- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Kerderli Mahmud

kerderli mahmudHarezm-Altınordu Türkçesiyle yazılmış eserlerden biri de Nehcü’l-ferâ-dis’ûr. Bu eserin kim tarafından yazıldığı henüz tam olarak belirlenememiştir. Nitekim Nehcü’l-ferâdis’in Yeni Cami nüshasını bulan Zeki V.Togan,eserin mü­ellif veya müstensihinin kim olduğu konusunda şu sıralarda kat’î bir şey söyle­nemeyeceğini belirtirken, Fuad Köprülü, şimdilik kaydıyla, Mahmûd bin Alî es-Sarâyî’yi yazarı olarak kabul etmektedir. Ahmet Caferoğlu da bu görüşe katıl­maktadır. Mahmûd bin Alî, bugün Kunya Ürgenç denilen Ürgenç’in kuzeydo­ğusunda bulunan Kerder şehrindendir. Harezm’in sayılı kültür merkezlerinden olan Kerder’de pek çok fıkıhçı ve ilim adamı yetişmiştir.

Nehcü’l-ferâdis, XIV. asrın ortalarında, elimizdeki nüshaların en eskisinde görülen 1358 tarihinden önce yazılmıştır. Türkçe’de bilinen ilk kırk hadis tercü­mesi olan eser 444 sayfa olup onar fasıllık dört bâb hâlinde tertip edilmiştir.

Bi­rinci bâbda; Hz. Peygamber’in faziletleri (vahiy gelmesi, onun ve ashabının İslâmiyetin ilk zamanlarındaki durumları, Hicret, gösterdiği mucizeler, Mekke’nin fethi, Miraç hadisesi, Huneyn Gazası ve rihlet), ikinci bâbda; Hulefâ-yı Râşidîn (Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali), Ehl-i Beyt (Hz. Hasan, Hz. Hüseyin ve Hz. Fâtıma) ve Dört İmam’ın (İmâm-ı A’zam Ebû Hanife, İmam Şa­fiî, İmam Mâlikî ve İmam Hanbelî) faziletleri, üçüncü bâbda; kulun Allah’a kar­şı işlemesi gereken iyi ameller (namaz, sadaka ve zekât, oruç, hac ve umre, an­ne ve babaya hizmet etmek, helâl yemek gibi konular), dördüncü bâbda ise; Ce-nâb-ı Hakk’a hoş gelmeyen ameller (haksız yere kan dökmek, zina etmek, içki içmek, kibirlenmek, yalan ve gıybet etmek, riya, kin ve haset gibi şeyler) üze­rinde durulmuştur.



Müellif, her faslın başında Türkçeye tercümesiyle birlikte bir hadise yer vermiş, ardından hadisin manasını yorumlamıştır.

Bunun için çeşitli dönemlerde yetişmiş önemli müfessirler, muhaddisler ile tarihçilerin kitaplarıy­la bazı menâkıb, megâzî, siyer gibi eserlerden istifâde etmiştir. Halkın kolaylık­la okuyup anlayabilmesi için sade bir dille yazılan Nehcü’l-ferâdis, Türk edebi­yatının en eski mensur eserlerinden olup özellikle dil tarihi ve dil çalışmaları için önemlidir. Nehcü’l-ferâdis’in Yeni Cami nüshası, Macar Türkologu Janos Eckmann’ın önsözü ile birlikte TDK tarafından 1956 yılında yayımlanmıştır.

Eserin çeviriyazı metni J. Eckmann tarafından hazırlanmıştır. Ancak Ölümü üze­rine gerekli düzeltme ve eklemeler Semih Tezcan ve Hamza Zülfikar tarafından yapılarak 1984’te neşredilmiştir (Nehcü’l-ferâdis (II) Metin, Ankara 1984).

Kim Kimdir? sayfasına dön! «|