- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Türklerde Devlet Sembolleri: “Başkentler”

eski türklerde başkentKutlu Başkent“, devlet ve milletin sembolü gibi. Hiç şüphe yok ki, Göktürklerin hepsi kutlu başkent Ötüken veya çevresinde oturmuyorlardı. Fakat eski Türk yazıtları zaman zaman Türk milletinden söz açarken bütün Türkler için, “Kutlu Ötüken Ormanı’nın milleti” diyorlardı. Bugün de bazı devletlerden söz açarken, onları başkentlerinin adlan ile anmıyor değiliz.

“Ebedî Türk devletinin” yeri, kutlu başkent:

Türkler’e göre “Ebedî bir devlete” sahip olma, ancak başkent idaresiyle mümkündü. Eski Türkler, devlete, “il” derlerdi. Ebedî ve hiçbir zaman yıkılmayacak olan bir devlet içinse “Bengü İl” derlerdi. “İl tutmak” onlarca devlet idare etmek, anlamına gelirdi. Bu sebeple, eski Türkler, “ebedî il tutma yerini” Ötüken, yani kendi başkentleri olduğunu tekrarlardı. Onlara göre başkentte, Türk milleti, Ötüken‘de oturursa, ilde bun, yani kaygı ve keder olmayacaktı. Elbette ki bu köklü devlet prensiplerinin doğusunda, önemli tarih olayları da rol oynamışlardı.

630 Çin yenilgisinden önceki, Îl-Kağan, başkentini Çin fin kuzey sınırlarına indirmiş ve oralarda yaşamağa başlamıştı. Güçlü Çin ordularına karşı yenilince de, Gobi çölünü geçerek, kuzey-batıdaki Türk ülkelerine kaçamamış ve hemence Çinliler’in eline esir düşmüştü. Bunun için artık Türk yazıtları, “Türk kağanlarının kendi başkentlerinde oturmalarını” ve Çin’e ancak “kervan veya elçilik göndermek” yolu ile siyasi bağlar kurmalarını emrediyorlardı.

Uygur kağanının başkenti de ünlü bir şehirdi. Kara – Balsagun’daki Uygur yazıtında, “Uygurların çok eski bir başkentinden” ve bu başkentin bir dağla ırmak arasında bulunduğundan söz açılıyordu. Bu eski başkentin nerede olduğunu pek iyi bilmiyoruz. Bu başkent sonraları, yine aynı yazıta göre, Orhun nehri kıyısına indirilmişti. Önceki başkentin Selenga ırmağı kıyısında olması çok muhtemeldi. Uygurlar, Orhun kıyısındaki başkentlerine “Ordu Balık” yani “Kağan otağının bulunduğu şehir” adını vermişlerdi.



“Ordu”, başkent ve bayrağın dalgalandığı, yer:

Ordu” sözü eski Türkçe’de “kağan otağının bulunduğu yer” anlamına gelirdi. Askerî bir karargâh şeklinde olan bu yerde, hükümdar ailesi, çocukları, muhafız kıt’aları ile nazırları, hep beraber otururlardı.

Çinliler ise, Uygurlar’ın başkentine, “Ya” veya “Ya-Çang” adını verirlerdi. “Ya” sözü Çince’de, “Bayrak” anlamına gelirdi. Bu bayrak herhalde, eski bir Türk devlet sembolü olan ve bu sebeple. Osmanlı Türkleri’nde de görülen, “Tuğ “dan başka bir şey değildi. “Dokuz Tuğ” dikilen yerde hükümdar da bulunurdu. Bu sebeple Çinliler, eski Türk karargâhlarını, hep bu söz ile adlandırmışlardı.

| « Önceki Sayfa « |