Her geçen gün hayatımızın biraz daha içine giren teknolojinin yararları ve zararları yıllardır tartışılmaktadır. Okullarda münazara konusu olan ve genellikle toplum yaşamını olumsuz etkileyen birçok sorunun kaynağı olarak öne sürülen teknoloji, acaba hayatın vazgeçilmezi hâline getirilecek kadar yararlı veya hastalıklarımızın bile sebebi hâline gelecek kadar zararlı mıdır? Elbette bu tartışmayı sadece bilimsel veriler ışığında yapmak imkânsızdır. Bazen öznel yargılar da işin içine gireceği için, muhtemelen bu tartışma daha uzun yıllar devam edecektir.
Teknoloji gündelik yaşamda “insanın hayatını kolaylaştıran ve onlara imkân yaratan araç ve gereçlerin üretilmesini sağlayan bilgi ve beceri” şeklinde bir anlam yüklenmiştir. Telefon, televizyon, bilgisayar, internet, beyaz eşyalar, araba, uçak… gibi araç ve gereçlerin hepsi teknoloji ürünüdür. Bu anlamda teknoloji, bir çağın gelişmişliğini belirleyen ve toplumların çok kısa zamanda kalkınmasını sağlayan bir kavramdır. Hayatımıza kazandırdığı araç ve gereçlerle insan hayatını kolaylaştırırken, hayatımızdan alıp götürdükleri ile de çağın sorunu hâline gelmiştir.
Sanayi devrimi ile dünyada güç dengeleri değişmeye başlamış ve devletler bilim ve teknik ile kalkınmanın önemi üzerine yoğunlaşmıştır. Bu süreç her geçen yıl artarak devam etmiş ve sanayileşme beraberinde teknolojinin hayatımızın içine çok hızlı bir şekilde girmesinde etkili olmuştur. En basitinden elektrik, bir teknolojik buluş olarak arkasından binlerce elektronik ürünün ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bugün iletişim, ulaşım, inşaat, ticaret, yaşam ve çalışma kavramları teknoloji sayesinde yepyeni bir boyut kazanmıştır.
Eskiden kadınlar çamaşır ve bulaşıkları ellerinde yıkıyorlar, çeşmeden su getiriyorlardı. Bir mektubun adrese ulaşması aylar alıyor, ulaşım atlı arabalarla yapılıyor, insanlar dünyadan habersiz yaşıyordu. Teknoloji sayesinde kadınlar her işi evdeki araç gereçler sayesinde kolayca yapıyor, bir e-posta saniyeler içinde dünyanın bir ucuna gidebiliyor, binlerce km’lik yolculuğu saatler içerisinde yapabiliyoruz. Gelgelelim akıllı telefonlar yüzünden insan ilişkileri zayıflıyor, toplum tembelleşiyor, okuma ve araştırma yapma kültürü yok oluyor, yediğimiz içtiğimiz GDO’lu ürünler sağlılığımızı bozuyor, el sanatlarımız yok oluyor, ağır stres altında yaşamak zorunda kalıyoruz…
Gelin bu tartışmaları yansız bir şekilde ele almaya ve teknolojinin yararları ile zararlarını başlıklar altında sıralamaya çalışalım:
Teknolojinin Yararları
– İnsanoğlu beden gücü yerine akıl gücünü kullanmayı ve bu sayede dış çevreden daha çok yararlanmayı öğrenmiştir.
– Çok fazla çalışma alanı ve meslek ortaya çıkmıştır. Artan dünya nüfusu için bu çok önemlidir.
– Özellikle günlük hayatımızı kolaylaştıran küçük ev aletleri ve beyaz eşyalar sayesinde zamandan ve enerjiden tasarruf etmek mümkündür.
– Ulaşım hayallerin ötesine taşınmış, dünyanın dört yanı insanlar için daha ulaşılması kolay hâle gelmiştir.
– Dünyada olup biten her şeyden insanoğlunun haberi olmaya başlamış; radyo, televizyon ve internet ile haberleşme zirveye taşınmıştır.
– İletişim ışık hızına kavuşmuş, saniyeler içinde bir bilginin, sesin veya görüntünün dünyanın dört bir yanına aktarılması mümkün hâle gelmiştir.
– Elektronik ticaret sayesinde evimizde otururken, yürürken, yolculuk yaparken… istediğimiz şeyleri satın alma şansımız vardır.
– Yemek yapma, ev temizleme vs. gündelik işlerle daha az uğraştığımız için, sosyal etkinliklere veya kişisel gelişime daha fazla zaman ayırmak mümkündür.
– Bilgiye ulaşmak tık hızına kavuşmuştur. İnternet, her alanda milyonlarca bilgiyi saniyeler içinde karşımıza getirmektedir.
