Tübitak’ın desteklediği bilim fuarlarına Türkçe dersinden proje örneklerine, bu fuarlarda hazırlanacak projelerin nasıl özellikler taşıması gerektiğine değinmeye çalışacağım. Her yıl, Tübitak ilköğretim okullarında ve liselerde bilim fuarları açılması için destekte bulunuyor. Bu fuarlarda sosyal alanlardan proje hazırlanabildiği gibi, bilimsel nitelik taşıyan projeler de sunulmaktadır.

Türkçe dersinden proje hazırlamak zor kabul edilir genellikle. Çünkü fen veya matematik gibi derslerin bilimsel konularında proje hazırlamak için konu alanı daha geniştir ve materyal tasarlamaya uygundur. Sosyal bilimlerde ise konu alanı hem dar hem de materyal geliştirmeye elverişsizdir. Bunun için Türkçe öğretmenleri proje hazırlanırken konu seçmekte zorlanırlar. Aslında bir şeyi gözden kaçırdığımız için bu ön yargı vardır.

Tübitak projelerinde amaç, öğrencilerin öğrendiklerini bir maket veya materyal üzerinde göstermesi değildir. Hazırlanan projelerin çoğu, bir konuyu daha somut hâle getirme gibi bir işlev üstlense de, aslında asıl amaç günlük hayatta karşılaştığımız veya bilimsel temelde ortaya attığımız sorunların çözümüne çalışmaktır. Türkçe dersinde bu tür projeler geliştirilebilir mi? Bu açıdan ele alındığı zaman rahatlıkla proje geliştirebiliriz.

Örneğin üç tane kutu hazırlanıp, üzerlerine “zıt anlamlı, eş anlamlı ve eş sesli kelimeler” yazıp, kelime havuzundan kelimeler seçerek bunları ilgili kutulara atmayı esas alan bir proje, gerçek anlamda öğrencilerden istenilen kazanımlara hizmet etmez. Çünkü bu proje sadece öğrencinin bilgilerini görselleştirmesini ve uygulamayla öğrenmeyi kalıcı hâle getirmeyi sağlayabilir.

O hâlde nasıl bir proje yapacağız? Güzel bir örnek vereyim: Karton benzeri bir materyal kullanarak, kitap şekli vereceğiniz bir kumbara oluşturun. İçerisine en az 50-100 kitap sığabilecek büyüklükte olan bu kumbarayı, isterseniz kurum veya kuruluşlarda isterseniz büyük alışveriş merkezlerinde veya sokaklarda kitap bağışı yapmak isteyenler için kullanabilirsiniz. Toplanan kitapların, ihtiyacı olan okullara veya kişilere dağıtılılmasını amaçlayan bir proje bu. Kumbaranın etrafını kitap sevgisi ile ilgili sözlerle süsleyebilirsiniz. Bunu bir stand hâline getirebilirsiniz.

Türkçe Dersi Proje Örnekleri

– Yaşadığınız yörede kullanılan ve unutulmaya yüz tutmuş yöresel kelimeleri derleyip, sözlük oluşturabilirsiniz. Bunun için bir ekip kurup, önce yakın çevrenizden başlamak üzere o yöredeki özellikle yaşlı kişilerden derlediğiniz sözcükleri ve anlamlarını bir deftere alfabetik sırayla yazarak yöresel sözlüğünüzü oluşturabilirsiniz.

– Görsel zekâyı ve hafızayı geliştirmek için A4 kağıdının yarısı büyüklüğünde renkli kartlar hazırlanır. Kartın bir yüzüne birbiriyle hiçbir alakası olmayan 10-15 arasında kelime yazılır. Bu kelimelerin her biri farklı büyüklükte, renkte ve şekilde, farklı yönlere bakacak şekilde yazılır. Bunun gibi birçok kart hazırlanır. Bir kişi bu kartın yazılı tarafına üç saniye bakıp, aklında kaç kelime kaldığını söyler. Her kartta bunu daha ileriye taşır ve görsel hafızasını geliştirir.

– Hızlı okuma tekniklerini kullanarak, dakikada 750-2.000 arası kelime okumayı amaçlayan bir eğitim hazırlanır. Eğitim için yararlı olacağı düşünülen çeşitli materyaller hazırlanır. Bu materyaller teorik bilgilerle birleşik kullanılarak uygulandığında, bir zaman içerisinde hızlı okuma becerisi gelişir.

– Göktürk alfabesindeki harflerin kartona veya suntaya baskıları alınır. Alfabenin tamamını gösteren büyük bir afiş baskısı, panoya asılır. Kartondan bir tahta hazırlanır ve harflerin arka arkaya dizilebileceği bir düzlem oluşturulur. Alfabe listesine bakarak, harflerle tahtaya yazı yazılır. Tek milli alfabemiz olan Göktürk yazısı, meraklılarına öğretilmeye çalışılır.

– Herhangi bir yazar veya şairin hayatı hakkında ayrıntılı araştırma, inceleme, röportaj yaparak bilgileri görsellerle destekleyerek bir biyografik albüm, köşe vs. oluşturabilirsiniz.

– Yaşadığınız şehirdeki iş yeri adlarındaki yabancı sözcüklerin Türkçeleştirilmesi için belediye ile iş birliği içerisinde bir proje hazırlayabilirsiniz. İş yeri adını Türkçe yapanlara veya Türkçe adlarla dükkan açmak isteyenlere ödül verilebilir.

Yukarıda örnek olarak gösterilen projelere ek olarak, Tübitak’ın sitesine bakabilirsiniz. Buradaki projeler her ne kadar daha çok araştırma esaslı olsa da örnek olarak kullanılabilir.

Orkun KUTLU