Neden – sonuç cümleleri, meydana gelen bir olay veya durumun bir nedene bağlandığı, gerekçe olarak bir sebebin ileri sürüldüğü cümlelerdir. Şöyle ki, meydana gelen her olayın bir mantıklı gerekçesi vardır ve bu cümlede belirtilmiş ise nedeni belli bir sonuç cümlesi oluşur. Bu “neden“, “çok bağırmak, erken kalkmak, para harcamak, yavaş yürümek, sınıfı geçmek, geç kalmak” gibi her türlü durum veya olay olabilir. Böyle bir gerekçenin “sonucu” olarak; “sesi kısılmak, uykusu gelmek, borca girmek, otobüsü kaçırmak, bisiklet almak, işten atılmak” gibi durumlar ortaya çıkabilir. İşte bu türden, nedeni ve sonucu belli bir cümleye “neden – sonuç cümleleri” denilmektedir.

Böyle cümlelerde, bir sonuç ifadesini meydana getiren olumlu veya olumsuz nedenler dile getirilmektedir. Örneğin, “Hatalı sollama yaptığı için kaza yaptı.” cümlesinde “kaza yapma” ifadesi bir sonuç bildirir. Şimdi bu sonuç cümlesine soralım: “Neden kaza yaptı?” Cümlede bu sorunun cevabı olarak “hatalı sollama yapması” verilmiştir. Bu nedenle cümlemiz bir “neden – sonuç” cümlesi kabul edilmelidir. Ayrıca neden – sonuç cümlelerinin, aynı zamanda sebep – sonuç cümleleri adıyla da  tanımlandığı unutulmamalıdır.

Neden – sonuç cümleleri ile amaç – sonuç cümlelerini sıkça birbirine karıştırırız. İkisi arasında çok basit bir anlam ayrımı vardır. Amaç – sonuçta, kişinin istendik bir hedefi söz konusudur. Neden – sonuç cümlelerinde ise gerçekleşen bir sonuç ifadesinin neden böyle olduğu anlatılmaktadır. Bir neden – sonuç cümlesini anlayabilmek için cümledeki “için” kelimesinin yerine “amacıyla” getiririz. Eğer cümle anlamlı oluyorsa, o cümle neden – sonuç cümlesi olamaz. Çünkü “amaç – sonuç” cümlelerinden hatırlayacağımız üzere cümledeki “için” kelimesinin yerine “amacıyla” gelirse, o cümle “amaç – sonuç” cümlesi olur. Örneğin “Yere düştüğüm için kolum kırıldı.” cümlesini “Yere düştüğüm amacıyla kolum kırıldı.” şeklinde ifade edemeyiz. İşte bu yüzden bu cümle neden – sonuç ilişkisi ifade etmektedir.

“Canım sıkıldığından dışarı çıktım.” cümlesini inceleyecek olursak; sonuç cümlemiz “dışarı çıkmak” olarak ifade edilmiş. Cümleye soruyoruz: “Neden dışarı çıktım?” Eğer bu sorunun cevabı cümlede varsa, işte bu cümle “neden – sonuç” ifade etmektedir. Ki cümlemiz buna yanıt vermektedir. Kişinin dışarı çıkmasının nedeni canının sıkılmasıdır. Bu cümlede canı sıkılmak bir “amaç” ifade etmez; çünkü gerçekleştirilmesi planlanan bir şey olması imkansızdır.

“Sınıfı geçtiğim için bana bisiklet alındı.” cümlesinde “Bisiklet alınmasının nedeni nedir?” cümlesinin cevabı nettir: “Sınıfı geçmek” O hâlde cümle neden – sonuç ifade etmektedir. Görüldüğü gibi neden – sonuç cümleleri her zaman olumsuz anlam ifade etmemektedir. Tıpkı amaç – sonuç cümlelerinde olduğu gibi bu cümleler hem olumlu hem de olumsuz anlam ifade edebilmektedir.

Neden – sonuç cümlelerine örnekler sıralayacak olursak;

– Yağmura yakalandığı için sırılsıklam olmuş.
– Malzeme yetersizliğinden inşaat yarım kaldı.
– Aşık olduğundan gözü hiçbir şeyi görmüyor.
– Gelen telefon ile morali bozulduğundan yemek yapmayı unuttu.
– Türkler merhametli oldukları için hep ezilmişlerdir.
– Lastik patladığından araba ile gelemedim.
– Maç izlediğim için ödevimi yapamadım.
– Gece elektrikler kesildiğinden facebook hesabımı kontrol edemedim.
– Çok yorulduğundan alışverişini yarım bırakmak zorunda kaldı.
– Sıkıldığından dolayı partiyi erken terketti.
– Karanlık atmosferinden dolayı sinemeya gidemiyorum.
– Yabancı dilim olmadığından yurtdışına tek başıma tatile gidemiyorum.
– Parasızlıktan dolayı LCD TV alamıyorum.
– Şeker hastası olduğu için tatlı yiyeceklerden uzak duruyor.
– Tembel bir yapısı olduğundan işleri zamanında bitiremiyor.
– Yetenekli olduğu için ne istiyorsa çizebiliyor.
– Yaşlı olduğundan dolayı merdivenleri çıkmakta zorlanıyor.
– Seni ziyaret edemedim, çünkü hastaydım.
– Yağmurun yağmasıyla herkes içeri kaçıştı.
– Yorgun olduğu için işi erken bıraktı.
– Kazanamama korkusuyla gece gündüz çalışıyor.
– Maddi imkansızlık yüzünden okuyamamış.
– Fazla ışık gözlerime dokunduğundan perdeyi kapattım.
– Büyükbaba öldü, sonra üzüntüsünden büyükanne öldü.
– Müdür, yaşlı adama ters ters baktı. Adamcağız utancından büzüldükçe büzüldü.
– Saha çamur olduğu için maç ertelenmiş.
– Çocukların susuzluktan dudakları çatlamıştı
– Şiddetli soğuklardan elleri ince ince yarılmıştı.
– Derslere sürekli geç gelmesi ve ödevlerini zamanında yapmaması öğretmenini çok kızdırıyordu.
– Elindeki işi bitiremediğinden bir hafta kadar yeni bir iş alamayacağını söyledi.

|» “Amaç – Sonuç Cümleleri“ sayfasına dön! «|