Bugün yeryüzünde kaç dil konuşulduğunu, kesin bir sayı vererek söylemek güçtür. Bu güçlük, kimi lehçelerin bir dil durumuna gelmeleri dolayısıyla ayrı birer dil sayılıp sayılmayacakları konusundaki kararsızlıktan, yeryüzünün iyi tanınmayan bölgelerinde daha işlenmemiş, incelenmemiş, yazı dili durumuna gelmemiş dillerin varlığından ve bir dile ya da dil ailesine bağlılığı kesinleşmemiş dillerin bulunmasından doğuyor. Bununla birlikte biz; yeryüzünde konuşulan dil sayısını, ortalama bir hesapla 3.000-3.500 olarak gösterebiliriz.
Burada önce dil akrabalığı, dil ailesi ve dil grubu terimleri üzerinde durmak gerekiyor.
Dil akrabalığı, dillerin, ses dizgesi, biçim, yapı, sözdizimi bakımından kesinliği ortaya çıkan ilişkileri, yakınlıkları sonucunda beliren bağlılıklardır. Dil akrabalığım ortaya koyan ilişkiler arasında, özellikle biçim ve yapı yakınlıkları önemlidir. Ayrıca, söz hazinesi arasındaki benzerlikler de değerlidir; etimolojileri, tarihsel gelişmeleri aydınlık olan öğeler, akrabalık için sağlam dayanaklar, tanıklar durumundadır. Özellikle Hint-Avrupa dilleri üzerindeki çalışmalar, dillerin birbirinden türeyişi, akrabalığın ne yolda gerçekleştiği konusunda, derinliğine araştırmalara gidilmesine, önemli yargılara varılmasına olanak sağlamıştır ki, bunlara Hint-Avrupa Dil Ailesi bahsinde kısaca değineceğiz.
Dünya dilleri üzerinde yetkili bilginlerin işbirliğiyle hazırlanın Lee langues du mande adlı yapıtta kesin bir sayı belirtmenin olanaksızlığına değinilmekte, 2500-3500 kadar dilin varlığından söz edilmektedir. A. Dilaçar (Dil, Diller ve Dilcilik adlı eserinde), İkinci Dosya Savaşından önce yapılan iki sayıma göre –lehçeler bir yana bırakılırsa– dünyada yaşamış ve yaşayan dillerin sayısının 2.796 olduğunu belirtir. Britannica Ansiklopedisi bu sayıyı 2500-5000, American Ansiklopedisi ise 3000-4000 olarak gösterir. Bugün kimi yazarlar da bu sayıyı 5.000’e çıkarıyorlar.
Dil akrabalığı, akraba dilleri konuşan ulusların aynı soydan geldikleri anlamında değildir. Aynı soydan gelen ve dilleri akraba olan uluslar bulunmakla birlikte, ırk bakımından birbiriyle hiçbir ilişkisi olmayan, ancak aralarında kültür ilişkisi, kültür bağlan görülen uluslar da vardır (örneğin Hint-Avrupa dil ailesinden dillerin birçok uluslarda konuşulduğu gibi).
Dil ailesi, yukarıda değindiğimiz bakımlardan birbiriyle akrabalığı olan, bir bölümü Fransızca, Rumence gibi dillerin Latinceden türeyişi gibi birbirinden türemiş bulunan ve zamanla başkalaşan dillerin bağlı olduğu ailedir. Ancak kesinlikle aydınlanan ilişkilerin, bağların varlığı, bu tür dillerin kurduğu topluluğa aile adını vermemize yol açar (Hint-Avrupa dil ailesi, ibranca ile Arapçanın içinde bulunduğu Hami-Sami dil ailesi gibi).
Bugün yeryüzünde, hangi dil aile ya da grubuna bağlanabileceği belli olmayan diller arasında, Avrupa’da, Fransa ile İspanya arasında, Fransız topraklarında konuşulan Bask dili de vardır.
