunu söylemek zordur. Bilimsel yazı ölçütlerini standart hale getirmek amacıyla uluslararası yayın ve bilim kuruluşları, genel kabul gören birtakım yazım tarzları belirlemişlerdir. Bu kurallar, bilimsel yazıların güvenilirliğini, yazım tekdüzeliğini ve alıntıların düzenliliğini sağlayıcı özellikler içermektedir. Türkiye’de resmi ya da özel kuruluşlar, bu kuralların birini tercih etmekte ya da kendi özel kullanımlarını ortaya koymaktadırlar.

APA: Amerikan Psikoloji Birliği (American Psychological Association), AMA: Amerikan Tıp Birliği (American Medical Association), CONSORT: (Consolidated Standarts of Reporting Trials Group), ASA: Amerikan İstatistikçiler Birliği (American Statistical Association), APSA: Amerikan Politik Bilimler Birliği (American Political Science Association), MLA: Modern Dil Birliği (Modern Language Association), CHİCAGO, fen bilimleri ve sosyal ve beşeri bilimler alanlarında, bilimsel alanların niteliğine göre genel kabul gören yazım stilleridir.

Metin içinde yazar ve tarih bilgisini vermek APA’nın (Amerikan Psikoloji Derneği) benimsediği bir yöntemdir. Bu stil daha çok, ekonomi, işletme, eğitim, sosyoloji, psikoloji, antropoloji, siyaset bilimi ve biyoloji alanlarında tercih edilir. MLA ise, metin içinde yazar ve sayfa numarası bilgisini önermektedir. Bu stil daha çok edebiyat, tarih, felsefe, modern ve klasik diller gibi beşeri bilimler dallarında kullanılır. Üçüncü bir metin içi yöntem olan numaralı sistem ise çoğunlukla kimya, bilgisayar, matematik ve fizik gibi uygulamalı bilimlerle tıp bilimleri alanında geçerlidir. Bu yöntemde metinde kaynaklar parantez içinde sırasıyla belirtildikten sonra aynı sıraya göre sondaki referanslar listesinde tanıtılırlar.



APA stili, metin içinde yazar ve tarih bilgisine yer vermektedir. Herhangi bir kaynağa gönderme yapan araştırmacı, parantez içinde yararlandığı kaynağın yazarının soyadı ve kaynağın yayın tarihi bilgisini metin içinde verir. MLA stilinde ise kaynağa atıf yapıldıktan sonra parantez içinde yazar soyadı ve yararlanılan bilginin yer aldığı sayfa numarası bilgileri yer almaktadır.’ Her iki stilde de yazı içinde gönderme yapılan tüm kaynaklann, çalışmanın sonunda yer alan kaynaklar bölümünde bütün künye bilgileri ile alfabetik olarak verilmesi gerekir.

Farklı yöntemlere rağmen son yıllarda, Türkiye’ deki dergicilikte ya da çeşitli kurumlarda bu iki sistemi birleştiren bir sistem daha çok tercih edilir olmuştur. Yazann soyadı, eserin yayım tarihi ve alıntının yapıldığı sayfa numarasını belirtmek pek çok editör tarafından kabul görmekte ve bu sistem giderek yaygınlaşmaktadır.

Kaynakça: Gerek dipnotta kaynak gösterme gerekse de paragraf içi kaynak gösterme yöntemlerinde, çalışmanın sonunda gönderme yapılan kaynakların tam künyelerinin yer aldığı bir kaynakça listesi sunulmalıdır. Metnin içinde, kısaltma ifadelerle yer alan bilgilerin tamamı, ayrıntılı olarak bu bölümde verilir. Kaynaklar yazar soyadına göre ayrıntılı olarak sıralanır.

Kaynakça listesinde yer alacak olan eser tek yazarlı ise, önce soyadı yer alacak şekilde yazılır. Eserin iki yazarlı olması durumunda kaynakçada her ikisinin ismine de yer verilebilir, ancak kaynakta ilk yazar soyadı olarak, ikinci yazar ad-soyad olarak girilir. Üçten çok yazarlı eserlerde ise ilk isimden sonra “ve diğerleri” anlamına gelen vd. kısaltması kullanılır. Eserin yayım yılı, başka baskıları da olabileceği dikkate alınarak, alıntının güvenilirliği açısından mutlaka belirtilmelidir. Eser adı, yazar adı, soyadı ve eserin tarih bilgisinden sonra gelmelidir. Eser, bir kitap ya da dergi ise italik yazılmalıdır, makaleler tırnak içinde belirtilmelidir. Dergi makaleleri kaynak gösterilirken, yazarın soyadı, adı ve parantez içinde tarih belirtilmesinin ardından tırnak içinde makalenin tam ismi, makalenin yer aldığı derginin ismi, cilt numarası ve makalenin dergideki sayfa aralığı yazılır. Bir eseri yayıma hazırlayan, derleyen, çeviren ya da esere editörlük yapanların kaynakçada mutlaka vurgulanması gerekir.

Çeviri bir eserin orijinalinin yazarı, yazar ad ve soyadı bilgileri içerisinde yer alırken, eseri çeviren kişi, eserin adı belirtildikten sonra çev. ibaresi ile yer almalıdır. Eser editörlüğü ya da derlemesi ed., haz. ya da der. kısaltmaları ile belirtilmelidir. Kaynak gösterirken eserin bu konudaki niteliğini vurgulamak önemlidir. Eserin kapağında geliştirilmiş ya da düzenlenmiş yeni baskı ifadesi yer alıyorsa, kaynak gösterirken mutlaka baskı sayısına da yer vermek gereklidir. Çünkü bu ifadeler, esere yeni katkıların olduğu anlamına gelir, dolayısıyla verilen sayfa numarasında da daha önceki baskılara göre farklılık oluşabilir. Kullanılan kaynakta eserin yayım yeri belirtiliyorsa yazılmalıdır, belirtilmiyorsa yyy. ibaresi konabilir ki bu “yayım yeri yok” ifadesinin kısaltmasıdır.

Benzer şekilde yayımcı ya da yayınevinin ismi de kullanılan kaynakta yer alıyorsa belirtilmelidir. Yer almıyorsa, yy. (yayımcı/yayınevi yok) ibaresi konabilir. Kaynakça listesinde kitap yayınını gösterirken sayfa numarası belirtmek gerekmez, ancak makale yayınını kaynak gösterirken makalenin yer aldığı sayfa aralığının mutlaka belirtilmesi gereklidir. İnternet belgelerine ve elektronik kaynaklara başvuru yönteminde, yazar soyadı, belge tarihi, belge başlığı ve protokol ve erişim adresinin yazılması gerekir.

Bilimsel Yazı Yazma Teknikleri «|