Beğeni anlamlı cümleler, kişilerin herhangi bir durum veya varlık hakkındaki iyi ve güzel duygu / düşüncelerini ifade eder. Bir davranışı olumlu bulma, gördüğü bir eşyanın güzelliğini ön plana çıkarma gibi takdir kazanma söz konusudur. Örneğin “Bütün sınıfa örnek olacak bir proje ödevi hazırlamışsın.” cümlesinde, öğretmenin ödevi beğendiğini anlayabiliyoruz. Beğeni cümleleri; takdir, onay ve övgü cümlelerine yakındır; fakat aralarındaki ince çizgiye dikkat etmek gerekir.
Herhangi bir durumu ya da olayı iyi veya güzel bulmaktır beğenmek. Bu tür cümlelerde kişinin takdir ettiği bir şey söz konusudur. “Bir resim ancak bu kadar derin anlamlar içerebilir.” cümlesinde, ressamın eseri hakkında bir beğeni dile getirilmiştir. Bu cümlelerde herhangi bir varlık ya da durum hakkında olumlu düşünceler içinde olduğumuzu ifade etme söz konusudur. “Saçlarını ne güzel örmüşsün bugün!” cümlesi, bir kişinin arkadaşının saçlarına olan ilgisini ve sevgisini açıkça ifade eden bir beğeni cümlesidir.
Örnek: – Kapaktaki çiçekler tam istediğim gibi duruyor.
– Her türlü rezaletin yaşandığı bu çevrede dürüst ve tertemiz bir insan olarak yetişti.
– Ödev dediğin böyle olur.
– Ben hayatımda böyle konforlu bir araç görmedim.
– Aldığım bilgisayarın hızlı olması beni büyüledi.
– Araba dediğin böyle rahat ve geniş olmalı.
– Bu kıyafet sana çok yakışmış.
– Konuşmanı çok büyük bir zevkle dinledim.
– Yazar, olayları sıradanlığa düşmeden güzel bir üslupla yansıtmış.
Örnek Sorular
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “beğeni” söz konusudur?
A) Yemyeşil kırlarda yürümeye başlıyoruz.
B) Sevgisini ifade etmenin başka yollarını arıyordu.
C) Konuşması bütün salon tarafından ayakta alkışlandı.
D) Bu yemeğin kokusunu bile nasıl özlemişim, bilemezsin.
Çözüm: Yukarıdaki cümlelerden sadece “C” seçeneğinde bir beğeni söz konusudur. Konuşmanın bütün salon tarafından ayakta alkışlanması, onun çok beğenildiğini göstermektedir.
2. (I) Toplumun yozlaştığı dönemlerde bazı kesimler, bu yozlaşmanın tadını çıkarırlar. (II) Romancı Thomas Mann, yozlaşmış bir Alman toplumunun kronikçisi olarak bunu yansıtmıştı. (III) Abdülhak Şinasi de, yozlaşmış Osmanlı toplumumun garip, yarı deli, muttu ve kendine yeterlilik içinde yaşayan tiplerini anlatmıştır. (IV) Ne var ki, Thomas Mann gibi dışarıdan bakarak değil, biraz benimseyerek, biraz hoş görerek, biraz da onlar gibi yaşayarak anlatmıştır.
Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde “beğeni ve karşılaştırma” bir arada verilmiştir?
A) I. B) II. C) III. D) IV.
Çözüm: Paragraftaki son cümle (yani IV. cümle), hem Thomas Mann’ın çalışmalarının dışarıdan bakarak oluştuğunu ifade ederek karşılaştırılmış hem de Abdülhak Şinasi’nin eserlerini onlar gibi yaşayarak oluşturduğunu ifade ederek beğeni ifade etmiştir. Bunun için yanıt “D” seçeneğidir.
(I) Karakter ve ruh tahlilini kusursuzca başaran yazar, romanda doğu ve batı medeniyeti arasındaki farklılıklara işaret eder. (II) Bu arada bir uzlaşma noktası da arar. (III) Eski ve yeninin sentezini yapma sevdasındadır. (IV) Yazarın kendisinden derin izler taşıyan Mümtaz, huzuru ararken tedirgin yaşayan, mutluluğunu bulmaya çalışırken hüzünden, korkudan ve hasretten payını alan bir Türk aydını. Musikiye ve tarihe sığınan bir Türk aydını.
3. Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde “beğeni” söz konusudur?
A) I. B) II. C) III. D) IV.
Çözüm: İlk cümlede yazarın karakter ve ruh tahlilini kusursuzca başardığı ifade edildiği için bir beğeni söz konusudur. Bunun için yanıt “A” seçeneğidir.
(I) Eylül romanı roman tarihimizde teknik bütünlüğe ulaşmış ve psikolojik derinliğe sahip ilk romanlarımızdan biridir. (II) Özellikle aşk konusunda insan ruhuna nüfuz etme gücüyle, yazarının üstün yeteneği olduğunu ortaya koyar. (III) Ancak bu romanın içinden çıktığı toplumun hayatıyla ilgisi yoktur. (IV) Belki o devirdeki batılı hayat tarzını sürdüren kişilerin anlatıldığını düşünmek mümkündür.
4. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde beğeni söz konusudur?
A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV. D) I. ile IV.
Çözüm: İlk iki cümlede Eylül romanının psikolojik derinliğinin fazla olduğu ve yazarın üstün yetenekleri belirtilmiştir. Beğeni cümlesi olarak kabul edebileceğimiz “I – II” cümleleri, “A” seçeneğinde bulunmaktadır.
Orkun KUTLU
