Edebiyatta ve sanatta kurgusal unsurlardan yararlanıldığını duyarız fakat bunun bazen tam olarak ne demek olduğunu anlamayabiliriz. Aslında edebi eserlerde gerçekten çok kurgu bulunur, yani birçok roman veya hikâye gerçek hayattan alınmamıştır. Çünkü hayal dünyası sınırsızdır ve bir sanat eseri ortaya koymak istediğinizde her türlü kahramanı, olayı veya mekânı zihninizde yaratmanız mümkündür. Bu şekilde hayal ürünü olan, gerçek hayatta hiç yaşanmamış olan her şey kurgu dünyasına aittir.
Kurgusal kelimesi “gerçek yaşama ait olmayan, bir kişinin hayal gücüyle ortaya koyduğu her şey” olarak tanımlanabilir. Edebi eserlerde, resimlerde, tiyatro veya sinemalarda kurgusal unsurlar kullanılabilir. Hak verirsiniz ki bir sanatçının herhangi bir türde eser ortaya koyarken her zaman gerçek hayatın içinden kahramanlar, yer, zaman veya olaylar bulması imkânsızdır. Bunun için birçok sanat türünde, sanatçılar hayal güçlerini kullanarak gerçek olmayan kahramanlar, mekânlar veya olaylar ortaya çıkarırlar. İşte bunların tamamı kurgusal anlatımı meydana getirir.
Kurgusal ve hayal ürünü kelimeleri eş anlamlı; kurgusal ve gerçek kelimeleri ise zıt anlamlıdır. Kurgusal kelimesi, “kur-” fiil kökünden meydana gelmiştir. Hayal kurmak, kafada kurmak deyimlerinde de geçen “kurmak” fiili aslında bu kelimenin anlamını açığa çıkarmaktadır. Yazarlar eşsiz hayal güçleri sayesinde kurmaca şeyler ortaya çıkarırlar ve bunları sanki gerçekte yaşanmış gibi muhteşem bir olay örgüsü içinde bize sunarlar.
Sorularda genellikle içerisinde olağanüstü ögelerin olduğu, gerçek hayatta karşımıza çıkması imkânsız kahramanlar veya durumlar verildiğinde bu metinde hayali unsurlar veya kurgusal ögeler bulunduğunu söylemek mümkündür. Şimdi aşağıdaki örnek soru ile bu kavramı daha iyi açıklamaya çalışalım:
Soru – 1) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kurgusal ifadeye yer verilmiştir?
A) Sokak ışıkları her yeri aydınlatmıştı.
B) Ece yaptığı davranışın doğru olmadığını biliyordu.
C) Fırtına öyle şiddetliydi ki sanki yıldızlar savaşıyordu.
D) Anne kartal yavrularını tehlikeden korumaya çalıştı.
Bu sorudaki A, B ve D seçenekleri gerçek hayatta yaşanması mümkün olan ve hayal ürünü olmayan olayları veya durumları ifade etmektedir. Bu seçeneklerdeki sözler, günlük yaşamımızdaki olaylar gibi gerçek durumları anlatmaktadır. C seçeneğinde ise gökyüzündeki fırtınayı yıldızların savaşması olarak anlatmış ki bunun gerçekte yaşanması imkânsızdır ve tamamıyla hayal ürünüdür, kurgusaldır. Bu nedenle cevap C seçeneğidir.
Orkun KUTLU