– Devlet kurumlarının işleyişi hızlanmış, yapacağımız basit işlemler için saatlerce
– Sağlık sektörü gelişmiş, dermansız hastalıklara ilaçlar üretilmiş ve insanların ortalama yaşam süreleri uzamıştır.
– Eğitim olanakları artmış, uygulamalı ve etkileşimli öğrenme ortamları yaratılmış, evde eğitim imkânı ortaya çıkmıştır.
– Tarım ve hayvancılıkta teknoloji sayesinde üretim maliyetleri düşürülmüş ve ürünlerin verimi arttırılmıştır.
– İnsanlar uzay araştırmalarıyla dünya dışındaki gezegenler, yıldızlar ve evren hakkında çok ciddi bilgiler elde etmişler, dünya dışına seyahatler düzenleme şansı bulmuşlardır.
Teknolojinin Zararları
– Birçok işi teknolojik araç ve gereçlerle halletmeye alışan insanlarda, iş yapmaktan kaçınma ve tembellik alışkanlığı görülmeye başlanmıştır.
– Telefon, televizyon, tablet ve bilgisayar gibi teknolojik aletlerin başında hareketsiz bir şekilde saatlerce zaman geçiren insanlarda omurga bozuklukları, dolaşım, kalp ve damar sistemi rahatsızlıkları, görme bozuklukları meydana gelmeye başlamıştır.
– Sosyal medyada yarattığı kişiliğini önemseyen insanlar, zamanının çoğunu oraya ayırmaktadır. Duygu ve düşüncelerini gerçek yaşamdan çok sosyal medyada paylaşmaya alışan kişiler, asosyalleşmekte; ailesinden ve toplumdan kopuk bir yaşam sürmektedir.
– Yer altı kaynaklarının hızla tüketilmesi sonucunda enerji ihtiyacını karşılamak için yapılan nükleer santrallerin yaydığı radyasyon, uzun vadede insanlar için ölüm saçmaktadır.
– Daha fazla inşaat alanı için ormanlar yok edilmekte, fabrikaların atıklarının karıştığı sular kirlenmekte, araçların egzozlarından çıkan pis gazlar hava kirliliğine sebep olmaktadır.
– Teknolojinin doğaya verdiği zarar sebebiyle küresel ısınma meydana gelmiş, buzullar erimiş, hayvanların nesli tükenmiş, doğadaki besin zincirleri ve döngüler zarar görmüştür.
– Şiddet, nefret, suç vb. davranışlara kötü örnek olabilecek bilgi ve görüntülere teknoloji sayesinde daha yatkın bir toplum yetişmektedir.
– Oyun, alışveriş veya televizyon bağımlılığı çağımızın en büyük rahatsızlıklarından biri hâline gelmiştir.
– Teknolojinin gelişmesiyle sanayi ürünlerinin hayatımızdaki yeri artmış, daha ucuza mal edilen ve satılan ürünlerle rekabet edemeyen el sanatlarımız yok olmaya yüz tutmuştur.
– Okuma ve araştırma kültürü zamanla yok olmaya başlamış; kitapların yerini dolduramayacak e-kitaplar veya internet üzerindeki yayınlar, edebiyata ve okur kitlesine zarar vermiştir.
– Dolandırıcılık, hırsızlık ve buna benzer yasal olmayan işler, sanal ortama taşınmıştır. Bu durum toplumda güven sorunu ve tedirginlik yaratmıştır.
– Toplumda çıkar ilişkileri, kimseye güvenmeme, yardım etmekten çekinme gibi ahlâkî değerlerin bozulduğu gözlenmiştir.
– Tarım ve hayvancılıkta teknolojiyi sadece daha çok para kazanmayı amaçlayarak kullananlar, insan sağlığına zararlı meyve sebzelerin ve kimyasallarla büyütülen hayvanların üretilmesine sebep olmuşlardır.
– Her insanın istediği bilgiyi paylaşma merakı ve yayma olanağı ile bilgi kirliliği meydana gelmiş, doğru ve yararlı bilgiye erişmek zorlaşmıştır.
– Ateşli silahların kullanımının yaygınlaşması sonucunda cinayetler, suikastler vb. saldırılar kolaylaşmıştır.
– Gelişen sanayilere hammadde kaynağı temin etmekte zorlanan ülkeler arasında sömürgecilik savaşları meydana gelmeye başlamıştır.
Teknolojinin yararlı mı yoksa zararlı mı olduğu sorusuna verilecek en güzel yanıt: Teknoloji eğer amacına uygun, doğanın ve insanın yararını gözeterek kullanıldığı sürece yararlıdır. Teknolojiyi zararlı hâle getiren, onu kullanmayı bilmeyen veya amacından uzaklaştıran insandır. Tıpkı bir dinamiti baraj yapmak için kullanmak varken, insanları öldürmek için kullanmak gibi…
Orkun KUTLU
