Şiirde ulama ne demektir, nasıl bulunur ve örnekleri nasıldır bu yazımızda bulabilirsiniz. Aslında bir ses olayı olarak görünmese de, ses olayları başlığı altında ele alınan ulama şiirde art arda gelen kelimelerin hecelenmesi sırasında bazı hece veya harflerin kelimeler arasında aktarılması esasına dayanmaktadır.
Daha açıklayıcı bir biçimde tanımlayacak olursak, “ünsüzle biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir kelime geldiğinde, birinci kelimeyle ikinci kelimeyi birbirine bağlayarak / birlikte okuma olayına” ulama denilmektedir. Ulama, yazıda gösterilmeyen bir ses olayıdır. Çünkü konuşurken, sözcükleri okurken ulama olup olmadığı ortaya çıkar.
Bir cümlede ulama olup olmadığını anlamak için, ünsüzle biten kelimeler aranır. Ünsüzle biten kelimelerden sonra ünlü ile başlayan bir kelime geliyorsa, burada ulama vardır denilir. Örneğin, “Şu yüce dağların karı eridi, sel oldu gidelim bizim ellere.” cümlesinde ünsüzle biten kelimelerden sonra ünlü ile başlayan sadece iki kelime var. Arka arkaya gelen “sel oldu, bizim ellere” kelimelerinde ulama vardır. Burada ulama olduğu, hecelenirken “se-lol-du, bi-zi-mel-le-re” şeklinde kelimelerin birleşmesinden de anlaşılabilir.
Örnek: – Her gece uyumadan kitap okurum.
– Bu kıyafeti daha dün aldım.
– Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak!
– Tabletim olmadan evden dışarı çıkmam.
– Deveyi yardan uçuran, bir tutam ottur.
– Kurban olduğum Allah, tez gönder kavuşalım.
– Doldur pınar, doldur ben gider oldum.
– Yarenler aşkına, bir selam verdim.
– Ben ezelden beridir, hür yaşadım, hür yaşarım.
– Seni seven oğlan, neylesin malı…
NOT: Ulama, yalnızca şiirde olmaz normal cümlelerde de ulama olabilir. Ayrıca arasında noktalama işareti bulunan kelimeler birleşik okunamayacağı için bu kelimelerde ulama olmaz.
Örnek: – Batarken ufuktan, akşam güneşi…
– Bu derdi çekmeyen, anlamaz seni.
Orkun KUTLU
