- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Kültürün Özellikleri Nelerdir?

kültür, türk milli kültürüKültürün ne olduğu ve öğeleri hakkında verilen bilgiler, aynı zaman­da onun bazı özelliklere sahip olduğunu da ortaya koymaktadır. Bu özellikleri, ana başlıklar hâlinde şu noktalarda toplayabiliriz:

1. Kültür, sosyal bir organizasyon olan topluma ait ortak yaşayış düzeninin, zaman içinde değişme, gelişme ve yenilenme özellikleri taşıyan bir bütünü oldu­ğu için canlı ve tabiî bir varlık niteliğindedir. Durağan (statik) bir yapıya değil dinamik bir yapıya sahiptir. Bir toplumun yaşama düzenine bağlı olarak doğup gelişir. Onun için de hayatın dışında değil içindedir. Toplum varlığının akışına gö­re şekillenerek tıpkı coğrafya şartlarına göre biçimlenen ve durmadan akıp giden bir ırmak gibi yol alır.

Kültür tabiî bir sosyal varlıktır. Çünkü, kişilerin üstüne çıkarak topluma hük­meden kendine has bir düzeni, kendine has kuralları vardır. Bu kurallara, bu dü­zene aykırı davranışlar ve dış müdahaleler, onun sağlıklı yol alışını engeller; var­lığını tehlikeye sokar. Bu gibi durumlarda kültür gereken tepkiyi de gösterir. Bu tepki kendisini, toplumda huzursuzluk ve kültür bunalımı şeklinde ortaya koyar.

2. Kültür, kişilerin üstüne taşan ve toplumu hükmü altına alan bir sistem olduğu için toplumun ortak malıdır ve kapsamlıdır.

3. Kültür, her toplumun kendi özel davranışlarının ve yaratıcılığının eseri ol­duğu için millî bir kişilik yapısına sahiptir. Bundan dolayı orijinal ve millîdir. Orijinallik, kültürün kendi kaynaklarından beslenmesi ve özüne sadık kalması ile sağlanabilir. Başka kültürlerin eserlerini taklit, yaratıcılık olmadığı için orijinal sa­yılmaz. Bu durum biraz sonra işaret edeceğimiz kültür değişmelerinde önemli bir rol oynar.



Kültürden ayrı ve kültürün üstünde bütün dünya milletlerini içine alan ortak bir kültür yoktur. Bir ortak dünya edebiyatından değil bir Fransız, bir ingiliz ede­biyatından, bir dünya mimarisinden değil bir Osmanlı veya İtalyan mimarisin­den, Kore veya Çin sanatından söz edilebilir. Diller de öyledir. Ortak bir dünya dili yoktur. Bir Türk dili, bir Japon dili vardır. Görülüyor ki, kültürler ayrı ayrı mil­letlerin eseridir. Bundan dolayı da millîdir. Asıl kültür budur. Fakat kültür keli­mesinin, karışıklığa yol açabilecek bazı farklı kullanılışlardan ayırt edilebilmesi için asıl kültür genellikle millî kültür diye adlandırılmaktadır.

4. Kültür değişmelerinde, başka bir kültürün veya kültürlerin etkisi altında ka­lınabilir. Bu etki ne kadar kuvvetli olursa olsun, daha çok bir kültür aşısı niteliğin­dedir. Ayrıca, kültürün öğeleri arasında birtakım derece farkları vardır. Bunların bir kısmı asıl öğeler, bir kısmı da ikinci ve üçüncü derecede kalan ayrıntılarla ilgili öğelerdir. Kültürün aynntılara giren bu ikinci ve üçüncü derecedeki öğeleri arasın

da da değişmeler olabilir. Yalnız, bir kültürün özü asla değiştirilemez ve bü­tünü ile başka bir kültüre dönüştürülemez. Böyle bir durumda, artık o top­lumdan eser kalmaz ve bambaşka nitelikte bir toplum yapısı ortaya, çıkar. X. yüzyıla kadar bir Türk kavmi olan Bulgarların, bu yüzyıldan sonra uğradıkları kültür değişimi ile bir İslâv kavmine dönüşmüş olmaları, bu öz değişikliğinin tipik bir örneğidir.

5. Kültür, bir milletin tarihte var olduğu günden başlayarak bugüne kadar uzanan ve. yavaş yavaş gelişerek yol alan değerler bütünü olduğundan tarihîdir ve süreklilik vasfı taşır.

6. İster gelişmemiş, ister az gelişmiş veya gelişmiş bir toplum olsun, her top­lumun kendine göre bir kültürü vardır. İlkel toplumlarda kültürün bütün öğeleri bulunmayabilir. Fakat millet safhasına erişmiş olan toplumlarda, bu öğelerin hepsi tamamlanmıştır ve birbirleri ile bağlantılıdır. Yalnız, bu öğelerin işlevlerini tam olarak yerine getirebilmeleri için aralarında uyum ve dengenin bulunması gerekir. Bunlardan bazılarında kendini gösteren aşırılık veya yetersizlik diğer­lerine zarar verebilir. Bu da toplumda sarsıntı ve boşluklara sebep olur. Bu ba­kımdan, kültür, uyumlu ve dengeli bir bütünün ifadesidir. Ondaki bu denge­li bütünlük topluma sağlık verir; kişinin toplumla bütünleşmesine ve mutluluğu­na hizmet eder.

