- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Yadsıma / İnkâr Nedir?

yadsıma, inkar cümleleriİnkâr etmek biçiminde kullanımı yaygın olan “yadsıma” kavramı, bir Türkçe karşılık olarak yakın zamanda sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu kelimenin kökü olan “yad” sözcüğü, bilindiği üzere yabancı anlamını karşılayan bir öz Türkçe sözcüktür. Yadsıma kavramı ise, bir konuda daha önce düşüncesini veya tutumunu açıkça ortaya koyan bir kişinin, çıkarı için duruşunu değiştirmesi, yaptığı veya söylediği bir şeyi inkâr etmesidir. Bu bir kişilik özelliği olmakla birlikte, şartlar gereği kişini takındığı duruş olabilmektedir.

Kişiler bazen yaptıkları bir davranıştan, söyledikleri bir sözden veya sahip oldukları düşüncelerden pişman olup ağız değiştirebilir, bir şeyleri olduğundan farklı anlatmaya başlayabilirler. İşte bu durumdaki kişiler, gerçekleri “yadsımakta” ve apaçık bilinen şeyleri inkâr etmektedir. Bir dil – anlatım konusu olarak yadsıma cümleleri, işte böyle kişilerin söz ve davranışlarını örneklemektedir. “Sınav sorularını odanızdan ben mi almışım?” cümlesinde, kişinin soruları aldığını inkâr etmesi söz konusu olabilir. İşte bu bir yadsıma cümlesi örneğidir.

Yadsıma cümlesi örneği olarak kabul edebileceğimiz bazı sözlerde, “Peki söyleyen kişi gerçekten haklıysa ve yalan söylemiyorsa?” sorusu aklımıza gelebilir. Örneğin, “Bahçedeki topu ben patlatmadım.” cümlesini söyleyen bir çocuğun, gerçekten topa hiç dokunmaması bile söz konusu olabilir. O hâlde bu çocuğun bir şeyleri inkâr ettiği düşünülemez. Fakat inkâr cümlelerinde, sözü söyleyen kişinin genellikle art niyetli olduğu düşünülür veya sözün başı ve sonu belirtildiğinde bunun gerçek olmadığı anlaşılır. Eğer sorularda böyle bir durumla karşı karşıya kalınırsa, içerisinde yalan söylemenin söz konusu olabileceği cümle inkâr (yadsıma) cümlesi olarak kabul edilmelidir.



Örnek: – Tüm öğretmenlere kadro vereceğimizi söylemedik.
– Sitenin girişindeki camı ben kırmadım!
– Psikolojinin bozulmasına ben mi neden olmuşum?
– Bu eşyaları taşımanız için 500 TL vereceğimi söylemedim.
– Sınavı kazanan her öğrenciyi tatile göndereceğimizi kim söyledi?
– Şaka yapmıştım, hiç seni bırakıp buradan gider miyim?
– Mavi rengin sana yakışmadığını söylemişim, doğru mu?
– Bütün bunları ben mi size söylemişim?
– Kimsenin toplantıya gelmemesini ben mi tembihlemişim?
– Bu kadar meyveyi tek başıma yediğimi mi düşünüyorsun?
– Ben hiç sana yalan söyler miyim?

Orkun KUTLU

Orkun Kutlu