Türkçe öğretmenliği bölümünde okumanın ve daha sonra Türkçe öğretmeni olmanın iyi veya kötü yönlerinin neler olduğunu merak edenler için, bu bölümden mezun olmuş biri olarak bu yazıyla kafanızdaki tüm soru işaretlerine ışık tutmaya çalışacağım. Her mesleğin olduğu gibi Türkçe öğretmenliğinin de olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Bunda belirleyici olan, kişinin hayattan ve meslekten beklentileri, ilgileri ve yetenekleri olabilir. Bu nedenle bu tanıtımda sizin duygu ve düşüncelerinizle örtüşmeyen kısımlar olabilir. Yazının bazı bölümleri tamamen öznel olup, benim bakış açımı yansıtabilir, baştan belirtmiş olayım.
Türkçe öğretmeni olmak için kitap okumayı çok sevmeniz, çocuklarla çok iyi anlaşmanız, mükemmel bir hitap gücüne sahip olmanız veya edebiyatı parçalayan bir usta kalem olmanıza gerek yoktur. Zira nasıl ki doktorlar işini üniversitede öğreniyorlarsa, siz de dili ve öğretmenliği orada öğreneceksiniz. Fakat gerek üniversite eğitiminiz boyunca alacağınız dersler, gerekse mesleğinizi yaparken uğraştığınız konular çoğunlukla dil, edebiyat, tarih, kültür… üzerine olacaktır. Bunun için istemeseniz bile bu konularla hemhâl olacağınızı baştan bilmeniz gerekir. Ayrıca bu konular gerçekten sevenler için vazgeçilmez bir pınardır. Şahsım adına hobi olarak okuduğum kitaplarla yaptığım işin örtüşmesi, merak ettiğim konular hakkında öğrencilerle hasbihâl etmek muazzam bir güzelliktir.
Türkçe öğretmenliği bölümü, eğitim fakültelerine bağlıdır ve doğrudan öğretmen yetiştirmeyi amaçlayan dört yıllık bir bölümdür. Yani dört yıllık eğitiminiz boyunca pedagojik formasyon denilen eğitim derslerini de alırsınız ve diplomanız, öğretmen olmanız için yeterlidir. Fakat günümüzde öğretmen atamaları için ÖABT, KPSS ve mülakattan yeterli puan almak gerektiği için göreve başlamak için diploma yeterli değildir. Eskiden Türkçe öğretmenliği bölümünden daha çok atama yapılırken, son yıllarda atama sayısı düşürülerek diğer branşlar seviyesine indirilmiştir. Yani Türkçe öğretmenliği okuduktan sonra atanma şansınız orta seviyededir. Aşağı yukarı Matematik, İngilizce, Rehberlik vs. branşların şansı kadardır.
Bu bölümde okutulan derslerin yaklaşık %60’ı, Türk dili ve edebiyatı ile ilgilidir. Bunlar “Türk Dil Bilgisi, Ses ve Şekil Bilgisi, Eski Türkçe (Göktürkçe ve Osmanlıca), Türk Edebiyatı Dönemleri (Halk, Divan, Tasavvuf, Tanzimat, Cumhuriyet vb.), Yazılı ve Sözlü Anlatım, Türk Lehçeleri, Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Dil Bilimi, Çocuk ve Dünya Edebiyatı” gibi derslerdir. Geriye kalan %40’lık dilimin en büyük kısmını eğitim dersleri oluşturur ki bunlar “Etkili İletişim, Öğretim Yöntem ve Teknikleri, Ölçme ve Değerlendirme, Türkçe Öğretimi, Metin ve Kitap İnceleme, Sınıf Yönetimi, Eğitim Psikolojisi” gibi derslerdir. Bunların dışında, özellikle birinci sınıfta İngilizce, İnkılap ve Uygarlık Tarihi ve Bilgisayar dersleri de vardır. Bu dersler, üniversitelere göre çok küçük farklılıklar göstermekle birlikte, büyük oranda bu şekildedir.
Türkçe öğretmenliğinin üniversite yerleştirme puanları bundan 10 yıl önce oldukça yüksekti. Sözel puanla almasına rağmen, öğretmenlik branşları içerisinde en çok ilgi gören birkaç bölümden biriydi. Fakat yıllar içerisinde atama sayısı azalınca ve öğretmenlik mesleğinin saygınlığı gittikçe düşünce taban puanları biraz düştü diyebiliriz. Buna rağmen iyi üniversitelerin Türkçe öğretmenliği bölümünün taban puanları 2018 yılı itibariyle TS-2 puan türünden 420 civarındadır. Ama 370 üzeri puanla gidilebilecek üniversiteler de vardır.
