Başka bir benzetme yapmama izin veriniz. Bu sefer kimya ile ilgili bir analoji değil, sanatla, plâstik sanatla ilgil bir benzetme söz konusudur, iyi bir natürmortu inceliyor ve hafif ışık saçan bir porselen kâse ile ince tüylü bir şeftali gördüğümüze inanıyoruz. Eğer resmi bir defada bütünüyle görmeye izin vermeyen bir karanlık kutu içinden küçük bir delikten bakarak tahlil edersek, sadece enteresan şekilli kaya lekeleri (Farbkleckse) görürüz ve meyveli kâse intibaı almayız.
Resmi bütünüyle gösteren sentez, belki sentaksın kimyevî tarzıyla akrabadır ve bu, hem sanatta hem de dilde bir rolü olan temel psikolojik hal ve keyfiyetlere işaret eder. Buna karşılık, sanatta ve dilde mekanik birleştirme metodu, şekil I’deki 3A ile dile getirilebilir. Birinci unsur, beneklerden ibaret oln “benekli” sıfatına, ikincisi ise ‘kedi’ ismine tekabül eder. İkisinin bir araya getirilmesiyle ‘benekli kedi‘i elde ederiz.
Şekil l’deki 3B numaralının tekniği ile karşılaştırılsın, ‘kedi‘yi bildiren şekil kendisi için sadece bir kesin olmayan sözlük bazında manaya sahip –‘çatı kiriş tarzında’ denebilir-, ve ilk unsur henüz belirli değil. İkisi birbirine geçirilirse gene de silindirik sütuna benzeyen bir nesne meydana getirirler.
Her iki teknikte ortak olan, her ikisinin de yapı bakımından sistematik sentetik oluşlarıdır. Ve bu da, bütün dillerin kuruluş tekniklerinde ortak olandır, ingiliz dilindeki paralel bir forıniilleme güçlüğüne ve metodun gelenekçi mantıkta öngörülmemiş olduğu gerçeğine işaret etmek için, şekil l’deki 3B numaralı unsurların altına som işaretleri koydum. Ve yine diğer dillerin araştırılması ve modern mantıkçıların bizzat ileri sürdükleri mantığın yeni tiplerinin imkânları, bu işin yeni tabiî bilimler için önemli olduğunu düşündürüyor.
Yeni mantık türleri bize, icabı halde, elektronların, ışık hızının ve diğer fizik konularının, görünüşte mantıksız gibi gelen hareketlerinin keşfedilmeleri için yardım edebilir. Ve yeni mantık türleri, dünün inatçı ‘sağlıklı insan aklı‘ nın elinden kaçıp giden, yine de gerçekte var olan olgularını tanımakta bize yardımcı olabilirlerdi. Modern düşünürler, mekanik düşünce tarzının tabiî bilimlerin yeni büyük problemleri karşısında çaresiz kaldıklarına çoktan beri işaret edip duruyorlar.
Önde gelen mantıkçılarımız ve matematikçileri miz bir başkasını öne sürmezlerse, lengüistik tecrübe eksikliğinden dolayı da öne süremeyeceklerine göre, düşünmenin herhangi bir türünü gösteren bir lengüistik tecrübemiz yoksa, kendimizi bu düşünce tarzından kurtarmak fevkalâde güçtür. Mekanik düşünme tarzı, muhtemelen, batılı Hint-Avrupa dillerinin günlük kullanışına bay herhangi bir vasıtasıyla doğuştan verilmiş bir sentaks türüdür. ARİSTOTELES ile orta çağdaki ve günümüzdeki takipçileri tarafından tespit edilmiş ve güçlendirilmiştir.