- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Noktalama İşaretlerine Dikkat Ederek Okumak

noktalama işaretlerine uygun okumanın önemiTürkçede her cümle mutlaka bir noktalama işareti ile biter. Zira cümle, yargı bildiren kelimeler topluluğudur. Yargı bildiren bir sözün de taşıdığı anlama göre mutlaka bir noktalama işareti ile sonlandırılması gerekir. Bu noktalama işaretleri, bize cümlenin bittiğini anlatır ve söyleyenin duygusunu ifade eder. Bu nedenle cümle sonundaki noktalama işaretlerinin okurken önemsenmesi gerekir. Dikkat edilmediği durumlarda yazarın bize iletmek istediği duygu ve düşünce tam olarak zihnimizde anlam kazanamayabilir veya yanlış anlaşılabilir.

Noktalama işaretleri, cümleleri sadece estetik açıdan güzelleştirmek için kullanılmaz, yani süs değildir. Sonuçta hepsinin bir görevi bulunmaktadır. Eğer korku, heyecan, seslenme, şaşırma vs. gibi bir anlam varsa, bu cümlenin sonunda mutlaka ünlem işareti kullanmalıyız ki okuyan kişi cümlede böyle bir duygu olduğunu anlasın. Veya cümlemiz soru anlamı taşıyorsa mutlaka soru işareti kullanmak gerekir. Özel bir anlamı yoksa, mutlaka cümleler nokta ile biter ve okuyucuya burada yargının sonlandığı mesajı verilir.

Konuşma dilinde “vurgu” sayesinde cümleye bazı anlamlar yükleriz. Dinleyen kişi cümlemizdeki duyguyu rahatlıkla anlar. Ayrıca belirli aralıklarla nefes alır, cümlenin anlamına uygun olacak şekilde bazı yerlerde bilerek duraklar ve karşıdaki kişinin bizi rahatça anlamasına müsaade ederiz. Peki yazı dilinde durum nasıldır? Okuyucu bizim vurgulamak istediğimiz yerleri, cümledeki duyguyu veya tane tane okuması gereken yerleri nasıl bilebilir? İşte tam burada noktalama işaretleri devreye girer.



Yazı dilinde noktalama işaretleri sayesinde okuyucu cümleleri daha kolay anlamlandırır. Uzun cümlelerde işi yapan kişiyi fark eder, cümlenin bölümlerini bir bakışta sezer ve okurken vurgu ve tonlamayı buna göre yapar. Virgülü gördüğünde burada hafif bir duraklama yapması gerektiğini, noktalı virgülü gördüğünde belirgin bir şekilde durup cümleye yeniden başlayacağını anlar. Nokta cümledeki yargının sona erdiğini gösterir. Eksiltili cümlelerin sonundaki üç nokta bize cümlenin yarım bırakıldığına dair bir vurgu ve tonlama yapmamız gerektiğini hatırlatır.

Bilmemiz gerekir ki harfleri ve heceleri bir araya getirerek sözcükleri seslendirmek okuma yapmak olarak düşünülemez. Okuma yaparken cümleye duygu ve düşüncenin yönüne uygun bir tonlama yüklemek gerekir. Tıpkı konuşma dilindeki gibi… Bu nedenle etkili okuma yaparken noktalama işaretlerine dikkat etmek çok önemlidir. Noktalama işaretlerine dikkat edilmediği zaman, cümleleri kendimiz anlamadığımız gibi başkaları da zihninde doğru bir şekilde anlamlandıramaz. Cümleler iç içe geçer, anlatım düşük ve bozuk olur.

Noktalama işaretlerine dikkat ederek okuma, sadece sesli okuma yaparken kullanılmaz. İçten sessiz okuma yaparken de noktalama işaretlerine dikkat etmek gerekir. Sonuçta içimizden okurken de cümleleri anlamına ve duygusuna uygun bir şekilde seslendirmiş gibi yaparız. Bunu yine noktalama işaretlerine göre düzenleriz. Ayrıca doğru okuma yapmak için sadece noktalama işaretlerine dikkat etmek yeterli değildir. Kelimeleri doğru telaffuz etmek, akıcı okumak ve yeterli düzeyde hızlı okumak da doğru okumak için gereklidir.

Bu konu ile ilgili “Hızlı Okuma Nedir?”, “Okuma Yanlışları” ve “Nasıl Okumalıyız?” başlıklı makalelerden de yararlanabilirsiniz.

Orkun KUTLU

Orkun Kutlu