Türkçenin Karluk lehçelerinden biri olan ve Türkiye Türkçesinden sonra en çok kullanılan lehçe olan Özbek Türkçesi, Özbekistan dışında kalan Kazakistan ve Kırgızistan gibi Türk Cumhuriyetlerinin belli bölgelerinde de konuşulmaktadır. Doğu Türkçesinin belirgin özelliklerini taşıyan Özbek Türkçesi, batısında Oğuz grubuna ait olan Türkmen Türkçesiyle, kuzeyinde ise Kıpçak grubuna ait olan Kırgız Türkçesiyle komşu olması nedeniyle Kuzey ve Batı Türkçesine ait izler taşımaktadır.
Özbek Türkçesinde, Türkçenin temel söz varlığında bulunan “kol” (el) ve “topug” (diz) gibi bazı sözcükler, Türkiye Türkçesindeki anlamından farklı biçimde kullanılmaktadır. 19. yüzyıla kadar Arapça ve Farsçanın ciddi anlamda etkisine giren Özbek Türkçesinde çok sayıda gereksiz Arapça – Farsça sözcük bulunmaktadır. Söz varlığındaki “asman” (Far. asuman, gök), “imkân” (Ar. olanak), “väzifä” (Ar. görev), “cämàät” (Ar. topluluk, kamu) ve “biràdàr” (Far. kardeş) gibi örnekler kolaylıkla çoğaltılabilir. 19. yüzyıldan sonra Özbek Türkleri, ulusal dillerini yaratma bilincine kavuşmuşlar ve Arapça – Farsça sözcüklerin çoğunu dilden çıkararak, kavramları ağızlarda bulunan veya Eski Türkçe köklerden türettikleri yeni sözcüklerle karşılamaya çalışmışlardır.
Dilin Arapça – Farsça sözcüklerden arındırılmasına yönelik çalışmalarda başarı sağlanamadığı hâlde, daha sonraki süreçte Batı kökenli sözcüklerle Rusçadan da alıntı yapılmıştır. Rusça “noyabr” (kasım), “monah” (rahip), “kärniz” (saçak) ve “epidemiyä” (salgın) sözcükleri, Özbek Türkçesinin söz varlığına eklenmiştir. Batı dillerinden alınan “cäncäl” (Fr. skandal) veya “genosid” (Fr. soykırım) sözcükleri de söz varlığındaki yabancılaşmayı arttırmıştır.
Yavuz TANYERİ