- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Makale Türleri

makaleMakalenin Türk Edebiyatındaki Gelişimi bölümünde de söylediğimiz gibi makaleler, bilimsel ve gazetelerde yayınlananlar olmak üzere iki grupta toplanabilir. Bu gruplandırmanın temel ölçütü makalelerin yayınlandıkları yerlerdir. Bilimsel makaleler genellikle akademik alanda yayınlanan dergilerde, gazete makaleleri ise gazetelerde yer alır. Farklı yerlerde yayımlanmaları, iki grup arasındaki makalelerde kendilerine özgü bazı özelliklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Bilimsel Makaleler

Bilimsel makale, belirli bir alanda uzmanlaşmış bilim adamları tarafından yazılır. Öncelikle makalenin girişinde bir “sorun” ortaya atılır, sınırları çizilir. Burada “sorun” sözcüğü bir engel veya bir çıkmaz anlamında değil daha kapsamlı olarak düşünülmelidir. Herhangi bir durumun tespiti, sonucu, bir şeyin varlığı veya yokluğu makale yazmak için “sorun“u oluşturur. Gelişme bölümünde daha önce o konuda söylenenler değerlendirilir, “sorun” farklı yönleriyle ele alınır, yazar kanıtlar sunarak kendi görüşlerini belirtir, bunları tartışır ve verilerden yola çıkarak bir sonuca ulaşır.



Bilimsel makaleler yazılırken yazar daha önce o konu hakkındaki çalışmalardan faydalanabilir, alıntılar yapabilir, göndermelerde bulunabilir. Fakat tüm bu kullanımların makalenin içinde ve sonunda belirtilmesi gerekir. Çünkü başka yazarlara ait görüşleri kaynak belirtmeden kullanmak ahlakî bir davranış değildir ve bu tür alıntılar “intihal” (aşırma) olarak nitelendirilir. İntihal etik suçtur ve yasal sonuçlan vardır.

Makalenin yazımı sırasında başka kaynaklardan belirli yöntemler çerçevesinde faydalanılır. Bu yöntemlerin yaygın bir şekilde kullanılanları ve bunların örnekleri aşağıda verilmektedir.

Alıntı: “Alıntı, bir yazarın, başka bir yazarın eserinden kısa ya da uzun bir parçayı kaynağını açıkça belirterek, olduğu gibi kendi metnine aktarmasıdır”. Alıntı tırnak içerisinde verilir. Sonunda yazarın soyadı, kullanılan eserin basım yılı ve alıntının yapıldığı sayfanın numarası belirtilir. Yukarıdaki tanım da alıntı yöntemiyle verilmiştir. Bu yöntem için şu şekilde ikinci bir örnek verilebilir. “Dondurmacı yuvarlak kaplan tek tek açarak yassıca, oluk ağızlı kaşığını yoğun kıvamlı renklere daldırıyor, kaşığa gelen gül yaprağı biçimindeki parçalan külaha istifliyor, bu hareketi –küçük kızın büyülemiş bakışları altında– külahta yükselen kıvrımlı bir gül goncası elde edene kadar sürdürüyor”.

Gönderme: Makale içerisinde bir eserin veya yazarın adını anarak okuyucuyu adı geçen esere/yazara yönlendirmeye gönderme adı verilir. Göndermenin tek bir yöntemi yoktur. Önemli olan göndermenin, doğruluğu kontrol edebilecek biçimde açık verilmesidir. Gönderme yapılan kaynak akışında parantez içinde soyad, yayın yılı ve sayfa numarası şeklinde verilebilmektedir. Örnek: “Tevfik Fikret içe dönük bir kişiliğe sahiptir.” Bazı bilim dallannda kaynağı dipnotta vermek de yaygındır. Dipnotta tıpkı alıntıda olduğu gibi yazarın soyadı, kitabın yayın yılı ve sayfa numarası verilir. Alıntının yapıldığı kaynağın tamamına gönderme yapılmışsa sayfa numarası verilmesine gerek yoktur.

Kaynakça: Makalenin sonunda yazıda kullanılan kaynakların yazarları, adları, yayın tarihleri, yerleri ve makalelerin sayfa numaraları belirtilir. Bu bölüme Kaynakça adı verilir. Bir bilimsel makale alıntıları, göndermeleri, kaynakçası vb. açılarından kendi içinde tutarlı olmalı, bir bütünlük arz etmelidir. Alıntı ve gönderme bölümlerinde kullandığımız eserlerin künyelerini örnek olarak verelim:

İrepoğlu, Gül (2009), Fiyonklu İstanbul Dürbünü, Giysilerin Penceresinden, İstanbul: Doğan Kitap.
Kaplan, Mehmet (2005), Tevfik Fikret Devir-Şahsiyet-Eser, İstanbul: Dergâh Yayınları, (8. baskı).

Kaynakça yazımında biçime dair birtakım özellikler (noktalama işaretlerinin kullanımı, yazı karakteri, yayın yerinin, sayfa numarasının sıralaması) yayın organının (dergi, kitap) veya resmî kurumun (YÖK, enstitü) kararlan doğrultusunda farklılık gösterebilir. Ama bir yazı kendi içinde tutarlı olmalıdır.

Gazete Makaleleri

Gazete makalelerinin yazılış tarzları –bir sorunun ortaya atılması, değerlendirilmesi sonuca varılması– bilimsel makalelere benzer. Fakat yayımlandıkları yer dolayısıyla güncel konuları işlerler. Oysa bilimsel makalelerin güncel konulan işlemek gibi bir zorunlulukları yoktur.

Gazete makalelerinin halkı aydınlatmak, bilgilendirmek gibi bir amaçları olduğu için bir konuyu hem ayrıntılarıyla değerlendirmeleri hem de merak uyandırıcı olmaları gerekir. Çünkü gazetenin ülkedeki gelişmeleri halka duyurmak şeklinde bir görevi ve kamuoyu oluşturmak gibi bir özelliği vardır. Dolayısıyla gazete makalelerinin üslupları bilimsel makalelere göre daha keskin ve dikkat çekici olmalıdır.

Gazete makalelerinde kaynakça verilmez. Dipnot, alıntı ve göndermelerin belli bir sisteme bağlı olarak yapılması beklenmez.

“Makale” sayfasına dön! «|