7. Kültür kuşaktan kuşağa aktarılan bir sosyal mirasdır. Varlığını ve canlılığı­nı ancak bu yolla sürdürebilir. Aktarma vasıtalan eğitim-öğretim, gelenekler, din, dil, sanat, edebiyat, folklor gibi çeşitli kültür taşıyıcı öğe ve eserlerdir.

Kültürün Kısaca Özellikleri

—-> Kültür görelidir. Yani her toplumun kendine özgü kültürü vardır.
—-> Kültür tarihseldir. Yani geçmişten günümüze süregelmektedir.
—-> Kültür insan eseridir. İnsanlar hem kültürü oluştururlar hem de kültürden etkilenirler.
—-> Kültür durağan değildir. Zaman içinde değişir. Maddi öğeler daha hızlı değişir. Ayrıca her toplumda kültürel değişim hızı birbirinden farklıdır.

Şimdi bu özellikleri açarak anlatmaya çalışırsak:

1) Kültür Toplumsaldır: Her nesil kendisinden önceki nesillerden öğrendiklerini ve kendisinin kültürün bütününe katkılarını bir sonraki nesile aktarmaktadırBu nedenle kültür insan için kendi toplumunun bir mirasıdırYani birey kültürü daha önceki kuşakların çaba ve tecrübelerinin bir ürünü olarak devralmaktadır. Kültür bir toplumsal üründürİnsanlar arası etkileşimden doğar ve gelişir.

2) Kültür Öğrenilir: Kültür öğrenme ile kazanılır ve sosyal kalıtım yoluyla nesilden nesile aktarılır.

3) Kültür Değişebilir: Kültürün eski nesilden yeni nesile aktarılan bir miras olması onun değişmediği anlamına gelmez. Çünkü miras devralan yeni kuşak yaptığı yenilik ve değişmelerle kültürün zenginleşmesine yardım eder. Mevcut kültüre yeni bazı unsurlar eklendiği gibi bazı unsurlarda çıkarılır
Kültür durgun olduğu kadar değişkendirKültür belli bir kişi veya toplumca oluşturulmaz. Kültür zamanla değiştiği gibi, gruptan gruba da farklılık gösterirKültürün bütün parçalarının değişme hızı ve temposu aynı değildir.

Kültür değişir ama bu değişim uyum yoluyla gerçekleşir. Her ne kadar doğal şartlar kültürü değiştirecek kadar güçlü olmasa da, kültürler zaman boyutu içinde doğal çevreye uyum gösterirler. Toplumsal şartlar ve ihtiyaçlar değiştikçe geleneksel çözüm yollarının sağladığı doyum düzeyi de azalır ve değişir. Değişen şartlar karşısında ortaya çıkan ihtiyaçları karşılayacak ve sorunları çözecek yeni yol ve yöntemler veya araçlar oluşturulur. Kültür, yeni ihtiyaçlar ve sorunlar karşısında insanların geliştirdikleri yeni fikirler ve icatlarla değişime uğrar.

4) Kültür Aktarılır ve Süreklidir: Kültür öğrenilir, alışkanlık haline getirilir ve sonuçta sosyal kalıtım yoluyla nesilden nesile aktarılır. Bütün hayvanlar öğrenme yeteneğine sahiptirAncak öğrendiklerini bütünüyle yavrusuna bilinçli öğretebilen tek canlı insandır. Kültürün temel aktarma aracı dil’dir. Çünkü toplumda oluşturulan bütün kültür unsurları sözlü veya yazılı dille daha sonraki nesillere aktarılır. Kültürden söz edildiğinde insanlar öncelikle töreleri düşünürÇünkü kültürün sürekliliğini gelenek ve görenekler oluşturur.

5) Kültür İhtiyaç Gidericidir: Kültür çeşitli ihtiyaçları giderici bir özelliğe sahiptir. Kültür insanların hem fizyolojik hem de sosyal ihtiyaçlarını giderirKültür, insanların temel biyolojik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılıyorsa, demek ki, bütün kültürlerde ortak kültürel unsurlar ve kurumlar mevcuttur. Kısaca kültürün ihtiyaçları karşılaması bize kültürün bazı ortak noktalarının varlığını ispatlamaktadırÇünkü biyolojik ihtiyaçlar hemen hemen bütün insanlarda aynıdır.

6) Kültür Öğeleri Arasında Bir Ahenk Mevcuttur: Her kültür kendi unsurlarıyla tutarlı ve dengeli bir bütünlük teşkil eder. Yani toplumlarda aile, hukuk, sanat, ekonomik hayat, örf, adetler, ahlaki değer yargıları adeta birbirini tamamlayan bir bütün halinde görülür.

7) Kültür Kurallar Sistemidir: Kültür, toplumca benimsenen ideal kural ve davranışlardan oluşmaktadır. İnsanların toplum halinde yaşamalarını belirleyen yazılı ve yazılı olmayan kurallar kültürün bütünlüğünü ve devamlılığını sağlar. Çünkü kurallar sayesinde kültürel birikim sağlanır ve yeni nesillere aktarılırİnsanlar kurallar sayesinde çalışır ve kültür öğelerini oluştururlar.

8) Kültür Bütünleştiricidir: Kültürün oluşturulan bütün öğeleri, uyumlu ve bütünleşmiş bir sistemi oluşturma özelliği taşır. Kültürel bütünleşme sağlanmadıkça toplumda sosyo-kültürel ve ekonomik alanlarda önemli uçurumlar oluşur.

Kültür sayfasına dön! «|

| Kültür Nedir? | – | Kültürün İşlevleri |
| Kültürün Öğeleri | – | Milli Kültür | – | Kültür Kavramları |