- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Hikaye Planı – Metin İnceleme Örneği

hikaye inceleme planı, örneğiA. OLAY:

1. Başlangıç: Giriş (Serim) Bölümü.
2. Olayların yürütülmesi: Gelişme (Düğüm) Bölümü.
3. Sonuç: (Çözüm) Bölümü.

B.   ŞAHISLAR (Kişiler) (tipler ve tanıtılması):

1. Gerçek kişiler
2. Tasarlanmış kişiler

C. YER / MEKÂN (Yaşanılan yer ve çevre)

D. ZAMAN

1. Olayın başlangıcı
2. Olayın ortası
3. Olayın sonucu

E. HİKÂYEYİ ANLATAN:

1. Kendisi,
2. Üçüncü kişinin ağzından,
3. Başkasından duymuş gibi.



F. TASVİR:

1.  Tasvirde gözlemin önemi,
2. Ayrıntıların sınırlanması,
3. Tasvir kelimeleri.
4. Tasvir türleri:

– İnsan tasviri (portre),
– Hayvan tasviri,
– Eşya tasviri,
– Manzara tasviri,
– Hareket hâlindeki varlıkların tasviri.

İnceleme Örneği:

Namık Kemal’in yazısı, aşağıda “giriş, gelişme ve sonuç bölümlerine ayrılarak gösterilmiştir.

Giriş Bölümü:

Bebekler beşiğini, çocuklar eğlendiği yeri, gençler yaşadıkları yöreyi, yaşlılar din­lenme köşesini, evlât anasını, baba ailesini ne türlü duygularla severse, insan da vatanını o türlü duygularla sever.

Gelişme Bölümü:

Bu duygular ise sebebi olmayan tabiî temayülden ibaret değildir. İnsan vatanını se­ver. Çünkü Tanrı’nın insana verdiği hediyelerin en değerlisi olan hayat, vatanın havasını teneffüs etmekle başlar, insan vatanını sever. Çünkü tabiatın, insana en güzel bağışı göz, açılır açılmaz, vatan toprağını görür. İnsan vatanını sever. Çünkü vücudunun maddesi va­tanın bir parçasıdır, insan vatanını sever. Çünkü etrafına baktıkça her köşesinde geçen öm­rünün hazin hatırasını taş hâline gelmiş gibi görür. İnsan vatanını sever. Çünkü hürriyeti, ra­hatı, hatta menfaati vatanına bağlıdır, insan vatanını sever…

Çünkü var oluşunun sebebi oyan atalarının dinlenme yeri olan mezar ve hayatını devam ettirecek olan çocuklarının doğum yeri vatanıdır, insan vatanını sever. Çünkü vatan çocukları arasında dil ortaklığı, menfaat birliği ve sık sık görüşme dolayısıyla bir gönül yakınlığı, bir fikir arkadaşlığı meydana getirir. O sayede bir insana, dünyaya nisbet vatan, oturduğu şehre nisbet kendi evi gibi görünür, insan vatınım sever. Çünkü vatan öyle bir galibin kılıcı veya kâtibin kalemi ile çizilmiş hayalî çizgiler­den ibaret değil, millet, hürriyet, menfaat, dostluk, bağlılık, hâkimiyete katılma, ecdada saygı, aileye sevgi, gençlik hâtıraları gibi bir çok yüce duygulardan oluşan kutsal bir fikirdir.

Sonuç Bölümü:

Bundan dolayıdır ki, insanlık tarihinin hangi sahifesine bakılsa, her za­manda her millette görülen yüksek fikir ve fazilet ahlâkına sahip kimselerin hep­si, vatan sevgisini dünya işlerinin hepsine tercih etmiş ve pek çoğu vatan yolun­da canını feda etmiştir.

Namık KEMAL (M. Kaplan, Lise 1 Edebiyat, s. 278-279)

Yazının “hikaye inceleme planına göre” incelenmesi:

Tür:  Makale

Plân tipi: Düşünceye dayalı plân.

Konu: Vatan.

Tema: Vatan sevgisi.

Ana fikir  Vatan sevgisi, dünya işlerinin hepsine üstün tutulan bir duygu ve vatan, uğrunda ölünebilecek bir değerdir.

Yardımcı fikirler:
a. Hayat, vatanın havasını teneffüs etmekle başlar.
b.Göz, açılır açılmaz vatan toprağını görür.
c. Vücudun maddesi vatanın bir parçasıdır.
d.Vatan hatıraları yaşatır.
e. Hürriyet, rahat, menfaat vatana bağlıdır.
f. Vatan, çocuklar arasında gönül yakınlığı ve fikir arkadaşlığı meydana getirir.
g. İnsan vatanında mevcut hâkimiyetin bir parçasına sahiptir.
i. Vatan, yüce duygulardan oluşan yüce bir fikirdir.

Plân:

Giriş bölümü: Vatan sevgisi duygusunun ortaya konulması.

Gelişme bölümü: Vatanın  sevilme  sebeplerinin  açıklanması,   (Burada  yardımcı  fikirler işlenmiştir).

Sonuç bölümü: Vatanın herseyin üstünde tutacak ve gerektiğinde uğrunda ölünecek bir değer olduğunun belirtilmesi.

Bu konuda “hikaye etme anlatım biçimi” sayfasından da yararlanabilirsiniz.

Kompozisyon sayfasına dön! «|