Bu bölümdeki dersler ve alacağınız tüm eğitimler, bir mühendislik veya tıp gibi sizi zorlayacak şeyler içermez. Biraz sorumluluk sahibi olan, ders notlarını sınav öncesinde yalayıp yutabilen ve yazmaya üşenmeyen bir öğrenci rahatlıkla bu bölümden mezun olabilir. Hatta çok çalışkan öğrenciler için dönem derslerinin hafif geldiği ve o öğrencilerin üstten ders aldığı nadir bölümlerdendir. Ama özellikle kalmak için çabalarsanız, sınıf tekrarı yapmanız da muhtemeldir; çünkü her bölümde olduğu gibi bu bölümde de size sorun çıkarabilecek hocalara ve anlamak için biraz çaba sarf etmeniz gereken konular bulunmaktadır.
Türkçe öğretmenleri ortaokullarda görev yapabilirler. Bunun yanında liselerde de dil – anlatım derslerine girebilirler. Branş öğretmenlerinin tamamında olduğu gibi, Türkçe öğretmenlerinin de haftalık ders saatlerinde öğretmenlerin isteğine veya okulun şartlarına göre değişkenlik vardır. Eğer ders sayısı çok olan bir okulda iseniz, haftalık 30 saat derse ve hatta yetiştirme kurslarına girerek tüm haftanızı dolu dolu çalışarak geçirebilirsiniz. Öğretmenin az ders istediği veya ders sayısının zaten az olduğu durumlarda ise daha az derse girerek kendinizi çok yormadan çalışabilirsiniz. Tüm öğretmenler gibi haftalık 15 saat dersten sonra girdiğiniz her dersten ek ders alırsınız. Bununla birlikte göreve yeni başlayan bir Türkçe öğretmeninin maaşı, yine 2018 itibariyle ortalama 3.000 TL civarındadır.
Türk dili, tarihi, kültürü ve edebiyatı her zaman iç içedir. Yani bu bölümde öğrenci olduğunuz zaman, eğer bunlara ilginiz yoksa mecburen bunlara yakınlaşacaksınız demektir. Aslında bence, bu alanlardan birkaçına ilginiz varsa bu bölümü seçmeniz daha mantıklıdır. Çünkü ileride derslerde bu konuları anlatacaksınız, ömrünüzün büyük kısmında Türk dili ile pek yakın dostluğunuz olacak. Ve dil, tarih ve edebiyattan ayrı düşünülemeyeceği için hepsinden bir parça hayatınızın içinde bulunacak. Bunun için bu bölümü seçmek isteyenlerin, bu alanlarda yetenekli veya ilgili olmaları onlar için avantaj olacaktır.
Türkçe öğretmenleri toplumda genellikle hitap gücü çok yüksek olan, iletişim kurma uzmanlığı bulunan, saygılı ve kibar davranışları olan, entellektüel zekâsı yüksek ve elinden kitabını düşürmeyen kişiler olarak bilinir. Toplumun bu bakış açısı Türkçe öğretmenlerinin benliği üzerinde kuşkusuz etkilidir ve gerçekten Türkçe öğretmenlerinin genelinde böyle bir duruş hâkimdir. Bununla birlikte öğretmenlik mesleğinin her geçen gün saygınlığının azalmasından nasibini almıştır.
Mesleğin olumlu ve olumsuz yanlarını söyleyerek yazıyı noktalamak istiyorum. Türkçe öğretmenliğinin olumsuz yanlarından biri ders anlatırken biraz fazla konuşmanız gerekmesi olabilir. Öğrencilerin sözel becerilerini geliştirmek için çokça konuşmak, dinlemek, tartışmak vs. gerekiyor. Bunun için de bolca çene çalmaktan faranjit olabilirsiniz. Genellikle Türkçe öğretmenleri Fen ve Matematik dışında tüm konuları kenarından köşesinden bilmek zorunda hissedilir. Öğrenciler bazen sizin alanınızın çok dışından bir soru ile karşınıza dikilebilir. Bunlar da size entellektüel bilgilerinizi sürekli taze tutma, günceli takip etme gibi sorumluluklar yükleyebilir.
Türkçe öğretmenliğinin olumlu yanlarından bence birincisi kendinize ve ailenize zaman ayırabilmek için imkanınız olmasıdır. Kitap, dergi vs. okuma alışkanlığınız varsa bu mesleğinizle örtüştüğü için sizi mutlu eder. Beyin yorgunluğu dışında işiniz sizi çok yıpratmaz. Bir şey öğretmenin hazzına vardığınız zaman, kutsal bir mesleği yapıyor olmak zaten size hayat enerjisi verir. Kaleminize güveniyorsanız yazarlık yapabilirsiniz, öğrencilerin hayal gücü ellerinizde şekillenir. Aldığınız maaştan yakınır; fakat daha taze öğretmenken okuttuğunuz bir öğrencnizin çok güzel yerlere geldiğini görünce her şeyi unutursunuz.
Orkun KUTLU
