- Çokbilgi.com - https://www.cokbilgi.com -

Hece Nedir? – Türkçenin Hece Özellikleri

hece nedirHece, ses organlarının aynı doğrultudaki hareketiyle ve bir soluk hamlesiyle çıkarılan ses veya sesler zinciridir. Türkçede her hecede yalnızca bir ünlü bulunabilir ve her ünlü tek başına veya ünsüzlerle birleşerek hece oluşturur. Ünsüzler ise hece oluşturmak için mutlaka bir ünlüye ihtiyaç duyar. Buna göre kelimedeki hece sayısı ile ünlü sayısı eşittir.

Türkçe kelimelerde hecelerin başında iki ünsüz bulunmaz, yabancı kökenli kelimelerde bulunan kelime başı çift ünsüzlerden bir kısmı yazıda korunmakla birlikte söyleyişte aralarına dar bir ünlü alırlar: spor [sipor], tren [tiren], grup [gurup], psikoloji [pisikoloji] vb. Yabancı kökenli kelimelerde söz başı çift ünsüzlerin bir kısmı yazıda ve söyleyişte başlarına bir ünlü alır: istatistik, ıspanak, istasyon, uskumru gibi. Türkçe kelimelerde hece sonunda ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir. Kopyalanmış kelimelerde Türkçenin yapısına uymayan hece sonu ünsüz çiftlerinin arasında da dar bir ünlü türer: ilim, akıl, fikir, seyir vb.

Ünsüzler, kendilerini izleyen ünlülerle birleşerek hece oluştururlar. Bu nedenle, ünsüzle biten kelimeye ünlüyle başlayan ek geldiğinde heceler değişir. Söz gelişi, güzel şeklinde hecelenen güzel kelimesine {+i} eki gelince kelime gü-ze-li şeklinde hecelenir. Çok heceli kelimelerde kelime içinde iki ünsüzün yan yana gelmesi durumunda ünsüzlerden ilki önceki heceye, ikincisi sonraki heceye bağlanarak hecelenir: bit-ki, öğ-ren-ci, gel-miş-ti.



Türkçede Hece Türleri

Türkçe bir hecede biri ünlü olmak üzere en fazla dört sesbirim bulunabilir. Türkçede hece oluşturan seslerin sayısı ve bu seslerin sıralanışına göre altı çeşit hece vardır. Türkçe kelimelerdeki bütün heceler bu çeşitlerden birine uyar (kısaltmalarda V ünlüyü, C ünsüzü göstermektedir):

1. Bir ünlüden oluşan heceler (V): a- ta, o-rı, o-yun, u-zak, ö-de-mek vb.
2. Bir ünlü,bir ünsüzden oluşan heceler (VC): ev, as-kı, or-ta, ül-ke
3. Bir ünlü, iki ünsüzden oluşan heceler (VCC): ilk. üst, alt
4. Bir ünsüz, bir ünlüden oluşan heceler (CV): as-ma, an-ne, bil-gi
5. Bir ünsüz, bir ünlü, bir ünsüzden oluşan heceler (CVC): bir-lik, yat-kın-lık.
6. Bir ünsüz, bir ünlü, iki ünsüzden oluşan heceler (CVCC): Türk, kart, yo-ğurt, sarp, kı-vanç.

Bu hece türlerinden V, VC, VCC kelimenin sadece ilk hecesinde; diğer hece türleri ise, kelimenin her yerinde bulunabilir. Türkçede en yaygın hece türleri CV ve CVC kuruluşunda olanlardır. Yabancı kökenli kelimelerde başka hece türlerine de rastlanır: CCVCCC (sfenks), CCCVC (stres), CCVC (kral, tren), CVCCC (kontr), CCV (gri). Ancak bu heceler söyleyişte kısmen Türkçenin kurallarına uyar ve birden fazla hece haline gelirler: [kontur], [kıral], [gıri].

Ses Bilgisi sayfasına dön! «|