“Ki” Bağlacının ve Ekinin Yazımı
1. Sözcükleri, cümleleri birbirine bağlayan ki bağlacı bağımsız bir sözcüktür ve ayrı yazılır:
Örnek: İsledim ki o konu da dile getirilsin.
Hava o kadar güzeldi ki kendimi hemen sokağa atlım.
Nasreddin Hoca, bir de bakmış ki arkasında kimse kalmamış.
Örnek: Geçmiş zaman olur ki,
Hayali cihan değer.
Bir an acı duyar insan belki
Sevmişse biraz eğer (Necip Celal Andel).
2. Ki bağlacı, birkaç örnekte kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır:
Örnek: belki, çünkü, halbuki, madem-ki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örneklerden çün¬kü sözünde ek aynı zamanda düzlük-yuvarlaklık uyumuna da girmiştir.
3. Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki bağlacı da ayrı yazılır:
Örnek: Babam geldi mi ki? Başbakan konuşacak mı ki?
NOT: Ki bağlacı aitlik eki -ki ile karıştırılmamalıdır:
Örnek: önceki yıl, okuldaki toplantı, benimki…
4. Aşağıda bu bağlacın ve iki ekin birbirinden ayırt edilmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar da verilmiştir.
a. “ki” Bağlacı: Sadece “ki” biçimi vardır. Kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır. Türkçe değil, Farsça bir bağlaçtır ve Türkçe cümle yapısına aykırı olarak kullanılır. “ki” ile başlayan bir ara cümle asıl cümlenin içinde kısa çizgiler arasında verilebilir:
Örnek: Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli-
Yağmur yağmadı ki mantarlar ortaya çıksın.
Atatürk diyor ki: …
Bir şey biliyor ki konuşuyor.
Ben ki hep sizin için çalıştım.
Sınavı kazanabilir miyim ki…
Baktım ki gitmiş.
NOT: Ancak bu bağlaç birkaç örnekte kalıplaşarak bitişik yazılmaktadır.
Örnek: belki, çünkü (ünlü uyumuna girmiş), hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki.
b. “-ki” İlgi Zamiri: Ek hâlindeki tek zamirdir. Eklendiği kelimeye -ki sadece isim tamlamasında tamlayana eklenir- bitişik yazılır ve bir ismin (tamlananın) yerini tutar. Büyük ve küçük ünlü kurallarına uymaz; sadece -ki şekli vardır:
Örnek: senin kalemin>seninki, Ali’nin eli>Ali’ninki, onun düşüncesi>onunki…
c. “-ki” Yapım Eki: İsimlere eklenerek yer ve zaman bildiren sıfatlar türeten ektir. Zaman bildiren kelimelerin sonuna doğrudan eklenirken, yer bildiren sıfatlar türetirken “-dE” hâl ekiyle birlikte kullanılır. Sadece -ki ve az da olsa -kü şekilleri vardır:
Örnek: bu yılki sınav, yarınki maç, dünkü film, bugünkü aklım…
masadaki kitaplar, duvardaki saat, evdeki hesap…
Teşekkürler. Çok yatdımcı oldu.
A ve e jokerdir yani bir anlamı yoktur sen sombahçemle karıştırmış olmalısın.
Çok güzel olmuş ellerinize sağlık.
Bence çooook güzel bir site teşekkürler. Ama kalıplaşmış ki yok.
Süper ellerinize saglik.
Anlatımı çok beğendim fakat aradığım sorunun cevabını bulamadım… A harfi ile başlayan ki bağlacı var mı?
Sanırım sen “sombahçem” kodlamasına takıldın. A harfi boşta kalır. Sadece ezberlemen kolay olsun diye kullanılmış. “Simbohçam” şeklinde de ezberleyebilirsin. çünkü “illaki” de bitişiktir.
A boş kalıyor. a: yardımcı ses.
Ki den sonra ler veya nin eki getirebilirsek bitişik , getiremezsek ayrı yazılır . Yarınkiler, evdekiler, benimkinin… gül ki, o ki , duy ki … sombahcem istisna.